W ostatniej, dziewiątej części komentarza do ustawy z 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1414 ze zm.; dalej: u.t.d.) omówiono przepisy zawarte w rozdziale 11 – Kary pieniężne, oraz niektóre przepisy przejściowe zawarte w rozdziale 12 – Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i końcowe. W tym ostatnim przypadku zrezygnowaliśmy z omawiania części przepisów. Biorąc pod uwagę upływ czasu od wejścia w życie ustawy, w niektórych wypadkach stało się to bezcelowe.

Art. 92a. [Odpowiedzialność podmiotów wykonujących przewóz lub czynności z nim związane]
1. Podmiot wykonujący przewóz drogowy lub inne czynności związane z tym przewozem z naruszeniem obowiązków lub warunków przewozu drogowego, podlega karze pieniężnej w wysokości od 50 złotych do 10 000 złotych za każde naruszenie.
2. Suma kar pieniężnych nałożonych za naruszenia stwierdzone podczas jednej kontroli drogowej nie może przekroczyć kwoty 10 000 złotych.
3. Suma kar pieniężnych nałożonych za naruszenia stwierdzone podczas kontroli w podmiocie wykonującym przewóz drogowy nie może przekroczyć:
1) 15 000 złotych – dla podmiotu zatrudniającego kierowców w liczbie średnio do 10 w okresie 6 miesięcy przed dniem rozpoczęcia kontroli;
2) 20 000 złotych – dla podmiotu zatrudniającego kierowców w liczbie średnio od 11 do 50 w okresie 6 miesięcy przed dniem rozpoczęcia kontroli;
3) 25 000 złotych – dla podmiotu zatrudniającego kierowców w liczbie średnio od 51 do 250 w okresie 6 miesięcy przed dniem rozpoczęcia kontroli;
4) 30 000 złotych – dla podmiotu zatrudniającego kierowców w liczbie większej niż 250 w okresie 6 miesięcy przed dniem rozpoczęcia kontroli;
5) 40 000 złotych – dla podmiotu wykonującego inne czynności związane z przewozem drogowym.
4. Za kierowców, o których mowa w ust. 3 pkt 1–3, uważa się również osoby niezatrudnione przez podmiot wykonujący przewóz drogowy, wykonujące osobiście przewozy drogowe na jego rzecz.
5. Jeżeli czyn będący naruszeniem przepisów, o których mowa w ust. 1, wyczerpuje jednocześnie znamiona wykroczenia, w stosunku do podmiotu będącego osobą fizyczną stosuje się wyłącznie przepisy o odpowiedzialności administracyjnej.
6. Wykaz naruszeń obowiązków lub warunków, o których mowa w ust. 1, oraz wysokości kar pieniężnych za poszczególne naruszenia określa załącznik nr 3 do ustawy.
7. Przepisy ust. 1, ust. 3 pkt 5 i ust. 5 i 6 stosuje się do podmiotów wykonujących czynności związane z przewozem drogowym, w szczególności do:
1) spedytora,
2) nadawcy,
3) odbiorcy,
4) załadowcy,
5) organizatora wycieczki,
6) organizatora transportu,
7) operatora publicznego transportu zbiorowego
– jeżeli okoliczności sprawy i dowody jednoznacznie wskazują, że podmiot ten miał wpływ lub godził się na powstanie naruszenia.
8. Przepisy ust. 1 i ust. 3–6 stosuje się do podmiotów, o których mowa w art. 16a i art. 33a.
komentarz
●Artykuł 92a u.t.d. reguluje odpowiedzialność podmiotu wykonującego przewóz drogowy (tj. przewoźnika drogowego lub przedsiębiorcy wykonującego przewozy drogowe na potrzeby własne, a także każdego innego podmiotu wykonującego taki przewóz) oraz innych podmiotów wykonujących czynności związane bezpośrednio z przewozem drogowym. Wykaz tych ostatnich podmiotów został zawarty w art. 92a ust. 7 u.t.d. i obejmuje w szczególności: spedytora, nadawcę, odbiorcę, załadowcę, organizatora wycieczki, organizatora transportu oraz operatora publicznego transportu zbiorowego. Katalog ten nie jest jednak zamknięty, co oznacza, że odpowiedzialność za naruszenia warunków lub obowiązków przewozu drogowego może dotyczyć również innych podmiotów, wykonujących czynności związane z przewozem drogowym.
Do wymienionych grup podmiotów wykonujących czynności związane z przewozem nie zalicza się jednak kierowców, którzy wykonują fizycznie czynności kierowania pojazdem.
●Adresatem sankcji określonej w art. 92a ust. 1 u.t.d. jest co do zasady przedsiębiorca wykonujący transport drogowy lub inne czynności z nim związane. To na nim spoczywa ciężar odpowiedzialności za ewentualne skutki działań osób, którymi w wykonywaniu działalności gospodarczej się posługuje, i to niezależnie od charakteru stosunku prawnego łączącego przedsiębiorcę z taką osobą.
Takie wnioski wynikają między innymi z wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 22 marca 2013 r. (sygn. akt III SA/Kr 5/13). W podobnym tonie orzekł 19 kwietnia 2013 r. WSA w Gliwicach (sygn. akt II Sa/GI 156/12), który stwierdził, że „obowiązkiem przedsiębiorcy jest nadzór nad odpowiednimi zachowaniami ludzkimi w celu zapewnienia przestrzegania przepisów prawa. Odpowiada on także za naruszenia przepisów, których dopuszczają się kierowcy wykonujący przewóz na jego rzecz. Powinnością przedsiębiorcy jest nie tylko zorganizowanie pracy kierowców w taki sposób, aby kierowcy mogli przestrzegać obowiązujących przepisów, ale również bieżące kontrolowanie wykonania powierzonych obowiązków”. [przykład 1]
●W art. 92a ust. 2 u.t.d. została określona górna granica sumy kary pieniężnej, która może być nałożona podczas jednej kontroli drogowej. Suma kar pieniężnych za poszczególne naruszenia stwierdzone podczas jednej kontroli drogowej wynosi maksymalnie 10 tys. zł. Kwota ta podlega podwyższeniu w przypadku kontroli w siedzibie przedsiębiorstwa. Jej wysokość jest uzależniona od liczby zatrudnianych kierowców . Im więcej kierowców jest zatrudnionych w przedsiębiorstwie, tym potencjalna wysokość kary jest wyższa. I tak, zgodnie z art. 92a ust. 3 u.t.d., suma kar pieniężnych za poszczególne naruszenia podczas jednej kontroli w przedsiębiorstwie wynosi odpowiednio:
1) 15 000 zł – dla podmiotu zatrudniającego średnio do 10 kierowców w okresie 6 miesięcy przed dniem rozpoczęcia kontroli;
2) 20 000 zł – dla podmiotu zatrudniającego średnio od 11 do 50 kierowców w okresie 6 miesięcy przed dniem rozpoczęcia kontroli;
3) 25 000 zł – dla podmiotu zatrudniającego średnio od 51 do 250 kierowców w okresie 6 miesięcy przed dniem rozpoczęcia kontroli;
4) 30 000 zł – dla podmiotu zatrudniającego większej niż 250 kierowców w okresie 6 miesięcy przed dniem rozpoczęcia kontroli.
Przy ustalaniu średniej liczby zatrudnionych kierowców, jak zauważyła R. Strachowska w komentarzu do ustawy o transporcie drogowym (LEX), bierze się pod uwagę iloraz sumy liczby kierowców zatrudnionych u danego przedsiębiorcy w każdym z sześciu miesięcy i liczby 6. Średnią liczbę zatrudnionych kierowców należy zawsze zaokrąglać w dół do pełnej liczby. Przedmiotową liczbę określa się według wzoru: x = (m1 + m2 + m4 + m5 + m6) : 6, gdzie x stanowi średnią liczbę zatrudnionych kierowców, m1–m6 to suma kierowców zatrudnionych w poszczególnych sześciu miesiącach.
Ponadto za kierowców wymienionych w art. 92a ust. 3 pkt 1–3 u.t.d. uważa się również osoby niezatrudnione przez podmiot wykonujący przewóz drogowy, wykonujące osobiście przewozy drogowe na jego rzecz (np. na podstawie umowy o dzieło, zlecenia lub pracujących na własny rachunek). Wymiar pracy (etatu) świadczonej przez kierowcę nie stanowi kryterium uwzględnianego przy wyliczeniu średniej liczby zatrudnionych kierowców, o których mowa w art. 92a ust. 3 pkt 1–3 u.t.d.
●Należy zauważyć, że w ustawie o transporcie drogowym przewidziano dwa rodzaje kar pieniężnych za naruszenie obowiązków lub warunków przewozu drogowego: karę grzywny, mającą charakter środka karnego (art. 92 u.t.d.) i administracyjną karę pieniężną (art. 92a u.t.d.).
Jeżeli czyn będący naruszeniem przepisów, o których mowa w art. 92a ust. 1, wyczerpuje jednocześnie znamiona wykroczenia, w stosunku do podmiotu będącego osobą fizyczną stosuje się wyłącznie przepisy o odpowiedzialności administracyjnej. Wynika to z normy kolizyjnej zawartej w art. 92a ust. 5 u.t.d. Jak słusznie zauważył WSA w Białymstoku w wyroku z 25 października 2012 r. (sygn. akt II SA/Bk 483/12), w takiej sytuacji „A contrario, jeżeli czyn będący naruszeniem przepisów, o których mowa w art. 92a ust. 1, wyczerpuje jednocześnie znamiona wykroczenia, w stosunku do podmiotu będącego osobą prawną zastosowanie mogą znaleźć przepisy o obu rodzajach kar pieniężnych. Przedsiębiorcy podmiotowi wykonującemu przewóz drogowy, będącemu osobą prawną, może być wymierzona administracyjna kara pieniężna na podstawie art. 92a ustawy, a osobie zarządzającej przedsiębiorstwem lub osobie zarządzającej transportem w przedsiębiorstwie – może być wymierzona kara grzywny na podstawie art. 92 ust. 3 ustawy”.
