Subskrybuj nas na Youtube
Zapisz się na newsletter
TEZA Nie tylko decyzja ustalająca wysokość odszkodowania z tytułu ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości, lecz także decyzja o odmowie ustalenia wysokości odszkodowania nie są zaskarżalne w trybie administracyjnym. Otwierają one natomiast drogę sądową (przed sądem powszechnym) do dochodzenia odszkodowania.
STAN FAKTYCZNY Mężczyzna zwrócił się do marszałka województwa o wydanie decyzji ustalającej wysokość odszkodowania z tytułu ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości w związku z ustanowieniem na niej strefy ochronnej ujęcia wody podziemnej. Marszałek odmówił uwzględnienia wniosku. Zainteresowany złożył skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego. Sąd odrzucił skargę. Wskazał, że przedmiotem skargi jest decyzja w sprawie odmowy przyznania odszkodowania za szkody poniesione w związku z wprowadzeniem strefy ochronnej ustanowionej przez dyrektora regionalnego zarządu gospodarki wodnej. Żądanie ustalenia odszkodowania oparto na art. 61 ust. 1 ustawy – Prawo wodne (Dz.U. z 2015 r. poz. 469 ze zm.), a zasady ustalania regulują przepisy działu VIII ustawy. W ocenie WSA droga sądowa, o której mowa w powołanych uregulowaniach, to droga postępowania cywilnego przed sądem powszechnym. Zagadnienie odszkodowania jest bowiem sprawą cywilną w rozumieniu art. 2 par. 1 i 3 kodeksu postępowania cywilnego. Właściwość sądu administracyjnego do rozpatrzenia określonej sprawy musi wynikać z wyraźnego uregulowania normatywnego, jak tego wymaga art. 184 konstytucji, w przeciwieństwie do właściwości sądów powszechnych, której należy domniemywać z uwagi na dyspozycję art. 177 konstytucji. Zdaniem sądu roszczenie o naprawienie szkody powstałej na skutek wprowadzenia strefy ochronnej może być dochodzone przed sądem powszechnym po wyczerpaniu drogi postępowania administracyjnego lub po bezskutecznym upływie okresu trzech miesięcy od dnia wniesienia podania o odszkodowanie. Pomimo że w sprawie o takie odszkodowanie wydawana jest decyzja administracyjna, to nie podlega ona zaskarżeniu – tak w drodze odwołania, jak i skargi do sądu administracyjnego. Takiego rozstrzygnięcia nie można także zakwalifikować jako aktu lub czynności, o których mowa w art. 3 par. 2 pkt 4 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2002 r. nr 153, poz. 1270 ze zm.), ponieważ wprost z prawa wodnego wynika, że żądanie odszkodowania w administracyjnym toku postępowania podlega załatwieniu decyzją. Od opisanego postanowienia mężczyzna złożył skargę kasacyjną.
UZASADNIENIE Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę. Zwrócił uwagę, że z woli ustawodawcy roszczenie o naprawienie szkody, powstałej na skutek wprowadzenia zakazów i nakazów, może – zgodnie z art. 186 prawa wodnego – być dochodzone przed sądem powszechnym po wyczerpaniu drogi postępowania administracyjnego. Oznacza to, iż w pierwszym rzędzie w sprawie wszczętej wnioskiem uprawnionego podmiotu orzeka organ administracji publicznej, zaś strona niezadowolona z takiego orzeczenia ma prawo w zakreślonym ustawą okresie zwrócić się o uwzględnienie jej roszczenia przez sąd powszechny. Z art. 186 prawa wodnego wynika, że reguluje on całościowo odpowiedzialność za tego rodzaju szkody na poziomie postępowania administracyjnego. Wyczerpanie drogi postępowania administracyjnego to nie tylko, w ocenie NSA, wydanie decyzji ustalającej odszkodowanie, lecz także odmowa ustalenia tego odszkodowania, niezależnie od przyczyny. W związku z tym, zgodnie z art. 186 ust. 3 prawa wodnego, niezaskarżalna jest nie tylko decyzja ustalająca wysokość odszkodowania, lecz także decyzja, która odmawia ustalenia wysokości tego odszkodowania. Obie te decyzje otwierają stronie drogę przed sądem powszechnym)do dochodzenia żądanego odszkodowania. Droga sądowa jest otwarta w sytuacji, kiedy uprawniony podmiot domaga się odszkodowania, a w terminie trzech miesięcy od zgłoszenia żądania organ nie wydaje decyzji.
Postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego z 24 września 2015 r., sygn. akt II OSK 2228/15
Ważne orzeczenie
Art. 186 prawa wodnego reguluje całościowo odpowiedzialność za szkody na poziomie postępowania administracyjnego. Wyczerpanie drogi postępowania administracyjnego to nie tylko wydanie decyzji ustalającej odszkodowanie, ale również odmowa ustalenia tego odszkodowania, niezależnie od przyczyny (wyrok WSA w Warszawie, sygn. akt IV SA/Wa 377/14)
KOMENTARZ EKSPERTA
Michał Paprocki radca prawny z Kancelarii Radcowskiej Chmaj i Wspólnicy:
Stanowisko przedstawione przez NSA jest prawidłowe. Artykuł 186 ust. 3 ustawy – Prawo wodne stanowi wprost, że „na żądanie poszkodowanego organ właściwy do wydania pozwolenia wodnoprawnego, jeśli szkoda nie jest następstwem pozwolenia wodno-prawnego – właściwy marszałek województwa ustala wysokość odszkodowania w drodze decyzji, a decyzja ta jest niezaskarżalna”. Pierwszą czynnością, którą powinien podjąć podmiot mający roszczenie o naprawienie szkody powstałej na gruncie ustawy – Prawo wodne, jest wystąpienie z podaniem do właściwego podmiotu o ustalenie w decyzji wysokości powstałej szkody. W przypadku gdy wnoszący podanie nie zgadza się z wydaną decyzją (jak również w przypadku odmowy jej wydania), pomimo braku możliwości wniesienia odwołania w trybie administracyjnym, jak również skargi do sądu administracyjnego, przysługuje mu jednak zagwarantowana konstytucyjnie ochrona sądowa, realizowana na drodze postępowania przed sądem powszechnym. Zatem „niezaskarżalność” w tym przepisie dotyczy wyłącznie drogi administracyjnej, jednak nie wyłącza całkowicie ochrony praw podmiotów, które poniosły szkodę. Ponadto przekazanie spraw z zakresu naprawienia szkody kognicji sądu powszechnego jest zabiegiem właściwym, gdyż należą one do zakresu spraw cywilnych, a ich rozpoznanie wymaga zastosowania kodeksu cywilnego.
