Samo uchylenie postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania ani też rozstrzygniecie sporu kompetencyjnego nie wpływa na ocenę przewlekłości postępowania.

Skazany ubiegał się o warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbycia reszty kary pozbawienia wolności. Na rozpatrzenie zażalenia na decyzję Sądu Okręgowego we Wrocławiu w tej sprawie czeka od siedmiu miesięcy. I jak podnosił: na skutek błędnych decyzji podejmowanych dotychczas przez ten sąd w dalszym ciągu złożone przez niego zażalenie nie zostało rozpatrzone. Wniósł więc o stwierdzenie przewlekłości postępowania w przedmiocie warunkowego przedterminowego zwolnienia oraz o zasądzenie od Skarbu Państwa na jego rzecz kwoty 20 tys. zł zadośćuczynienia. 6 lipca 2015 r. do Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu wpłynęła jego skarga oparta na przepisach ustawy o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843 ze zm.).

Co robią sądy

A było tak:

1. 29 września 2014 r. skazany złożył w administracji aresztu śledczego wniosek o udzielenie mu warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia reszty kary pozbawienia wolności, który do Sądu Okręgowego we Wrocławiu wpłynął 1 października 2014 r.;

2. Tego samego dnia przewodniczący V Wydziału Penitencjarnego i Nadzoru nad Wykonywaniem Orzeczeń Karnych Sądu Okręgowego we Wrocławiu wydał zarządzenie o zwróceniu się do dyrektora aresztu o nadesłanie opinii o skazanym i informacji o stanie konta;

3. Jeszcze tego samego dnia zarządzenie zostało wykonane;

4. Dokumenty wpłynęły do sądu w dniu 21 października 2014 r.;

5. Następnego dnia sąd postanowił o zwolnieniu skazanego od uiszczenia opłaty od wniosku;

6. Posiedzenie sądu w przedmiocie rozpoznania wniosku o udzielenie warunkowego przedterminowego zwolnienia odbyło się 13 listopada 2014 r. Skazany był obecny na posiedzeniu;

7. 14 listopada 2014 r. skazany zwrócił się z wnioskiem o sporządzenie uzasadnienia postanowienia;

8. 9 grudnia 2014 r. złożył w administracji aresztu zażalenie na postanowienie z 13 listopada 2014 r., które skierował do Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu;

9. 18 grudnia 2014 r. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu przesłał zażalenie skazanego do Sądu Okręgowego we Wrocławiu celem dalszego załatwienia;

10. Zarządzeniem z 7 stycznia 2015 r. przewodniczący V Wydziału Penitencjarnego i Nadzoru nad Wykonywaniem Orzeczeń Karnych Sądu Okręgowego we Wrocławiu odmówił przyjęcia zażalenia, jako złożonego po terminie;

11. Na zarządzenie skazany złożył zażalenie 21 stycznia 2015 r., które wpłynęło do Sądu Okręgowego 22 stycznia 2015 r.;

12. 29 stycznia 2015 r. przewodniczący V Wydziału Penitencjarnego Sądu Okręgowego we Wrocławiu nie przychylił się do zażalenia i przekazał je wraz z aktami sprawy do Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu;

13. 2 marca 2015 r. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu uchylił zaskarżone zarządzenie o odmowie przyjęcia zażalenia i sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu we Wrocławiu do ponownego rozpoznania;

14. 5 marca 2015 r. przewodniczący V Wydziału Penitencjarnego Sądu Okręgowego we Wrocławiu wydał zarządzenie o zwróceniu się do dyrektora aresztu o nadesłanie opinii o skazanym. Tego samego dnia zarządzenie zostało wykonane;

15. Z uwagi na fakt przeniesienia skazanego do zakładu karnego, Sąd Okręgowy we Wrocławiu uznał się niewłaściwy miejscowo i sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu w Krakowie;

16. Postanowienie wraz z aktami w sprawie udzielenia skazanemu warunkowego przedterminowego zwolnienia wpłynęło do Sądu Okręgowego w Krakowie 30 marca 2015 r.;

17. 3 kwietnia 2015 r. Sąd Okręgowy w Krakowie wystąpił do Sądu Apelacyjnego w Krakowie o rozstrzygnięcie, który z sądów okręgowych jest właściwy do dalszego prowadzenia postępowania;

18. 28 kwietnia 2015 r. Sąd Apelacyjny w Krakowie rozstrzygnął spór kompetencyjny w ten sposób, że ustalił, że właściwym do rozpoznania sprawy skazanego na etapie postępowania międzyinstancyjnego jest Sąd Okręgowy we Wrocławiu;