●Wykaz naruszeń obowiązków lub warunków przewozu drogowego oraz wysokości kar za te naruszenia, zgodnie z brzmieniem art. 92a ust. 6 u.t.d., został określony w załączniku nr 3 do ustawy. [tabela]
Załącznik ten zawiera wymiar kar za kilkadziesiąt różnego typu naruszeń. Naruszenia te zostały podzielone na 8 grup:
1) naruszenia ogólnych zasad i warunków wykonywania transportu drogowego i przewozów na potrzeby własne,
2) naruszenia przepisów o wykonywaniu przewozu drogowego osób,
3) naruszenia przepisów o wykonywaniu międzynarodowych przewozów drogowych i przewozów kabotażowych,
4) naruszenia przepisów o przewozie odpadów,
5) naruszenia przepisów o czasie pracy prowadzenia pojazdu, obowiązkowych przerwach i odpoczynku,
6) naruszenia przepisów o stosowaniu urządzeń rejestrujących lub cyfrowych urządzeń rejestrujących samoczynnie prędkość jazdy, czas jazdy i postoju,
7) naruszenia przepisów o używaniu innych urządzeń pomiarowo-kontrolnych, oraz
8) naruszenia innych przepisów.
Wysokość kar pieniężnych za jedno naruszenie uzależniona jest od charakteru naruszenia (naruszenia mniejszej wagi, poważne naruszenia i bardzo poważne naruszenia) i wynosi odpowiednio od 50 zł do 10 tys. zł. [przykład 2]
●Warto zauważyć, że główny inspektor transportu drogowego prowadzi rejestr naruszeń popełnianych przy wykonywaniu transportu drogowego. Na podstawie analizy stwierdzonych naruszeń dotyczących czasu prowadzenia pojazdów, obowiązkowych przerw i czasu odpoczynku kierowców w danym roku kalendarzowym główny inspektor transportu drogowego określa wartość wysokiego współczynnika ryzyka występowania naruszeń. Wykaz ten ustala się zgodnie z rozporządzeniem ministra infrastruktury z 15 kwietnia 2010 r. w sprawie systemu oceny ryzyka podmiotów wykonujących przewóz drogowy w zakresie występowania naruszeń dotyczących czasu prowadzenia pojazdu, obowiązkowych przerw i czasu odpoczynku kierowców (Dz.U. z 2010 r. nr 72, poz. 462) na podstawie wyników kontroli podmiotów wykonujących przewóz drogowy, przeprowadzonych w roku kalendarzowym, dla którego został określony ten współczynnik. Wskazać należy, że podmioty ujęte w tym wykazie podlegają kontroli zgodnie z przepisami rozdziału 5 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t.j. Dz.U. z 2015 r. poz. 584 ze zm.) w roku następującym po roku, dla którego został określony współczynnik.
●Jak wynika z art. 92a ust. 7 u.t.d., osoby wykonujące inne czynności związane z przewozem drogowym ponoszą odpowiedzialność administracyjną za naruszenia warunków lub obowiązków przewozu drogowego tylko wtedy, gdy okoliczności sprawy i dowody jednoznacznie wskazują, że podmiot ten miał wpływ lub godził się na powstanie naruszenia. W tym przypadku wysokość kary pieniężnej wynosi 40 tys. zł.
Tego rodzaju konstrukcja, tzw. odpowiedzialności warunkowej, została zastosowana m.in. w ustawie z 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1137 ze zm.) w przypadku odpowiedzialności załadowcy, spedytora lub nadawcy ładunku w razie stwierdzenia przejazdu pojazdem nienormatywnym bez zezwolenia lub z naruszeniem warunków tego zezwolenia. W przepisach określono sytuacje, w których postępowanie się umarza, zwłaszcza gdy okoliczności sprawy i dowody wskazują, że dochowano należytej staranności w realizacji czynności związanych z przewozem czy też nie miano wpływu na ich powstanie.
Warto zapamiętać, że art. 92a u.t.d. będzie miał zastosowanie nie tylko do podmiotów aktualnie wykonujących przewozy drogowe w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, lecz także do podmiotów, które na skutek cofnięcia zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego lub licencji zaprzestały faktycznie wykonywania działalności gospodarczej w ogóle lub w zakresie przewozu osób lub rzeczy. Fakt ten nie zwalnia tych podmiotów z obowiązku przechowywania i udostępniania organom kontrolnym odpowiednich dokumentów i nośników informacji przez rok.
Niedopełnienie tego obowiązku może być podstawą do nałożenia kar pieniężnych na tych samych zasadach i w tej samej wysokości co w przypadku przewoźnika drogowego lub innych podmiotów wykonujących czynności związane z przewozem.
●Kary pieniężne przewidziane w art. 92a u.t.d. mają charakter kary administracyjnej, której istotą jest przymuszenie do respektowania nakazów i zakazów określonych w tej ustawie.
Proces wymierzania kar pieniężnych, jak stwierdził w wyroku z 20 sierpnia 2013 r. WSA Olsztynie (sygn. akt II SA/Ol 500/13), należy zatem postrzegać w kontekście stosowania instrumentów władztwa administracyjnego. Kara ta nie jest konsekwencją dopuszczenia się czynu zabronionego, lecz skutkiem zaistnienia stanu niezgodnego z prawem, co sprawia, że ocena stosunku sprawcy do czynu nie mieści się w reżimie odpowiedzialności obiektywnej.
Kwestia istnienia lub braku winy po stronie przedsiębiorcy nie ma zatem co do zasady znaczenia dla wymiaru kary, który jest uzależniony od stwierdzenia obiektywnego faktu naruszenia. Argumentację tę podzielił także WSA w Łodzi w wyroku z 7 lutego 2014 r. (sygn. akt III SA/Łd 1023/13), w którym wskazał, że odpowiedzialność administracyjna przewoźnika jest niezależna od winy czy dobrej lub złej woli, wystarczające jest stwierdzenie samego faktu nieprzestrzegania nałożonych obowiązków.
Odpowiedzialność ta jest zatem surowa i oparta na zasadzie ryzyka, co pozostaje nierozerwalnie związane z podstawowym celem, jaki przepisy te miały spełniać, a mianowicie zapewniać bezpieczeństwo na drogach (zob. wyrok WSA we Wrocławiu z 28 lutego 2012 r., sygn. akt III SA/Wr 393/11).
Dla uwolnienia się od tej odpowiedzialności nie wystarczy zatem wykazanie braku winy lub nieumyślności działania, lecz wymagane jest pozytywnie udowodnione podjęcie wszystkich niezbędnych środków w celu zapobieżenia powstaniu naruszenia prawa.
Art. 92b. [Przesłanki wyłączające odpowiedzialność administracyjną]
1. Nie nakłada się kary pieniężnej za naruszenie przepisów o czasie prowadzenia pojazdów, wymaganych przerwach i okresach odpoczynku, jeżeli podmiot wykonujący przewóz zapewnił:
1) właściwą organizację i dyscyplinę pracy ogólnie wymaganą w stosunku do prowadzenia przewozów drogowych, umożliwiającą przestrzeganie przez kierowców przepisów:
a) rozporządzenia (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego oraz zmieniającego rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 i (WE) 2135/98, jak również uchylające rozporządzenie Rady (EWG) nr 3820/85,
b) rozporządzenia Rady (EWG) nr 3821/85 z dnia 20 grudnia 1985 r. w sprawie urządzeń rejestrujących stosowanych w transporcie drogowym,
c) Umowy europejskiej dotyczącej pracy załóg pojazdów wykonujących międzynarodowe przewozy drogowe (AETR), sporządzonej w Genewie dnia 1 lipca 1970 r. (Dz. U. z 1999 r. Nr 94, poz. 1086 i 1087);
2) prawidłowe zasady wynagradzania, niezawierające składników wynagrodzenia lub premii zachęcających do naruszania przepisów rozporządzenia, o którym mowa w pkt 1 lit. a, lub do działań zagrażających bezpieczeństwu ruchu drogowego.
2. Za naruszenie przepisów, o których mowa w ust. 1, karze grzywny, na zasadach określonych w art. 92, podlega kierowca lub inna osoba odpowiedzialna za powstanie tych naruszeń.
komentarz
●Ustawodawca przewidział sytuacje, w których odpowiedzialność administracyjna przewoźnika lub innego podmiotu wykonującego czynności związane z przewozem drogowym za stwierdzone naruszenie prawa zostaje wyłączona. W art. 92b u.t.d. ustanowiony został wyjątek od generalnej zasady odpowiedzialności podmiotów wykonujących przewozy drogowe za wszystkie naruszenia, które zostały określone w art. 92a u.t.d., niezależnie od stopnia przyczynienia się do ich powstania.
Nie nakłada się kary pieniężnej za naruszenia przepisów o czasie prowadzenia pojazdów, wymaganych przerwach i okresach odpoczynku, jeżeli zostały spełnione określone warunki. Po pierwsze, podmiot wykonujący przewóz zapewnił właściwą organizację i dyscyplinę pracy, umożliwiającą przestrzeganie przez kierowców przepisów międzynarodowych o czasie prowadzenia pojazdów, wymaganych przerwach i okresach odpoczynku, a także przepisów dotyczących urządzeń rejestrujących w transporcie drogowym. Po drugie, podmiot wykonujący przewóz nie stosował żadnych środków zachęcających do naruszania wskazanych przepisów lub do działań zagrażających bezpieczeństwu ruchu drogowego. Jeżeli warunki te zostaną spełnione, to zgodnie z art. 92b ust. 2 u.t.d. karze grzywny za naruszenia przepisów będzie podlegał kierowca lub inna osoba odpowiedzialna za powstanie tych naruszeń, o ile wina zostanie im udowodniona.
●Należy jednak wyraźnie podkreślić, że ciężar wykazania tych okoliczności spoczywa na podmiocie wykonującym transport drogowy. Podmiot ten powinien przedstawić odpowiednie dowody dla wykazania, że mimo zachowania należytej staranności nie można było uniknąć zdarzenia, z którym prawo wiąże naruszenie przepisów.
Jak zauważył WSA w Łodzi w wyroku z 7 lutego 2014 r. (sygn. akt III SA/Łd 1023/13), przesłanki z art. 92b ust. 1 u.t.d. nie można interpretować rozszerzająco, ponieważ stanowi wyjątek od generalnej zasady odpowiedzialności podmiotu wykonującego przewóz. Wykładnia tego art. 92b ust. 1 ustawy musi uwzględniać prawidłowość, że za działalność przedsiębiorstwa wykonującego transport drogowy zawsze ponosi odpowiedzialność to przedsiębiorstwo.
