Orzeczenia wydawane przez Trybunał Konstytucyjny w niewielkim stopniu wpływają na prawo tworzone w Polsce - wynika z raportu na temat wpływu Trybunału na polski porządek prawny, przygotowanego przez naukowców z Uniwersytetu Warszawskiego.

Prezentacja raportu i dyskusja nad wnioskami z niego wynikającymi odbyła się we wtorek w Warszawie.

Jak zaznaczył jeden z autorów przedstawionego opracowania, prof. Tomasz Stawecki z Wydziału Prawa i Administracji UW, "Trybunał nie jest katalizatorem, który powoduje zmiany w orzecznictwie sądów". "Na przykład w wyrokach wydawanych przez NSA i wojewódzkie sądy administracyjne w mniejszości występują przypadki odwołań do orzeczeń TK, a nawet wtedy mają one charakter dekoracyjny" - ocenił.

Stawecki zastrzegł, że wyroki sądów są zgodne z wyrokami Trybunału, jednak każdy z sądów do tych samych wniosków co TK zwykle "dochodzi swoją drogą, korzystając z własnych linii orzeczniczych".

Inny z autorów raportu, Wiesław Staśkiewicz zaznaczył, iż jeśli chodzi o reakcje ustawodawcy na wyroki Trybunału mamy do czynienia ze "światem chaosu". "Trudno powiedzieć, dlaczego jedne z ustaw są nowelizowane, a inne nie są poprawiane" - dodał.

Trybunał powściągliwy

Zdaniem naukowców, Trybunał zbyt często ogranicza swa role jedynie do roli "negatywnego ustawodawcy" i jest powściągliwy odnośnie formułowania "dalej idących wniosków" na temat systemu prawa. Jak zauważyli twórcy raportu, spośród wszystkich aktów prawnych, TK najczęściej zajmuje się niezgodnością z konstytucją przepisów zawartych w kodeksach oraz przepisach dotyczących własności np. spraw spółdzielczych, mieszkań.

Z wnioskami raportu polemizował wiceprezes TK Janusz Niemcewicz. Jak zaznaczył w rozmowie z dziennikarzami, "autorzy raportu oczekiwaliby większej aktywności Trybunału, jednak TK jest właśnie często krytykowany za wykraczanie poza rolę "negatywnego ustawodawcy"". Dodał, że TK "usuwa przepisy niekonstytucyjne, natomiast nie tworzy prawa".

Niemcewicz zaznaczył ponadto, że raport dotyczy przede wszystkim okresu sprzed dwóch lat

Przyznał, iż "w orzecznictwie sądów świadomość konstytucyjna jest zbyt mało widoczna", jednak w ciągu ostatnich dwóch lat zaszły w tej kwestii korzystne zmiany.

Autorzy raportu w swych badaniach poddali analizie wpływ na porządek prawny 228 orzeczeń TK spośród około 500 wydanych w latach 1997-2005.

Podstawowym zadaniem Trybunału Konstytucyjnego jest kontrola zgodności norm prawnych, a więc rozstrzyganie o tym, czy normy prawne niższego rzędu są zgodne z normami prawnymi wyższego rzędu, a zwłaszcza z konstytucją, i w miarę potrzeby eliminowanie norm niezgodnych z systemu obowiązującego prawa. W skład Trybunału Konstytucyjnego wchodzi piętnastu sędziów, wybieranych przez Sejm na dziewięcioletnią kadencję.