Na decyzję o skierowaniu zagadnienia prawnego do Sądu Najwyższego bezpośrednio wpłynęła skarga do rzecznika praw obywatelskich na orzeczenie sądu nieuwzględniające zażalenia oskarżonego na postanowienia prokuratora o odmowie zwrotu kosztów obrony z wyboru w związku z częściowym umorzeniem śledztwa. W toku śledztwa skarżący usłyszał zarzut popełnienia czynu z art. 263 par. 2 kodeksu karnego, po czym umorzył postępowanie w tym zakresie trzy miesiące później. Dalej toczyło się natomiast postępowanie w sprawie czynu z art. 207 par. 1 k.k.
Skarżący złożył wniosek o zwrot kosztów pomocy obrońcy z wyboru, tłumacząc, że ustanowił go w celu obrony przed art. 263 par. 2 k.k. Prokurator jednak odmówił, a sąd nie uwzględnił zażalenia na jego postanowienie.
Na gruncie opisanej sprawy okazało się, że istnieją rozbieżności w orzecznictwie dotyczącym art. 632 k.p.k. Chodzi o to, czy wydatki związane z oskarżeniem, o których mowa w tym przepisie, obejmują także wydatki poniesione przez podejrzanego lub oskarżonego na adwokata z wyboru.
Zgodnie z jednym stanowiskiem, jeżeli oskarżony nie został skazany za wszystkie przestępstwa, to wówczas nie przysługuje mu zwrot wydatków poniesionych na obrońcę z wyboru od Skarbu Państwa. Natomiast w myśl przeciwnego stanowiska w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie sąd określa kto, w jakiej części i w jakim zakresie ponosi koszty procesu. W przypadku uniewinnienia oskarżonego od części z zarzucanych mu przestępstw lub częściowego umorzenia postępowania w sprawach z oskarżenia publicznego, podstawę do zasądzania od Skarbu Państwa na rzecz oskarżonego poniesionych przez niego uzasadnionych wydatków (w tym z tytułu ustanowienia jednego obrońcy) stanowi art. 630 k.p.k.
Zdaniem rzecznika oskarżonemu, którego uniewinniono od części stawianych mu zarzutów lub wobec którego częściowo umorzono postępowanie, należy się również zwrot poniesionych przez niego kosztów z tytułu ustanowienia obrońcy z wyboru w proporcjonalnej części. Dodaje, że w treści art. 630 k.p.k nie ma zastrzeżenia, że odnosi się on tylko do „wydatków poniesionych przez Skarb Państwa”. Mowa jest jedynie o "wydatkach związanych z oskarżeniem".
EŚ