Odpowiedzialność przedsiębiorcy prowadzącego usługi transportu drogowego nie jest jednak odpowiedzialnością absolutną za cudze czyny, istnieje możliwość zwolnienia się przedsiębiorcy z odpowiedzialności za działania osób, którymi posługuje się on w wykonaniu działalności, jeżeli wykaże okoliczności wymienione w powołanym przepisie. Należy jednak pamiętać, że wyłączenie z odpowiedzialności możliwe jest tylko w sytuacjach wyraźnie przewidzianych w tym artykule, ale już nie w sytuacjach, które są tylko podobne do tych ujętych w tym przepisie.
●Odpowiedzialność przedsiębiorcy prowadzącego usługi transportu drogowego zbliżona jest do odpowiedzialności ukształtowanej na zasadzie ryzyka. Przedsiębiorca jest odpowiedzialny za działania kierowców i ponosi z tego tytułu ryzyko w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Nie sposób uznać, że jednym z obowiązków przedsiębiorcy jest odpowiednie skonstruowanie i wręczenie kierowcy zakresu obowiązków. Przedsiębiorca nie może zapominać o konieczności kontrolowania przestrzegania nałożonych na pracownika obowiązków na bieżąco. WSA w Olsztynie w wyroku z 13 sierpnia 2014 r. (sygn. akt II SA/Ol 624/14) wskazał, iż „to rolą przedsiębiorcy jest zapewnienie takiej organizacji pracy i postawy zatrudnionych kierowców, by praca tych ostatnich odbywała się w sposób bezpieczny, bez stwarzania zagrożenia dla życia i mienia innych użytkowników dróg, a także życia i zdrowia kierowcy”.
Na uwagę zasługuje również wyrok NSA z 15 maja 2014 r. (sygn. akt II GSK 655/14), w którym uznano, że przedsiębiorca w świetle obowiązujących przepisów jest zobowiązany nie tylko do stworzenia takich warunków pracy kierowców, aby mogli przestrzegać przepisów dotyczących transportu drogowego, lecz także do świadczenia usług transportowych zgodnie z obowiązującym prawem. Przedsiębiorca jest odpowiedzialny za rezultaty prowadzonej działalności transportowej, a nie wyłącznie za stworzenie warunków do realizacji działalności zgodnej z prawem. Wszelkie stwierdzone nieprawidłowości obciążają zatem przedsiębiorcę. Wszelkie oświadczenia składane przez samych kierowców, np. o zgodzie na pełną odpowiedzialność za kary administracyjne i mandaty, nie zwalniają przewoźnika od kar administracyjnych, do stwierdzenia jego odpowiedzialności wystarczające jest bowiem ustalenie, że nastąpiło naruszenie obowiązków lub warunków przewozu drogowego, nawet jeśli powstało ono w sposób niezawiniony.
Art. 92c. [Umorzenie postępowania]
1. Nie wszczyna się postępowania w sprawie nałożenia kary pieniężnej, o której mowa w art. 92a ust. 1, na podmiot wykonujący przewóz drogowy lub inne czynności związane z tym przewozem, a postępowanie wszczęte w tej sprawie umarza się, jeżeli:
1) okoliczności sprawy i dowody wskazują, że podmiot wykonujący przewozy lub inne czynności związane z przewozem nie miał wpływu na powstanie naruszenia, a naruszenie nastąpiło wskutek zdarzeń i okoliczności, których podmiot nie mógł przewidzieć, lub
2) za stwierdzone naruszenie na podmiot wykonujący przewozy została nałożona kara przez inny uprawniony organ, lub
3) od dnia ujawnienia naruszenia upłynął okres ponad 2 lat.
2. Przepisy ust. 1 pkt 2 stosuje się odpowiednio w przypadku nałożenia kary przez uprawniony zagraniczny organ.
komentarz
●Komentowany przepis wprowadza wzorowaną na przepisach prawa karnego instytucję przedawnienia karalności popełnionego czynu. Instytucja przedawnienia stosowana była w prawie karnym już w starożytności. U jej podstaw leżą pewne przesłanki humanitaryzmu w stosunku do człowieka (człowiek nie zawsze powinien być „ścigany” przez całe życie), a także względy praktyczne. Instytucja przedawnienia opiera się na przekonaniu, że po upływie znacznego czasu od popełnienia przestępstwa pociąganie jego sprawcy do odpowiedzialności nie jest celowe, gdyż zatraca się wówczas efekt oddziaływania kary, czyli cel prewencyjny.
Artykuł 92c u.t.d. wprowadza przesłanki wyłączenia odpowiedzialności administracyjnej za naruszenia warunków lub obowiązków przewozu drogowego. Skutkiem wystąpienia choćby jednej z przesłanek wyłączających odpowiedzialność podmiotu wykonującego przewozy lub inne czynności związane z przewozem jest obowiązek nie wszczynania postępowanie o nałożenie kary pieniężnej, a w sytuacji gdy postępowanie zostało już wszczęte, obowiązek jego umorzenia.
●Pierwsza przesłanka wyłączająca odpowiedzialność zachodzi, jeżeli okoliczności sprawy i dowody wskazują, że podmiot wykonujący przewozy lub inne czynności związane z przewozem nie miał wpływu na powstanie naruszenia, a naruszenie nastąpiło wskutek zdarzeń i okoliczności, których podmiot nie mógł przewidzieć. Ciężar udowodnienia okoliczności wymienionych w art. 92c ust. 1 pkt 1 u.t.d. spoczywa na przedsiębiorcy, który – jak stwierdził WSA w Krakowie w wyroku z 3 czerwca 2014 r. (sygn. akt III SA/Kr 1571/13) – musi wykazać, a nie tylko wskazać, że dołożył należytej staranności organizując przewóz i nie miał wpływu na naruszenie prawa przez kierowcę, przy czym brak takiego wpływu musi istnieć realnie. Z kolei WSA w Poznaniu w wyroku z 13 maja 2014 r. (sygn. akt III SA/Po 1375/13) uznał, że przedsiębiorca ma wpływ na to, czy zatrudniani przez niego kierowcy dopuszczają się naruszeń, nawet jeśli są one przez nich umyślnie zawinione. Wpływ ten polega m.in. na prowadzeniu odpowiednich szkoleń, dokonywaniu kontroli lub doborze kadry w taki sposób, aby do naruszeń nie dochodziło. Podkreślenia wymaga, że przedsiębiorca ma możliwość reagowania na działania osób, którymi posługuje się przy wykonywania transportu drogowego, m.in. poprzez bieżącą kontrolę dokumentacji obrazującej czas pracy kierowcy i stosowaniu środków dyscyplinujących.
●Niemożność przewidzenia zdarzeń lub okoliczności – w celu uwolnienia się od odpowiedzialności – powinna być wykazana przez przewoźnika przy uwzględnieniu kryterium należytej staranności. Dla wykazania profesjonalnej staranności w przestrzeganiu zasad, o jakich mowa w art. 92b u.t.d., przedsiębiorca musi udowodnić, że pracownicy przyswoili potrzebną wiedzę. Podpis pracownika zawierający oświadczenie o znajomości omawianych zasad i zobowiązanie do ich przestrzegania nie może – jak stwierdził w wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 12 lutego 2014 r. (sygn. akt II SA/Go 1113/13) – zastąpić dowodu o faktycznym szkoleniu kierowców w omawianym zakresie. „Przeprowadzenie szkolenia należy uznać za niewystarczające jeżeli przedsiębiorca nie egzekwuje od pracowników przestrzegania ustanowionych zasad” – podkreślił sąd.
Do wykazania staranności nie kwalifikują się także sytuacje, które są wprawdzie wynikiem zachowania kierowcy, ale które bezpośrednio wynikają z braku właściwych rozwiązań organizacyjnych w zakresie dyscyplinowania osób wykonujących na rzecz przedsiębiorcy usługi kierowania pojazdem. Takimi okolicznościami co do zasady nie mogą być: brak miejsca parkingowego, konieczność podjazdu w celu załadunku, opuszczenie miejsca parkowania przez kierowcę na polecenie Policji i przerwanie czasu odpoczynku czy też nieuwaga kierowcy skutkująca niewłączaniem przełącznika w urządzeniu rejestrującym czas pracy kierowcy. Potwierdzenie tej tezy znajdziemy w wyroku WSA w Łodzi z 24 stycznia 2014 r. (sygn. akt III SA/Łd 1189/13), który ponadto podkreślił, że doświadczenie życiowe wskazuje, że utrudnienia w ruchu drogowym spowodowane robotami drogowymi, kolizjami pojazdów, problemy ze znalezieniem odpowiedniego miejsca parkingowego/postoju, zmienne warunki atmosferyczne, konieczność terminowego dostarczenia ładunku, dojazdu kierowcy do domu, a nawet wymiany żarówki, należą do tych zdarzeń, które można przewidzieć przy właściwym zaplanowaniu trasy i czasu wykonania transportu. Chodzi zatem tylko i wyłącznie o zdarzenia nieoczekiwane i nadzwyczajne, a nie związane z niewłaściwą organizacją pracy przedsiębiorstwa transportowego. Przedsiębiorca jest bowiem zobowiązany do takiego zorganizowania pracy przedsiębiorstwa transportowego, aby w przyjętym modelu i schemacie jego działania, uwzględnione zostały wszystkie określone w obowiązującym prawie zasady dotyczące prowadzenia tego rodzaju działalności (zob. wyrok WSA w Lublinie z 10 kwietnia 2014 r., sygn. akt III SA/Lu 834/13). [przykład 3]
●W orzecznictwie sądów administracyjnych pojawiają się także rozstrzygnięcia, które uwzględniają przesłanki wyłączające odpowiedzialność przedsiębiorcy.
Jednym z takich orzeczeń, jest wyrok NSA z 21 lutego 2013 r. (sygn. akt II GSK 2080/11). W ocenie NSA „prawidłowe jest stanowisko, że dopuszczenie się przez kierowcę zatrudnianego przez przedsiębiorcę naruszeń w postaci samowolnej ingerencji w funkcjonowanie cyfrowego urządzenia rejestrującego zainstalowanego w pojeździe oraz wykonywaniu przewozu pojazdem wyposażonym w cyfrowe urządzenie rejestrujące, do którego podłączone zostały niedozwolone urządzenia dodatkowe (magnes) wpływające na jego niewłaściwe funkcjonowanie w sytuacji gdy przedsiębiorca przeprowadzał kontrole czasu pracy kierowców, które nie wskazywały na używanie przez nich niedozwolonych urządzeń falsyfikujących prace cyfrowego urządzenia rejestrującego, wydawał kierowcom zakazy używania niedozwolonych urządzeń, sprawdzał pojazd przed wysłaniem kierowcy w zadanie przewozowe, utrzymywał kontakt telefoniczny z kierowcą znajdującym się w trasie - mieści się w zakresie pojęcia zdarzeń i okoliczności, których strona nie mogła przewidzieć, albowiem podjęła w tym względzie wszystkie konieczne działania, których należało od niej oczekiwać”.
