Sejm przyjął tę nowelizację na początku sierpnia. Inicjatywa wynika z takich doświadczeń jak afera Amber Gold czy problemy z tzw. polisolokatami. Ustawę Senat poparł w piątek jednomyślnie.

Nowelę przygotował UOKiK we współpracy z resortami finansów i sprawiedliwości. Dotyczy ona m.in. tzw. klauzul niedozwolonych w umowach. Są to zapisy, które kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszają interesy konsumenta oraz nie zostały indywidualnie uzgodnione z konsumentem. O uznaniu zapisów za niedozwolone decyduje UOKiK. Nowa ustawa wprowadza też m.in. zakaz oferowania usług finansowych, które nie odpowiadają potrzebom klientów.

Jak mówił PAP Prezes UOKiK Adam Jasser, nowe przepisy dadzą UOKiK nowatorskie narzędzia do zwalczania nieuczciwej sprzedaży produktów finansowych.

"Jesteśmy na takim etapie rozwoju rynku, że nieuczciwa sprzedaż staje się niemal normą. (...) Moim zdaniem kluczowe jest właśnie zdefiniowanie nieuczciwej sprzedaży na rynku finansowym jako oferowania produktów niedostosowanych do potrzeb klienta. To pionierskie rozwiązanie i nie jest wykluczone, że wytyczamy ścieżkę, którą inne kraje UE też będą chciały z czasem pójść. Bardzo istotnym elementem jest także nowa procedura usuwania klauzul niedozwolonych z obrotu prawnego, bo to był problem, który znacznie nasilił się w ostatnich latach" - mówił Jasser.

Zgodnie z ustawą prezes UOKiK będzie mógł określić, jak zrealizować zakaz stosowania postanowień niedozwolonych, np. poinformować konsumentów będących stronami umów o uznaniu klauzuli za niedozwoloną. Decyzje UOKiK będą miały skutek tylko w stosunku do przedsiębiorcy, który je stosuje. Postępowanie będzie wszczynane z urzędu lub z inicjatywy konsumentów, rzeczników konsumentów, rzecznika ubezpieczonych oraz organizacji konsumenckich, którzy uzyskają status zawiadamiającego.

Nowe przepisy mają zapewnić skuteczność eliminowania klauzul z wzorców umów i umożliwić Urzędowi nakładanie kar - do 10 proc. obrotu - za stosowanie niedozwolonych postanowień. Przedsiębiorca będzie miał możliwość uniknięcia kary, gdy sam zobowiąże się do zmiany praktyk. Będzie mu też przysługiwało odwołanie do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Zamiast rejestru klauzul niedozwolonych ma powstać rejestr decyzji prezesa z uzasadnieniami.

Polski UOKiK bardziej bezwzględny niż organy UE

Zobacz również

Nowelizacja przewiduje też m.in. zakaz oferowania usług finansowych, które nie odpowiadają potrzebom konsumentów. Chodzi np. o sytuację, gdy skomplikowany produkt ubezpieczeniowy z elementem inwestycyjnym oferuje się 80-letniemu klientowi.

UOKiK będzie mógł szybko reagować na praktyki zagrażające zbiorowym interesom konsumentów - będzie wydawał decyzje tymczasowe. Zobowiązywałyby one przedsiębiorcę do zaniechania określonych działań jeszcze w toku postępowania. Tymczasowa decyzja obowiązywałaby do wydania decyzji kończącej postępowanie w sprawie, a odwołanie od takiej tymczasowej decyzji byłoby rozpatrywane w przyspieszonym trybie.

Po zmianach Urząd będzie mógł wysłać do kontrolowanej firmy "tajemniczego klienta", czyli wydelegowaną przez UOKiK osobę, która będzie mogła sprawdzić sposób oferowania produktu czy usługi. Ma to ułatwić UOKiK-owi zebranie materiału dowodowego w sprawach o naruszenie zbiorowych interesów konsumentów. Warunkiem będzie uzyskanie zgody sądu na takie działanie. Urząd nie będzie mógł stosować prowokacji, a jedynie sprawdzić sposób oferowania produktu lub usługi, a także procedurę zawierania umowy.

Urząd zyska też możliwość publikowania bezpłatnych komunikatów i ostrzeżeń w publicznym radiu i telewizji, co ma pozwolić na szybkie i skuteczne ostrzeganie konsumentów o zachowaniach lub zjawiskach, które istotnie zagrażają ich interesom.

Ustawa ma wejść w życie po sześciu miesiącach od ogłoszenia.