Wpis do księgi wieczystej hipoteki umownej jest niedopuszczalny po ujawnieniu w niej wzmianki o zajęciu prawa użytkowania wieczystego.
ORZECZENIE
W księdze wieczystej prowadzonej przez sąd rejonowy w R. ujawnione jest prawo własności Skarbu Państwa oraz prawo użytkowania wieczystego na rzecz Radosława H. i Dawida P. Uprawnieni z tytułu użytkowania wieczystego oświadczeniem złożonym w formie aktu notarialnego ustanowili hipotekę kaucyjną do wysokości 800 tys. zł na rzecz spółki C. Wniosek o wpis tej hipoteki wpłynął do sądu 30 czerwca 2006 r., ale został zwrócony do uzupełnienia braków formalnych. W styczniu 2007 r. wpisano w księdze wzmiankę o wszczęciu egzekucji z udziału w prawie użytkowania wieczystego przysługującego Radosławowi H. na rzecz syndyka masy upadłości jednego z przedsiębiorstw. Jego wierzyciel, spółka C., w maju 2007 r. złożył wniosek o wpis hipoteki kaucyjnej do wysokości 800 tys. zł, powołując się na oświadczenie dłużników z czerwca 2006 r. Sąd wniosek ten uwzględnił. Od powyższego wpisu apelację wniósł Dawid P. Podważał w niej istnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką oraz umowy, z której miały wynikać roszczenia finansowe. Jednocześnie przyznał, że spłaca za pośrednictwem komornika zaległości w wysokości 400 tys. zł.
Przy rozpatrywaniu apelacji pojawiło się zagadnienie prawne, które sąd II instancji przestawił do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu. Zapytał, czy skuteczne jest oświadczenie dłużnika o ustanowieniu hipoteki złożone przed zajęciem prawa użytkowania wieczystego, jeżeli wniosek o wpis wpłynął po ujawnieniu w księdze wzmianki o wszczęciu egzekucji z tego prawa? W uzasadnieniu pytania podkreślił, że zgodnie z art. 190 par. 3 kodeksu postępowania cywilnego obciążenie przez dłużnika nieruchomości po jej zajęciu jest nieważne. Obciążenie nieruchomości hipoteką umowną zależne jest od złożenia stosownego oświadczenia przez dłużnika oraz wpisu hipoteki do księgi wieczystej. Wpis taki wywołuje skutki prawne od chwili złożenia wniosku o wpis, ale nie wywołuje żadnych skutków prawnych wniosek zwrócony do uzupełnienia braków formalnych. Nie daje to jednak odpowiedzi na postawione pytanie, bo interpretacja art. 930 par. 3 k.p.c. może prowadzić do różnych wniosków.
W odpowiedzi SN w uchwale podjętej 29 kwietnia stwierdził, że wpis do księgi wieczystej hipoteki umownej jest niedopuszczalny po ujawnieniu w tej księdze wzmianki o zajęciu prawa użytkowania wieczystego.
Sygn. akt III CZP 15/08