●Drugą przesłanką wyłączającą odpowiedzialność jest fakt wcześniejszego nałożenia na podmiot wykonujący przewozy kary pieniężnej za stwierdzone naruszenie przez inny uprawniony organ. W ten sposób w art. 92c ust 1 pkt 2 u.t.d. potwierdzona została zasada zabraniająca karania dwukrotnie za to samo naruszenie. To wyłączenie dotyczy nie tylko innego uprawnionego organu kontroli, w tym organu zagranicznego (art. 92c ust. 2 u.t.d.), lecz także tego samego organu, choćby było związane z różnymi postępowaniami (np. kara za naruszenia czasu jazdy stwierdzone podczas kontroli drogowej, a następnie kara za to samo naruszenie jako efekt kontroli w siedzibie przedsiębiorcy).
●Trzecia i ostatnia przesłanka, wynikająca z art. 92c ust. 1 pkt 3 u.t.d., związana jest z dopuszczalnym okresem karania za naruszenia warunków lub obowiązków przewozu drogowego. Wskazuje się, że postępowania w sprawie nałożenia kary pieniężnej się nie wszczyna, a postępowanie wszczęte w tej sprawie się umarza, jeżeli od dnia ujawnienia naruszenia upłynął okres ponad dwóch lat. Oznacza to, że wyłączenie karalności następuje po upływie dwóch lat od ujawnienia naruszenia przez organ kontrolny, a nie w terminie dwóch lat od jego popełnienia. Warto zauważyć, że bieg dwuletniego terminu nie zostaje przerwany przez wszczęcie postępowania w sprawie nałożenia kary pieniężnej. Istotny w tym przypadku nie będzie zatem dzień wszczęcia postępowania, ale dzień wydania decyzji administracyjnej nakładającej karę pieniężną.
Należy zwrócić uwagę, że przedawnienie karalności, o którym mowa w tym przepisie, dotyczy tylko i wyłącznie naruszeń wymienionych w art. 92a ust 1 u.t.d., czyli popełnionych przez podmiot wykonujący przewóz drogowy lub inne czynności związane z tym przewozem. W przypadku kierowcy lub osoby zarządzającej przedsiębiorstwem albo osoby zarządzającej transportem w przedsiębiorstwie termin przedawnienia wynika z ustawy z 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 482 ze zm.; dalej: kodeks wykroczeń). Zgodnie z art. 45 par. 1 kodeksu wykroczeń karalność wykroczenia ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynął rok, a jeżeli w tym okresie wszczęto postępowanie, karalność wykroczenia ustaje z upływem dwóch lat od popełnienia czynu.
Art. 93. [Decyzja o nałożeniu kary pieniężnej]
1. Karę pieniężną, o której mowa w art. 92a ust. 1, nakłada, w drodze decyzji administracyjnej, właściwy ze względu na miejsce wykonywanej kontroli organ, którego pracownicy lub funkcjonariusze stwierdzili naruszenie obowiązków lub warunków przewozu drogowego, z zastrzeżeniem ust. 4–6.
2. Decyzja ostateczna, o której mowa w ust. 1, staje się wykonalna po upływie 30 dni od jej doręczenia, jeżeli strona nie wniosła skargi na decyzję do właściwego sądu administracyjnego. W przypadku wniesienia skargi decyzja staje się wykonalna z chwilą:
1) odrzucenia skargi,
2) cofnięcia skargi, lub
3) wydania przez sąd prawomocnego orzeczenia o oddaleniu skargi.
3. Organ, o którym mowa w ust. 1, wydaje decyzję o umorzeniu postępowania w sprawie nałożenia kary pieniężnej w przypadku stwierdzenia okoliczności, o których mowa w art. 92b ust. 1 lub art. 92c.
4. Funkcjonariusz Policji, który ujawni naruszenie, za które niniejsza ustawa przewiduje karę pieniężną, przekazuje dokumenty z przeprowadzonej kontroli właściwemu ze względu na miejsce kontroli wojewódzkiemu inspektorowi transportu drogowego.
5. W przypadku, o którym mowa w ust. 4, postępowanie administracyjne prowadzi i decyzję administracyjną o nałożeniu kary pieniężnej wydaje wojewódzki inspektor transportu drogowego.
6. Przepisów ust. 4 i 5 nie stosuje się w przypadku ujawnienia przez funkcjonariusza Policji naruszenia, za które niniejsza ustawa przewiduje karę pieniężną, popełnionego przez zagranicznego przewoźnika drogowego.
7. Do kar pieniężnych przewidzianych niniejszą ustawą nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.).
komentarz
●Postępowanie w przedmiocie nałożenia kar pieniężnych toczy się na podstawie ustawy z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 267 ze zm.; dalej: k.p.a.), a więc rozstrzygnięcie sprawy następuje w drodze decyzji administracyjnej.
Potwierdza to art. 93 ust 1 u.t.d. Wydana przez organ I instancji decyzja o nałożeniu kary pieniężnej jest nieostateczna i stosownie do art. 127 par. 1 k.p.a. służy od niej odwołanie do organu wyższej instancji, w terminie 14 dni od dnia jej doręczenia. W wyniku rozpatrzenia odwołania organ odwoławczy wydaje decyzję, w której:
a) utrzymuje w mocy zaskarżoną decyzję,
b) uchyla zaskarżoną decyzję w całości albo w części i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy albo
c) uchylając tę decyzję – umarza postępowanie I instancji w całości albo w części, albo umarza postępowanie odwoławcze.
●Po wyczerpaniu środków odwoławczych decyzja, od której nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, jest ostateczna. Oznacza to co do zasady, że decyzja jest wykonalna i może być egzekwowana.
Od tej generalnej zasady procedury administracyjnej ustawodawca w art. 93 ust. 2 u.t.d. wprowadził wyjątek: szczególne rozwiązanie dla decyzji nakładających karę pieniężną. W myśl tego przepisu decyzja ostateczna o nałożeniu kary pieniężnej, jeżeli strona nie wniosła skargi na decyzję do właściwego sądu administracyjnego, staje się wykonalna po upływie 30 dni od jej doręczenia. W przypadku wniesienia skargi decyzja o nałożeniu kary pieniężnej staje się wykonalna dopiero z chwilą odrzucenia skargi, cofnięcia skargi lub wydania przez sąd prawomocnego orzeczenia o oddaleniu skargi.
Regulacja ta ma na celu umożliwienie ukaranemu płatności kary pieniężnej dopiero po wyczerpaniu wszelkich możliwych środków kontroli decyzji o nałożeniu tej kary, w tym po ewentualnym zakończeniu postępowania sądowego w przypadku złożenia skargi na decyzję ostateczną, co znacznie wydłuży moment wykonalności przedmiotowej tej decyzji.
●Podstawa do wydania decyzji o umorzeniu postępowania w sprawie nałożenia kary pieniężnej, w przypadku spełnienia przesłanek określonych w art. 92b u.t.d. (w odniesieniu do naruszeń przepisów o czasie prowadzenia pojazdów, wymaganych przerwach i okresach odpoczynku) oraz w art. 92c u.t.d. (w odniesieniu do wszystkich rodzajów naruszeń warunków lub obowiązków przewozu drogowego), uregulowana została w art. 93 ust. 3 u.t.d. Chodzi zatem o różnego rodzaju sytuacje, które wyłączają odpowiedzialność administracyjną podmiotu wykonującego przewóz drogowy lub inne czynności z nim związane (opisano to w komentarzach do art. 92 b oraz 92c).
●W art. 93 ust. 4 i 5 u.t.d. zawarto regulację, która przewiduje w przypadku ujawnienia przez policję (najczęściej w trakcie kontroli drogowej) naruszenia obowiązków lub warunków przewozu drogowego uprawnienie do przekazania przez nią dokumentów z przeprowadzonej kontroli wojewódzkiemu inspektorowi transportu drogowego.
Właściwy ze względu na miejsce kontroli wojewódzki inspektor wszczyna wtedy postępowanie administracyjne, które może zakończyć wydaniem decyzji o nałożeniu kary pieniężnej.
Przepisy te nie będą miały zastosowania w sytuacji ujawnienia przez policję naruszenia popełnionego przez zagranicznego przewoźnika (art. 93 ust. 6 u.t.d.), gdyż w takich sytuacjach decyzja administracyjna wydawana jest niezwłocznie po przeprowadzonych czynnościach kontrolnych.
●Artykuł 93 ust. 7 u.t.d. wyłącza stosowanie do kar pieniężnych przewidzianych komentowaną ustawą przepisów ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.). Konsekwencją tej regulacji jest m.in. to, że przedmiotowe kary nie ulegają przedawnieniu (w przypadku zobowiązań podatkowych ich przedawnienie co do zasady następuje po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku) ani nie nalicza się od nich odsetek (w przypadku zobowiązań podatkowych ich nieuiszczenie w terminie powoduje zaległość podatkową, do której dolicza się odsetki za zwłokę).
Art. 94. [Uiszczenie kary pieniężnej]
1. Kara pieniężna stanowi dochód budżetu państwa.
2. Karę pieniężną uiszcza się na właściwy rachunek bankowy w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja o jej nałożeniu stała się wykonalna. Koszty związane z jej przekazaniem pokrywa zobowiązany podmiot.
3. W przypadku, gdy podczas kontroli stwierdzone zostanie naruszenie obowiązków lub warunków przewozu drogowego przez zagraniczny podmiot mający siedzibę w państwie, z którym Rzeczpospolita Polska nie jest związana umową lub porozumieniem o współpracy we wzajemnym dochodzeniu należności bądź możliwość egzekucji należności nie wynika wprost z przepisów międzynarodowych oraz przepisów tego państwa, osoba przeprowadzająca kontrolę pobiera kaucję w wysokości odpowiadającej przewidywanej karze pieniężnej.
