Niezbędne jest urealnienie sum pieniężnych przyznawanych z tytułu stwierdzenia naruszenia prawa do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie – wynika z najnowszej analizy Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka dotyczącej skutków jakie wynikają dla polskiego systemu prawa, z wyroku ETPC Rutkowski i inni przeciwko Polsce.
W lipcu 2015 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka stwierdził, że problem przewlekłości postępowań w Polsce jest problemem systemowym i ma wiele aspektów. Wynika on przede wszystkim z nieprawidłowości istniejących w dwu sferach: funkcjonowaniu instytucji biegłych sądowych, a także niewłaściwym zarządzaniu procesami, w szczególności w tolerowaniu przez sądy długich przerw i odraczaniu terminów rozpraw, jak i sporadycznym wyznaczaniu dat kolejnych posiedzeń.
Ponadto ETPC krytycznie odniósł się do praktyki sądów polegającej na ograniczaniu oceny stanu przewlekłości do tej fazy danego postępowania, w której składana jest skarga na przewlekłość. Oprócz tego trybunał dostrzega brak realizowania kompensacyjnej funkcji skargi na przewlekłość poprzez zaniżanie wysokości przyznawanych skarżącym rekompensat pieniężnych.
W analizie HFPC przedstawiono kilka postulatów, których wypełnienie mogłoby przyczynić się do pełnego wykonania przedmiotowego wyroku.
W ocenie fundacji:
– konieczne jest doprowadzenie do sytuacji, w której sądy rozpoznają skargi na przewlekłość przez pryzmat całego dotychczasowego postępowania w danej sprawie;
– niezbędne jest urealnienie rekompensat pieniężnych przyznawanych z tytułu stwierdzenia naruszenia prawa do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie;
– konieczna jest implementacja do praktyki sądowej mechanizmu wyliczania kwoty adekwatnej rekompensaty z tytułu przewlekłości;
– należy rozważyć podniesienie, a nawet „uwolnienie” określonej w ustawie o skardze górnej granicy sum pieniężnych przyznawanych w razie stwierdzenia przez sąd przewlekłości.
W ocenie HFPC warto też rozważyć wprowadzenie instytucji zwolnienia od kosztów powoda w odniesieniu do powództw o odszkodowanie lub zadośćuczynienie.
PS/źródło: HFPC