Powierzenie organowi jednostki samorządu terytorialnego właściwości do orzekania w sprawie indywidualnej w formie decyzji wyłącza co do zasady możliwość dochodzenia przez tę jednostkę jej interesu prawnego w trybie postępowania administracyjnego czy sądowoadministracyjnego.
STAN FAKTYCZNY
Postanowieniem z 17 grudnia 2009 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach na podstawie art. 58 par. 1 pkt 6 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. nr 153, poz. 1270 z pózn. zm.), odrzucił skargę gminy Gliwice na decyzję wojewody śląskiego w przedmiocie odszkodowania za nieruchomość zajętą pod drogę publiczną. W uzasadnieniu postanowienia WSA wskazał, że zaskarżoną decyzją wojewoda śląski uchylił decyzję Prezydenta Miasta Gliwice ustalającą wysokość odszkodowania za działkę, która przeszła na własność gmin jako przeznaczona pod projektowaną drogę publiczną i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi pierwszej instancji.
W skardze na decyzję wojewody gmina wniosła o jej uchylenie. Swoje prawo do wniesienia skargi wprost z przepisów art. 28 i art. 29 kodeksu postępowania administracyjnego. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach uznał skargę wniesioną przez Gminę Gliwice za niedopuszczalną i orzekł o jej odrzuceniu. Uzasadniając swoje stanowisko, sąd powołał się na orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, jakie zapadło na gruncie art. 33 ust. 2 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, dotyczące prawa wniesienia skargi przez jednostkę samorządu terytorialnego w sprawie, w której w pierwszej instancji orzeczenie wydał organ tej jednostki (wójt, burmistrz, prezydent). W szczególności zwrócił uwagę na wyrok z 29 października 2009 r., sygn. akt K 32/08, w którym Trybunał Konstytucyjny orzekł o zgodności art. 33 i art. 50 par. 1 procedury sądowoadministracyjnej z art. 164 Konstytucji RP, również przy takiej interpretacji, która odmawia jednostkom samorządu terytorialnego prawa do uczestniczenia w postępowaniu sądowoadministracyjnym oraz prawa do wnoszenia skarg do sądów administracyjnych w sytuacji, w której organ danej jednostki rozpatrywał sprawę administracyjną i wydał decyzję administracyjną w pierwszej instancji.
Z UZASADNIENIA
W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego przedstawiona sprawa dotyka kontrowersyjnego zagadnienia, a mianowicie statusu prawnego gminy i innych jednostek samorządu terytorialnego oraz ich organów w sytuacji, gdy organy tych jednostek upoważnione zostały do orzekania w określonych kategoriach spraw administracyjnych w pierwszej instancji. W ocenie NSA rola jednostki samorządu terytorialnego w postępowaniu administracyjnym jest wyznaczona przepisami prawa materialnego (uchwała siedmiu sędziów z 19 maja 2003 r. sygn. akt OPS 1/03). W konsekwencji może być ona – jako osoba prawna – stroną tego postępowania i wówczas organy ją reprezentujące będą broniły jej interesu prawnego, korzystając z gwarancji procesowych, jakie przepisy kodeksu postępowania administracyjnego przyznają stronom. Ustawa może jednak organowi jednostki samorządu terytorialnego wyznaczyć rolę organu administracji publicznej w rozumieniu art. 5 par. 2 pkt 3 kpa i wtedy będzie on bronił interesu jednostki samorządu terytorialnego w formach właściwych dla organu prowadzącego postępowanie. W konsekwencji włączenie organów samorządowych do systemu organów administracji publicznej prowadzących postępowanie w konkretnej sprawie znacznie ogranicza co do zasady zakres uprawnień procesowych tych jednostek jako osób prawnych.
Prezydent Miasta Gliwice wydając decyzję ustalającą odszkodowanie za nieruchomość zajętą pod drogę gminną, uczynił to na podstawie ustawy o gospodarce nieruchomościami jako starosta wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej. Zdaniem NSA należy przy tym zwrócić uwagę, że status miasta na prawach powiatu jest złożony, gdyż z jednej strony wykonuje wszystkie funkcje gminy, a z drugiej strony realizuje zadania powiatowe. Oznacza to, że prezydent Gliwic występować może w dwojakiej roli, jako starosta wykonujący zadania z zakresu administracji rządowej oraz jako organ wykonawczy gminy i reprezentujący gminę na zewnątrz.
W realiach rozpoznawanej sprawy skargę na decyzję wojewody złożyła gmina Gliwice reprezentująca własny interes prawny w sprawie odszkodowania, a nie jako organ I instancji. Innym słowy, zdaniem NSA oznacza to, że prawo gminy – miasta na prawach powiatu do wniesienia skargi nie może być wyłączone tylko dlatego, że tam gdzie nie wyodrębniono struktur powiatowych, prezydent miasta jako organ gminy ją reprezentujący wykonuje jednocześnie zadania starosty.
Postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 28 lipca 2010 r., sygn. akt I OSK 699/10