4. Kaucję pobiera się w formie:
1) gotówkowej, za pokwitowaniem na druku ścisłego zarachowania, lub
2) przelewu na wyodrębniony rachunek bankowy organu prowadzącego postępowanie administracyjne w sprawie o nałożenie kary, przy czym koszty przelewu ponosi zobowiązany podmiot.
5. W przypadku poboru kaucji przez inspektorów Inspekcji Transportu Drogowego, możliwe jest jej przekazanie w formie bezgotówkowej, za pomocą karty płatniczej. Koszty związane z autoryzacją transakcji i przekazem środków na rachunek bankowy, o którym mowa w ust. 4 pkt 2, ponosi bezzwrotnie zobowiązany podmiot.
6. Kaucja przechowywana jest na nieoprocentowanym rachunku bankowym, o którym mowa w ust. 4 pkt 2.
7. Kaucję przekazuje się:
1) na rachunek bankowy, o którym mowa w ust. 2 – w terminie 7 dni od dnia, w którym decyzja o nałożeniu kary stała się wykonalna;
2) na rachunek bankowy podmiotu, który ją wpłacił – w terminie 7 dni od dnia doręczenia decyzji o uchyleniu lub stwierdzeniu nieważności decyzji o nałożeniu kary pieniężnej albo doręczenia orzeczenia sądu administracyjnego o uchyleniu lub stwierdzeniu nieważności takiej decyzji.
8. W przypadku, gdy wysokość nałożonej kary jest mniejsza od wysokości pobranej kaucji, do powstałej różnicy stosuje się odpowiednio przepis ust. 7 pkt 2.
9. Do kary pieniężnej nie stosuje się przepisów ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.
komentarz
●Regulacja zawarta w art. 94 ust. 1 wskazuje, że kary pieniężne nakładane w drodze decyzji administracyjnych na podstawie ustawy o transporcie drogowym stanowią dochody budżetu państwa. Obowiązek uiszczenia nałożonej kary pieniężnej powstaje po upływie 14 dni od dnia, w którym decyzja o nałożeniu tej kary stała się wykonalna. Koszty związane z przekazaniem jej na właściwy rachunek bankowy pokrywa zobowiązany podmiot (art. 94 ust. 2 u.t.d.).
●W art. 94 ust. 3–7 u.t.d. uregulowano procedurę pobierania kaucji na poczet kary pieniężnej. Taka kaucja jest pobierana w przypadku, gdy podczas kontroli stwierdzone zostanie naruszenie obowiązków lub warunków przewozu drogowego przez zagraniczny podmiot mający siedzibę w państwie, z którym RP nie jest związana umową lub porozumieniem o współpracy we wzajemnym dochodzeniu należności, bądź możliwość egzekucji należności nie wynika wprost z przepisów międzynarodowych oraz przepisów tego państwa. W takim wypadku osoba przeprowadzająca kontrolę pobiera kaucję w wysokości odpowiadającej przewidywanej karze pieniężnej.
Kaucja może być pobrana w formie gotówkowej, za pokwitowaniem na druku ścisłego zarachowania, lub przelewu na wyodrębniony rachunek bankowy organu prowadzącego postępowanie administracyjne w sprawie o nałożenie kary pieniężnej.
Jeżeli poboru kaucji dokonują inspektorzy ITD, to możliwe jest jej przekazanie w formie bezgotówkowej za pomocą karty płatniczej.
Ewentualne koszty przelewu oraz koszty związane z autoryzacją transakcji i przekazem środków na rachunek bankowy ponosi podmiot zobowiązany do uiszczenia kaucji.
Kaucja przechowywana jest na nieoprocentowanym rachunku bankowym.
●Jeżeli decyzja o nałożeniu kary stała się wykonalna, to kaucję przekazuje się na rachunek bankowy, na który powinna była zostać uiszczona kara. Przekazanie środków powinno nastąpić w terminie 7 dni od dnia, w którym decyzja o nałożeniu kary stała się wykonalna. Jeżeli natomiast zostanie wydana decyzja albo orzeczenie sądu o uchyleniu lub stwierdzeniu nieważności decyzji o nałożeniu kary pieniężnej, to kaucję zwraca się na rachunek bankowy podmiotu, który ją wpłacił. Przekazanie środków powinno nastąpić w terminie 7 dni od dnia doręczenia decyzji albo orzeczenia sądu o uchyleniu lub stwierdzeniu nieważności decyzji. Odpowiednią część kaucji zwraca się także w przypadku, gdy wysokość nałożonej kary jest mniejsza od wysokości pobranej kaucji.
●W art. 94 ust 8 u.t.d. uregulowano sytuację, gdy nałożona kara pieniężna jest niższa od wysokości pobranej kaucji. W takim przypadku powstałą różnicę przekazuje się na rachunek bankowy podmiotu, który ją wpłacił. Przekazanie nadwyżki powinno nastąpić w terminie 7 dni od dnia, w którym decyzja o jej nałożeniu stała się wykonalna.
W podobny sposób należy postępować w przypadku konieczności zwrotu uiszczonej kary pieniężnej, gdy zostanie wydana decyzja albo orzeczenie sądu o uchyleniu lub stwierdzeniu nieważności decyzji o nałożeniu kary pieniężnej. Zwrot uiszczonej kary pieniężnej jest wówczas czynnością o charakterze materialno-technicznym, do której organ jest zobowiązany w wyniku wyeliminowania z obrotu jego decyzji nakładającej karę pieniężną. Jak zauważył WSA Kielcach w wyroku z 30 czerwca 2010 r. (sygn. akt II SAB/Ke 18/10), utrata przez organ administracji publicznej tytułu prawnego do dysponowania kwotą uiszczonej kary pieniężnej oznacza, że organ nie ma innej możliwości, jak tylko zwrócić kwotę tej kary podmiotowi, który ją uiścił. Niezwrócenie przez organ kary pieniężnej należy więc traktować jako bezczynność organu.
●Artykuł 94 ust. 9 u.t.d. stanowi powtórzenie przepisu art. 93 ust. 7 u.t.d., zgodnie z którym do kar pieniężnych nie stosuje się przepisów ordynacji podatkowej.
Art. 94a. [Zatarcie karalności]
Nałożoną karę pieniężną uważa się za niebyłą po upływie 2 lat od dnia wykonania decyzji administracyjnej o jej nałożeniu.
komentarz
●Komentowany przepis stanowi, że po upływie dwóch lat od dnia wykonania decyzji administracyjnej o nałożeniu kary pieniężnej karę tę uważa się za niebyłą. Kwestia ta jest bardzo istotna w kontekście spełniania przez przedsiębiorcę wykonującego zawód przewoźnika drogowego lub zarządzającego transportem wymogu dobrej reputacji, o której mowa w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009 z 21 października 2009 r. ustanawiającym wspólne zasady dotyczące warunków wykonywania zawodu przewoźnika drogowego i uchylające dyrektywę Rady 96/26/WE (Dz.Urz. UE z 2009 r. L 300, s. 51). Wymóg ten nie jest spełniony do czasu zastosowania środka rehabilitacyjnego określonego w przepisach krajowych. Zgodnie z art. 7e pkt 3 u.t.d. uznanie nałożonych sankcji administracyjnych za naruszenia obowiązujących przepisów krajowych w zakresie określonym w załączniku nr IV do rozporządzenia 1071/2009 za niebyłe stanowi środek rehabilitacyjny i może być podstawą odzyskania dobrej reputacji utraconej w związku z nałożeniem sankcji.
Art. 95. [Skierowanie pojazdu na parking]
1. W przypadku stwierdzenia naruszenia obowiązków lub warunków przewozu drogowego przez podmiot wykonujący przewóz drogowy lub inne czynności związane z tym przewozem osoba przeprowadzająca kontrolę na drodze zatrzymuje, za pokwitowaniem, dokumenty podlegające kontroli i kieruje lub usuwa pojazd, na koszt podmiotu wykonującego przewóz drogowy, na najbliższy parking strzeżony, jeżeli:
1) nie pobrano kaucji – w przypadku podmiotu, o którym mowa w art. 94 ust. 3,
2) nie usunięto stwierdzonych nieprawidłowości, lub
3) zakaz lub ograniczenie ruchu uniemożliwia dalszą jazdę.
2. W zakresie postępowania w związku z usuwaniem pojazdu stosuje się odpowiednio przepisy art. 130a ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym.
3. Zwrot pojazdu z parkingu następuje, odpowiednio po:
1) przekazaniu kaucji przez podmiot wykonujący przewóz drogowy, na zasadach, o których mowa w art. 94 ust. 4 i 5, lub
2) usunięciu przyczyny umieszczenia pojazdu na parkingu.
4. Jeżeli pojazd nie zostanie odebrany z parkingu w ciągu 30 dni od dnia nałożenia kary pieniężnej, stosuje się odpowiednio przepisy działu II rozdziału 6 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2012 r. poz. 1015, z późn. zm.) dotyczące egzekucji należności pieniężnych z ruchomości.
5. W przypadku, gdy podczas kontroli granicznej stwierdzone zostanie naruszenie obowiązków lub warunków przewozu drogowego przez kierowcę bądź przez podmiot wykonujący przewóz drogowy lub inne czynności związane z tym przewozem, osoba przeprowadzająca kontrolę uprawniona jest do uniemożliwienia kontrolowanemu pojazdowi wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej do czasu usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości.
komentarz
●Artykuł 95 ust. 1 u.t.d. przyznaje osobie przeprowadzającej kontrolę drogową uprawnienie do zatrzymania dokumentów związanych z wykonywanym przewozem i usunięcia pojazdu na najbliższy parking, jeżeli stwierdzi naruszenie przepisów prawa. Podstawą zastosowania tych środków z jednej strony jest stwierdzenie naruszenia obowiązków lub warunków przewozu drogowego przez podmiot wykonujący przewóz drogowy lub inne czynności związane z tym przewozem, a z drugiej – zaistnienie przynajmniej jednej z okoliczności:
1) nie pobrano kaucji od podmiotu zagranicznego, w sytuacji gdy ma on siedzibę w państwie, z którym RP nie jest związana umową lub porozumieniem o współpracy we wzajemnym dochodzeniu należności, bądź możliwość egzekucji należności nie wynika wprost z przepisów międzynarodowych oraz przepisów państwa, w którym podmiot ten ma siedzibę;
2) nie usunięto stwierdzonych nieprawidłowości;
3) zakaz lub ograniczenie ruchu uniemożliwia dalszą jazdę.