19. Akta sprawy zostały odesłane i wpłynęły do Sądu Okręgowego w Krakowie 30 kwietnia 2015 r.

20. Zgodnie z treścią postanowienia Sądu Apelacyjnego w Krakowie sprawę przekazano Sądowi Okręgowemu we Wrocławiu 14 maja 2015 r.;

21. 25 maja 2015 r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu przywrócił skazanemu termin do złożenia zażalenia na postanowienie z 14 listopada 2014 r.;

22. Zarządzeniem z 28 maja 2015 r. sędzia przewodniczący nie przychylił się do zażalenia i przekazał je wraz z aktami sprawy Sądowi Apelacyjnemu we Wrocławiu;

23. 18 czerwca 2015 r. wydano zarządzenie o wyznaczeniu posiedzenia;

24. 19 czerwca 2015 r. do Sądu Okręgowego we Wrocławiu wpłynęła skarga skazanego na przewlekłość postępowania w przedmiocie warunkowego przedterminowego zwolnienia z odbycia kary pozbawienia wolności;

25. 20 lipca 2015 r. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie o odmowie udzielenia skazanemu warunkowego przedterminowego zwolnienia.

Nie ma zwłoki

Sąd Apelacyjny oddalił skargę. Uznał, że przy ocenie, czy doszło do naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki należy mieć w szczególności na uwadze terminowość i prawidłowość czynności podjętych przez sąd orzekający w celu wydania w sprawie rozstrzygnięcia co do istoty, uwzględniając charakter sprawy, stopień jej faktycznej i prawnej zawiłości, znaczenie dla strony (która wniosła skargę) rozstrzygniętych w niej zagadnień oraz zachowanie się stron, a w szczególności strony, która zarzuciła przewlekłość postępowania. Przyczyną stwierdzenia przewlekłości nie jest każda zwłoka, ale tylko zwłoka nieuzasadniona. Ocena czy postępowanie trwa dłużej niż to konieczne, dokonywana musi być na podstawie analizy charakteru przeprowadzanych czynności jak i stanu faktycznego sprawy. Aby rozstrzygnąć czy zwłoka w dokonaniu tej czynności jest nieuzasadniona rozważyć należy nie tylko okres zaniechania jej dokonania, ale także konkretne realia sprawy i jej kontekst sytuacyjny.

Po analizie akt sprawy sąd doszedł do przekonania, że postępowanie co do odmowy udzielenia warunkowego przedterminowego zwolnienia w tej sprawie na każdym jego etapie toczyło się zgodnie z przyjętymi standardami podejmowania czynności. Sądy procedowały bez zbędnej zwłoki. Terminowość i sprawność postępowania mieściła się w powszechnie przyjętych wymogach w tym zakresie.

Co prawda na etapie postępowania międzyinstancyjnego wystąpiły okoliczności, które znacznie spowolniły bieg postępowania. Główną przyczyną takiego stanu było jednak złożenie przez skazanego zażalenia po terminie oraz do niewłaściwego sądu. Choć była to okoliczność przez niego niezawiniona, to jednak obiektywnie spowodowała wszelkie dalsze czynności prowadzące do przedłużenia tego etapu postępowania.

Faktem jest, że sąd wrocławski wdał się w spór kompetencyjny z Sądem Okręgowym w Krakowie dotyczącym ustalenia właściwości miejscowej sądu do rozpoznania sprawy skazanego, co spowodowało przedłużenie postępowania. Nieprawidłowa czynność nie oznacza jednak, że wystąpiła przewlekłość postępowania, o której mowa w ustawie. Nie można tracić z pola widzenia, że w trybie badania naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki nie jest dopuszczalna merytoryczna ocena rozstrzygnięć sądu. Nie powinno się przy tym tracić z pola widzenia, że sąd zawsze działał bez opieszałości, w granicach czasowych nie budzących zastrzeżeń. Aby można było mówić o przewlekłości postępowania stwierdzić należy brak czynności zmierzających do rozstrzygnięcia lub długie i nieuzasadnione przerwy w działaniu. W tej sprawie czynności były podejmowane. Sądy wyższej instancji na bieżąco korygowały zaś błędne decyzje. Samo uchylenie postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania ani też rozstrzygniecie sporu kompetencyjnego odmiennie niż domagał się tego sąd okręgowy, nie wpływa na ocenę przewlekłości postępowania.

Postanowienie Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 10 sierpnia 2015 r., sygn. akt II S 10/15