●Skierowanie lub usunięcie pojazdu na parking odbywa się na koszt podmiotu wykonującego przewóz drogowy, zgodnie z przepisami prawa o ruchu drogowym.
Odholowanie pojazdu na parking strzeżony następuje m.in. w sytuacji obowiązywania zakazu (ograniczenia) ruchu obejmującego dany rodzaj pojazdów, i to niezależnie od faktu uiszczenia kary pieniężnej za naruszenie tego zakazu natychmiast przy kontroli.
W wyroku z 3 czerwca 2009 r. WSA, Warszawie (sygn. akt VI SA/Wa 400/09) uznał, że brak odpowiedniej liczby parkingów przystosowanych do postoju samochodów ciężarowych nie jest podstawą wyłączenia odpowiedzialności przedsiębiorcy z tytułu naruszenia zakazu ruchu, który jako profesjonalista powinien brać pod uwagę tego rodzaju okoliczności przy planowaniu trasy oraz czasu dokonywanego przewozu.
Zgodnie z art. 95 ust. 3 i 4 u.t.d. zwrot pojazdu z parkingu może nastąpić po przekazaniu kaucji, której niepobranie było podstawą skierowania lub usunięcia na parking albo po usunięciu przyczyny umieszczenia pojazdu na parkingu. Jeżeli pojazd nie zostanie odebrany z parkingu w ciągu 30 dni od dnia nałożenia kary pieniężnej, to stosuje się odpowiednio przepisy działu II rozdziału 6 ustawy z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1015 ze zm.) dotyczące egzekucji należności pieniężnych z ruchomości. Zajęte przez poborcę skarbowego ruchomości, w tym przypadku środki transportu, będą podlegały sprzedaży.
●Artykuł 94 ust. 5 u.t.d. reguluje sytuację, w której może dojść do uniemożliwienia kontrolowanemu pojazdowi wjazdu na terytorium RP, jeżeli osoba przeprowadzająca kontrolę graniczną stwierdzi, że zostały naruszone obowiązki lub warunki przewozu drogowego. Dotyczyć to może m.in. braku posiadania przez zagranicznego przewoźnika wymaganego zezwolenia uprawniającego na wjazd na terytorium RP czy też braku posiadania zezwolenia na przejazd pojazdu nienormatywnego. Dopiero usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości będzie podstawą do odstąpienia od zastosowanych sankcji.
Art. 95a. [Kara za niezwrócenie uprawnień]
1. Kto, będąc zobowiązany do zwrotu zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego lub licencji albo wypisów z tych dokumentów nie zwraca ich organowi, który ich udzielił, w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja o cofnięciu zezwolenia lub licencji stała się ostateczna
– podlega karze pieniężnej w wysokości 1000 zł.
2. Kto, będąc zobowiązany do zwrotu certyfikatu kompetencji zawodowych w transporcie drogowym, nie zwraca tego dokumentu organowi, który wydał decyzję administracyjną o niezdolności zarządzającego transportem do kierowania operacjami transportowymi, w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja ta stała się ostateczna
– podlega karze pieniężnej w wysokości 500 zł.
3. Kary, o których mowa w ust. 1 i 2, nakłada w drodze decyzji administracyjnej organ właściwy w sprawach udzielenia zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego lub licencji.
4. Kary, o których mowa w ust. 1 i 2, stanowią dochód organu właściwego w sprawach udzielenia zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego lub licencji.
komentarz
●Artykuł 95a ust. 1 i 2 u.t.d. określa sankcje administracyjne za niedopełnienie przez przedsiębiorcę posiadającego zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego lub licencję (chodzi w tym wypadku o licencję wspólnotową, licencję na wykonywanie krajowego transportu drogowego w zakresie przewozu osób albo pośrednictwa przy przewozie rzeczy) bądź też podmiot posiadający certyfikat kompetencji zawodowych w transporcie drogowym obowiązku zwrotu tych dokumentów po wydaniu ostatecznej decyzji administracyjnej w danej sprawie.
●Obowiązek zwrotu licencji oraz wypisów z tych dokumentów wynika z art. 15 ust. 4 u.t.d., który obliguje przedsiębiorcę do zwrotu omawianych dokumentów do organu, który udzielił licencji, w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja o cofnięciu licencji stała się ostateczna. Jednocześnie należy zauważyć, że przepisy ustawy o transporcie drogowym nie określają obowiązku ani terminu zwrotu zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego w sytuacji cofnięcia tego uprawnienia, mimo że uchylenie się od tego obowiązku jest sankcjonowane. Zgodnie z art. 95a ust. 1 u.t.d. kara pieniężna za niedokonanie zwrotu wskazanych dokumentów wynosi 1000 zł.
W przypadku certyfikatu kompetencji zawodowych w transporcie drogowym obowiązek zwrotu tego dokumentu wynika z art. 16b u.t.d., który obliguje osobę posiadająca taki certyfikat do jego zwrócenia do organu wydającego zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego w terminie nie dłuższym niż 7 dni (w art. 95 ust. 2 u.t.d. mowa jest o 14 dniach) od dnia wydania ostatecznej decyzji o stwierdzeniu niezdolności zarządzającego transportem do kierowania operacjami transportowymi. Niedopełnienie tego obowiązku powoduje wszczęcie postępowania administracyjnego o nałożenie kary pieniężnej w wysokości 500 zł.
●Organem właściwym do wydania decyzji administracyjnej o nałożeniu takiej kary jest właściwy organ do wydawania zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika, określony w art. 7 ust 2 u.t.d. lub właściwy organ licencyjny, określony w art. 7 ust. 4 u.t.d. Stronie niezadowolonej z wydanej decyzji przysługuje odwołanie od organu wyższego stopnia.
●Zgodnie z art. 95 ust. 4 u.t.d. wpływy z tytułu kar pieniężnych nakładanych na przedsiębiorców lub osoby fizyczne za niezwrócenie w określonym czasie wymaganych dokumentów stanowią dochód organu właściwego w sprawach wydawania zezwolenia na wykonywanie zawody przewoźnika drogowego lub licencji.
Art. 95b. [Sankcje za naruszenie rozporządzenia (WE) nr 181/2011]
1. W przypadku naruszenia przepisów art. 8–11, art. 13–17, art. 19–21 i art. 24–27 rozporządzenia nr 181/2011 przewoźnik drogowy lub podmiot zarządzający dworcem, o którym mowa w art. 3 lit. o rozporządzenia nr 181/2011, podlegają karze pieniężnej w wysokości do 30 000 złotych.
2. Karę pieniężną, o której mowa w ust. 1, nakłada, w drodze decyzji administracyjnej, organ właściwy do rozpatrzenia skargi, określony odpowiednio w art. 82b ust. 2 i 3 oraz art. 82c ust. 3.
3. Ustalając wysokość kary pieniężnej, o której mowa w ust. 1, organ uwzględnia zakres naruszenia, powtarzalność naruszeń oraz korzyści finansowe uzyskane z tytułu naruszenia.
4. Kara pieniężna, o której mowa w ust. 1, nakładana przez:
1) organizatora publicznego transportu zbiorowego w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym – stanowi dochód właściwej jednostki samorządu terytorialnego;
2) organ właściwy do wydawania zezwoleń na wykonywanie regularnych przewozów osób w międzynarodowym transporcie drogowym, o którym mowa w art. 18 ust. 1 pkt 2 lit. a – stanowi dochód budżetu państwa;
3) marszałka województwa – stanowi dochód samorządu województwa;
4) wojewodę – stanowi dochód budżetu państwa.
komentarz
●Regulacja zawarta w art. 95b u.t.d. określa sankcje pieniężne za naruszenie przepisów rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 181/2011 z 16 lutego 2011 r. dotyczącego praw pasażera w transporcie autobusowym i autokarowym oraz zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 (Dz.Urz. UE z 2011 r. L 55, s.1).
Zgodnie z art. 31 tego rozporządzenia państwa członkowskie ustanawiają przepisy dotyczące sankcji mających zastosowanie w przypadku naruszeń przepisów niniejszego rozporządzenia i podejmują wszystkie niezbędne środki w celu zapewnienia ich wdrożenia. Przewidziane sankcje muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające. W tym celu w art. 95b ust. 1 u.t.d. określono sankcje za naruszenie przez przewoźnika drogowego lub zarządzającego dworcem następujących obowiązków polegających na:
1) nieudzieleniu pomocy przez przewoźnika drogowego pasażerom w razie wypadku, obejmującyej w razie konieczności zakwaterowanie, wyżywienie, ubiór, transport (art. 8 rozporządzenia (UE) nr 181/2011);
2) odmówieniu osobie skorzystania z usług transportowych ze względu na niepełnosprawność lub ograniczenie ruchowe (art. 9 i 10 rozporządzenia (UE) nr 181/2011);
3) ograniczeniu dostępności do usługi transportowej bądź informacji ogólnych na temat podróży i warunków przewozu (art. 11 rozporządzenia (UE) nr 181/2011);
4) ograniczeniu prawa do uzyskania pomocy w wyznaczonych dworcach autobusowych lub na pokładzie autobusów przez osoby niepełnosprawne lub osoby o ograniczonej sprawności ruchowej (art. 13 rozporządzenia (UE) nr 181/2011);
5) nieudzieleniu pomocy osobie niepełnosprawnej lub osobie o ograniczonej sprawności ruchowej na dworcach autobusowych (pomoc polegająca na przemieszczeniu się z wyznaczonego punktu do stanowiska odprawy, poczekalni oraz miejsca wejścia na pokład pojazdu) lub pokładzie autobusu, np. wejść na pokład pojazdu, załadować bagaż itp.(art. 14 rozporządzenia (UE) nr 181/2011);
6) nieprzekazywaniu informacji o przybyciu osób niepełnosprawnych (art. 15 rozporządzenia (UE) nr 181/2011);
7) nieprzeszkoleniu personelu dworca autobusowego lub kierowców autobusów w zakresie pomocy osobom niepełnosprawnym (art. 16 rozporządzenia (UE) nr 181/2011);
8) nie wypłaceniu odszkodowania za utratę lub uszkodzenie wózków inwalidzkich lub innego sprzętu służącego do poruszania się przez osoby niepełnosprawne lub osoby o ograniczonej sprawności ruchowej (art. 17 rozporządzenia (UE) nr 181/2011);
9) ograniczeniu praw pasażera w przypadku odwołania lub opóźnienia odjazdu autobusu, polegającego m.in. na odmowie zwrotu ceny biletu (art. 19 rozporządzenia (UE) nr 181/2011);
10) nieprzekazywaniu pasażerom informacji o opóźnieniach lub odwołaniu usługi przewozowej bądź też nieprzekazywaniu informacji o połączeniach alternatywnych (art. 20 rozporządzenia (UE) nr 181/2011);
11) nieudzieleniu pomocy pasażerom w przypadku odwołania lub opóźnienia odjazdu autobusu powyżej 90 minut, polegającej na zapewnieniu bezpłatnego noclegu w hotelu bądź zapewnieniu posiłku odpowiednio do czasu oczekiwania (art. 21 rozporządzenia (UE) nr 181/2011);
12) ograniczeniu prawa do informacji dotyczącej podróży lub praw pasażera (art. 24 i 25 rozporządzenia (UE) nr 181/2011);
13) nieudzieleniu w terminie odpowiedzi na skargę pasażera (art. 26 i 27 rozporządzenia (UE) nr 181/2011).
●Wysokość kary pieniężnej za naruszenia przepisów rozporządzenia wspólnotowego może wynieść maksymalnie 30 tys. zł.
W przepisach nie określono szczegółowego taryfikatora za poszczególne naruszenia. Oznacza to, że decyzja administracyjna ustalająca wysokość kary pieniężnej jest decyzją uznaniową, co powoduje, że wymierzenie kary pieniężnej w określonej wysokości będzie musiało być szczegółowo wyliczone i uzasadnione.
Zgodnie z art. 95 b ust. 3 u.t.d. ustalając wysokość karu pieniężnej, organ jest obowiązany uwzględnić zakres naruszenia, powtarzalność naruszeń oraz korzyści finansowe uzyskane z tytułu naruszenia.
●Kary nakładane są przez organy właściwy do rozpatrywania skarg na przewoźnika drogowego lub podmiot zarządzający dworcem. Są nimi:
a) w przewozach regularnych w krajowym transporcie drogowym lub przewozach realizowanych w strefie transgranicznej – organizator publicznego transportu zbiorowego,
b) w przewozach regularnych w międzynarodowym transporcie drogowym – główny inspektor transportu drogowego,
c) w przypadku zarządzających dworcem – w zależności od podmiotu będącego właścicielem dworca, marszałek województwa lub wojewoda, na obszarze którego zlokalizowany jest dworzec.
●Wpływy z tytuł kar pieniężnych za naruszenia przepisów rozporządzenia wspólnotowego, jak wynika art. 95b ust. 4 u.t.d., stanowią dochód właściwej jednostki samorządu terytorialnego lub budżetu państwa (odpowiednio, w zależności od tego, jaki organ wydawał decyzję o nałożeniu karu pieniężnej).
Art. 95c. [Odstąpienie od karania]
1. Kary pieniężnej, o której mowa w art. 95b, nie nakłada się, jeżeli od dnia popełnienia czynu upłynęło 2 lata.
2. Wymierzonej kary pieniężnej, o której mowa w art. 95b, nie pobiera się po upływie 5 lat od dnia wydania ostatecznej decyzji o nałożeniu kary.
komentarz
●W art. 95c u.t.d. określono termin, po upływie którego właściwy w sprawie organ administracji publicznej nie wszczyna postępowania o nałożeniu kary za naruszenia przepisów rozporządzenia (UE) nr 181/2011 albo nie egzekwuje obowiązku uiszczenia kary pieniężnej nałożonej w drodze decyzji administracyjnej.
Nie nakłada się kary pieniężnej zgodnie z art. 95c ust. 1 u.t.d., jeżeli od dnia popełnienia naruszenia upłynęły dwa lata. W tym przypadku istotne będzie ustalenie przez organ faktycznego terminu popełnienia naruszenia, od którego biegnie czas, który może spowodować konieczność odstąpienia od karania.
●Z kolei w art. 95c ust. 2 u.t.d. ustawodawca ustanowił pięcioletni okres, po upływie którego organ wydający decyzję o nałożeniu kary pieniężnej odstępuje od obowiązku uiszczenia należnej kary. W tym przypadku bieg terminu odstąpienia od poboru kary liczony będzie od dnia, w którym decyzja o jej nałożeniu stała się ostateczna.
Art. 95d. [Sankcje za naruszenie obowiązków przez jednostki samorządu terytorialnego]
1. W przypadku niewykonania obowiązku, o którym mowa w art. 47b ust. 2–4, na jednostkę, o której mowa w art. 47b ust. 1 pkt 1, nakłada się karę pieniężną w wysokości do 100 000 złotych.
2. Karę pieniężną, o której mowa w ust. 1, nakłada, w drodze decyzji administracyjnej, wojewoda.
3. Ustalając wysokość kary pieniężnej, o której mowa w ust. 1, organ uwzględnia zakres naruszenia, powtarzalność naruszeń oraz korzyści finansowe uzyskane z tytułu naruszenia.
4. Jednostka, o której mowa w art. 47b ust. 1 pkt 1, może złożyć wniosek o zawieszenie zapłaty kary pieniężnej, o której mowa w ust. 1.
5. Wojewoda może zawiesić, w drodze decyzji administracyjnej, zapłatę kary pieniężnej, o której mowa w ust. 1, na okres konieczny do podjęcia działań naprawczych, nie dłuższy niż 6 miesięcy, w przypadku przedstawienia przez jednostkę, o której mowa w art. 47b ust. 1 pkt 1, udokumentowanego wniosku dotyczącego podjętych działań naprawczych zmierzających do usunięcia przyczyny nałożenia tej kary.
6. Wojewoda umarza, w drodze decyzji administracyjnej, karę pieniężną, o której mowa w ust. 1, w przypadku usunięcia w terminie określonym w decyzji o jej zawieszeniu przyczyny nałożenia tej kary. W przypadku nieusunięcia przyczyny nałożenia kary pieniężnej podlega ona ściągnięciu.
7. Wpływy z kar pieniężnych, o których mowa w ust. 1, stanowią dochód budżetu państwa.
komentarz
●Regulacja zawarta w art. 95d u.t.d. określa sankcje za naruszenie przez jednostki samorządu terytorialnego obowiązków związanych z wyznaczaniem dworców, w których udzielana jest pomoc osobom niepełnosprawnym i osobom o ograniczonej sprawności ruchowej, a także warunki zawieszenia lub umorzenia zapłaty kary pieniężnej.
Na jednostkę samorządu terytorialnego, która jest właścicielem lub współwłaścicielem dworca autobusowego, zgodnie z art. 95d u.t.d. może być nałożona kara pieniężna w wysokości do 100 tys. zł w przypadku niewykonania przez nią obowiązku polegającego na:
1) nieprzeprowadzaniu corocznie do 31 marca analizy spełniania przez dworzec warunków do udzielania pomocy osobom niepełnosprawnym i osobom o ograniczonej zdolności ruchowej, w zakresie określonym w załączniku I do rozporządzenia (UE) nr 181/2011, dotyczącym m.in. poinformowania takiej osoby o swoim przybyciu, udzielenia pomocy w przemieszczeniu się z wyznaczonego punku do stanowiska odjazdu autobusu,
2) niedostosowaniu dworca do obsługi osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonej sprawności ruchowej, w terminie roku następującego po roku, w którym dworzec spełnił kryteria obligujące jednostkę samorządu terytorialnego do takich działań, czyli zlokalizowany jest w mieście powyżej 500 tys. mieszkańców, a corocznie odjeżdża z niego powyżej 500 tys. pasażerów,
3) niewystąpieniu do ministra właściwego do spraw transportu z wnioskiem o wyznaczenie dworca, spełniającego wymagania, w którym jest udzielana pomoc.
●Organem właściwym do nakładania kar za niewywiązywanie się jednostek samorządu terytorialnego z wymienionych wyżej obowiązków jest wojewoda. Kara pieniężna nakładana jest w drodze decyzji administracyjnej. Ustalając jej wysokość, podobnie jak w przypadku naruszeń określonych w art. 95b, organ powinien uwzględnić zakres naruszenia, powtarzalność naruszeń oraz korzyści finansowe uzyskane z tytułu naruszenia. Oznacza to, że jej wysokość, która pozostaje w sferze uznania administracyjnego, powinna jednak być proporcjonalna do zakresu i stopnia naruszenia.
●W art. 95d ust. 4 i 5 u.t.d. przewidziano procedurę umożliwiającą zawieszenie zapłaty kary pieniężnej. Odbywa się to na wniosek właściwej jednostki samorządu terytorialnego skierowanej do wojewody, w którym zostanie wykazane podjęcie działań naprawczych zmierzających do usunięcia przyczyny nałożenia kary. Wojewoda może zawiesić zapłatę kary pieniężnej, jednakże na okres nie dłuższy niż 6 miesięcy. Jeżeli w terminie określonym w decyzji jednostka samorządu terytorialnego usunie przyczynę nałożenia kary, to wojewoda umarza nałożoną karę pieniężną. Jeśli natomiast we wskazanym terminie przyczyna nałożenia kary nie została usunięta, to wojewoda przystępuje do ściągnięcia należnej kary. Wszystkie rozstrzygnięcia w zakresie kar pieniężnych podejmowane są w drodze decyzji administracyjnej. Natomiast wpływy z kar stanowią dochód budżetu państwa.
Art. 95e. [Odstąpienie od karania]
1. Kary pieniężnej, o której mowa w art. 95d, nie nakłada się, jeżeli od dnia popełnienia czynu upłynęło 5 lat.
2. Wymierzonej kary pieniężnej, o której mowa w art. 95d, nie pobiera się po upływie 5 lat od dnia wydania ostatecznej decyzji o nałożeniu kary.
komentarz
●W art. 95e u.t.d., podobnie jak w przypadku art. 95c u.t.d., określono terminy, w których właściwy w sprawie organ odstępuje od karania. W tym przypadku za naruszenie przepisów dotyczących wyznaczania dworców do obsługi osób niepełnosprawnych i osób o ograniczonej sprawności ruchowej. Wojewoda nie nakłada kary pieniężnej, jeżeli od dnia popełnienia czynu upłynęło pięć lat. Również upływ pięciu lat od wydania decyzji ostatecznej o nałożeniu kary pieniężnej powoduje, że wojewoda odstępuje od pobrania wymierzonej kary, jeśli do tego czasu kara nie została uiszczona.
Art. 96. (uchylony).
Rozdział 11a
(uchylony)
Rozdział 12
Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i końcowe
Art. 97. (pominięto)
Art. 98. (pominięto)
Art. 99. (pominięto)
Art. 100. (pominięto)
Art. 101. (pominięto)
Art. 102. (pominięto)
Art. 103. [Prowadzenie działalności na dotychczasowych warunkach]
1. Przedsiębiorcy prowadzący do dnia wejścia w życie ustawy działalność gospodarczą w zakresie międzynarodowego transportu drogowego obowiązani są do dnia uzyskania przez Rzeczpospolitą Polską członkostwa w Unii Europejskiej uzyskać odpowiednią licencję na wykonywanie tego transportu pod rygorem wygaśnięcia dotychczasowych uprawnień. Nie później niż w terminie 2 lat od dnia wejścia w życie ustawy przedsiębiorcy powinni wystąpić do ministra właściwego do spraw transportu z wnioskiem o udzielenie licencji na międzynarodowy transport drogowy.
2. Przedsiębiorcy prowadzący do dnia wejścia w życie ustawy działalność gospodarczą w zakresie krajowego drogowego przewozu osób mogą ją nadal wykonywać w dotychczasowym zakresie, na podstawie posiadanych uprawnień, przez okres 2 lat od dnia wejścia w życie ustawy. Nie później niż w terminie 6 miesięcy przed upływem tego okresu przedsiębiorcy ci powinni wystąpić do organu udzielającego licencji z wnioskiem o udzielenie licencji na krajowy transport drogowy osób.
3. Przedsiębiorcy prowadzący do dnia wejścia w życie ustawy działalność gospodarczą w zakresie krajowego drogowego przewozu rzeczy obowiązani są do dnia uzyskania przez Rzeczpospolitą Polską członkostwa w Unii Europejskiej uzyskać licencję na wykonywanie tego transportu pod rygorem wygaśnięcia dotychczasowych uprawnień. Nie później niż w terminie 2 lat od dnia wejścia w życie ustawy przedsiębiorcy powinni wystąpić do organu udzielającego licencji z wnioskiem o udzielenie licencji na krajowy transport drogowy rzeczy.
3a. W przypadku, o którym mowa w ust. 3, do czasu uzyskania licencji przedsiębiorcy są obowiązani posiadać dokument potwierdzający prowadzenie przez nich, przed dniem 1 stycznia 2002 r., działalności gospodarczej w tym zakresie.
4. Organ udzielający licencji jest obowiązany udzielić lub odmówić udzielenia licencji w terminie 3 miesięcy od dnia złożenia wniosku, o którym mowa w ust. 2 i ust. 3.
5. Przedsiębiorcy, o których mowa w ust. 1–3, do czasu uzyskania licencji prowadzą działalność gospodarczą na dotychczasowych warunkach.
6. Za wymianę uprawnień przewozowych, o których mowa w ust. 1 i ust. 2, gdy nie ulegają zmianie dotychczasowe dane określone w tych uprawnieniach, właściwe organy pobierają opłatę w wysokości 100 zł.
komentarz
●Ustawodawca w art. 103 u.t.d. określił sytuację prawną podmiotów prowadzących do dnia wejścia w życie ustawy o transporcie drogowym działalność gospodarczą w zakresie przewozu osób i rzeczy.
Zgodnie przepisami zawartymi w ust. 1–3 tego artykułu przedsiębiorcy prowadzący zarówno krajowy, jak i międzynarodowy transport drogowy mogli wykonywać tę działalność na podstawie dotychczasowych uprawnień, do dnia uzyskania przez RP członkostwa w UE, czyli do 30 kwietnia 2004 r. Jednocześnie w terminie dwóch lat od dnia wejścia w życie nowej ustawy byli zobowiązani złożyć wniosek o wydanie nowych uprawnień, pod rygorem wygaśnięcia dotychczasowych uprawnień. W kolejnych ustępach określono termin na rozstrzygnięcie przez organ udzielający licencji o udzieleniu uprawnienia bądź odmowie jego udzielenia, o warunkach prowadzenia działalności w okresie przejściowym, a także określono wysokość opłaty za wymianę dotychczasowych uprawnień.
Art. 104. [Dotychczasowe zezwolenia]
1. Zezwolenia na wykonywanie transportu drogowego udzielone przed dniem wejścia w życie ustawy zachowują moc.
2. Do postępowań administracyjnych wszczętych, a niezakończonych decyzją ostateczną przed dniem wejścia w życie ustawy, stosuje się jej przepisy.
komentarz
●Zgodnie z normą zawartą w art. 104 ust. 1 u.t.d. zezwolenia na wykonywanie transportu drogowego wydawane na podstawie uchylanych ustaw (ustawy o warunkach wykonywania międzynarodowego transportu drogowego oraz ustawy o warunkach wykonywania krajowego drogowego przewozu osób) pozostają ważne przez okres, na który zostały wydane.
Przepisy przewidywały istnienie wielu zezwoleń uprawniających do wykonywania określonych rodzajów przewozów, w tym:
1) na działalność gospodarczą polegającą na wykonywaniu krajowego zarobkowego przewozu osób pojazdami samochodowymi;
2) na krajowy zarobkowy przewóz osób pojazdami samochodowymi niebędącymi taksówkami;
3) na zarobkowy przewóz osób taksówką;
4) zagranicznego na przewóz rzeczy;
5) zagranicznego na wykonywanie międzynarodowego transportu kombinowanego;
6) na wykonywanie międzynarodowego transportu drogowego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie regularnej międzynarodowej komunikacji autobusowej, przewozów wahadłowych lub przewozów okazjonalnych;
7) na wykonywanie międzynarodowego transportu drogowego na terytorium RP przez zagranicznego przedsiębiorcę pojazdem samochodowym zarejestrowanym za granicą;
8) na wykonywanie przez zagranicznego przedsiębiorcę przewozu, który zaczyna się i kończy na terytorium RP (kabotażu).
●Zgodnie z generalną zasadą działania nowego prawa, która wprost została potwierdzona w art. 104 ust. 2 u.t.d., do postępowań administracyjnych wszczętych i niezakończonych ostateczną decyzją przed dniem wejścia w życie ustawy o transporcie drogowym stosuje się przepisy tej ustawy.
W każdej sytuacji, gdy ustawa reguluje sprawy, które są już wcześniej uregulowane prawnie, należy rozstrzygnąć kwestie konieczności użycia przepisów przejściowych.
Jeżeli w ustawie brak jest przepisów przejściowych, to ustawę stosuje się od dnia jej wejścia w życie wprost i bezpośrednio do wszystkich stanów prawnych objętych jej zakresem podmiotowym i przedmiotowym. Dlatego nie ma potrzeby potwierdzania, że od dnia wejścia w życie stosuje się nowe przepisy. Mimo to bardzo często są one wprowadzane, zwłaszcza wtedy, gdy zmiany w przepisach dotyczą regulacji związanych z wydaniem decyzji administracyjnej przyznającej określone uprawnienia. Celem takiego rozwiązania legislacyjnego jest najczęściej:
1) usunięcie wątpliwości adresatów co do tego, jakie normy będą miały zastosowanie do spraw wszczętych z ich wniosku,
2) zapewnienie ekonomiki postępowania, aby sprawy związane ze zmianą podstawy prawnej nie były umarzane, lecz aby mogły zostać zakończone pod rządami nowego prawa,
3) zapewnienie ochrony interesów podmiotów, których sprawy są w toku.
Należy jednak podkreślić, że bez zawarcia w przepisach normy, o której mowa w art. 104 ust. 2 u.t.d., skutek prawny co do zasady byłby identyczny, tzn. organy byłyby zobliogowane do stosowania nowego prawa.
Art. 105. [Egzamin w zakresie przewozu osób]
Świadectwo potwierdzające zdanie egzaminu z zakresu wykonywania krajowego zarobkowego przewozu osób wydane na podstawie dotychczasowych przepisów o warunkach wykonywania krajowego drogowego przewozu osób staje się z mocy prawa certyfikatem kompetencji zawodowych w zakresie krajowego transportu drogowego osób.
komentarz
●Zgodnie z art. 11 ust. 1 pkt 2 lit. a1 uchylonej ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o warunkach wykonywania krajowego drogowego przewozu osób (t.j. Dz.U. 1997 nr 141, poz. 942 ze zm.) jednym z warunków uzyskania zezwolenia na wykonywanie krajowego zarobkowego przewozu osób pojazdami samochodowymi było posiadanie udokumentowanych kwalifikacji zawodowych.
Jednym z takich dokumentów było świadectwo potwierdzające zdanie egzaminu z zakresu wykonywania krajowego zarobkowego przewozu osób. Z kolei w myśl nowych regulacji warunkiem uzyskania licencji na wykonywanie transportu drogowego jest posiadanie co najmniej przez jedną z osób zarządzających przedsiębiorstwie – certyfikatu kompetencji zawodowych. W celu uznania ważności dotychczas wydanych świadectw potwierdzających zdanie egzaminu ustawodawca zdecydował o uznaniu z mocy prawa tych świadectw, które stały się certyfikatem kompetencji zawodowych w zakresie krajowego transportu drogowego osób.
Art. 106. [Wysokość zabezpieczeń finansowych]
1. Wysokości minimalnych wymaganych zabezpieczeń, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 3 lit. a), wynoszą w 2002 r. – 3000 euro i w 2003 r. – 6000 euro.
2. Wysokości minimalnych wymaganych zabezpieczeń, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 3 lit. b), wynoszą w 2002 r. – 1000 euro i w 2003 r. – 2000 euro.
komentarz
●Przepis przejściowy zawarty w art. 106 u.t.d. przewidywał progresję wysokości stawki wymaganego zabezpieczenia finansowego, jaką obowiązany był posiadać przedsiębiorca ubiegający się o wydanie licencji na wykonywanie transportu drogowego, od dnia wejścia w życie ustawy do roku 2004, czyli do momentu wejścia Polski do UE.
Potwierdzenie posiadania przez przedsiębiorcę odpowiedniej kondycji finansowej wylicza się na pierwszy i każdy następny pojazd samochodowy przeznaczony do transportu drogowego. Od 1 stycznia 2004 r. wymagana suma zabezpieczenia wynosi 9000 euro na pierwszy pojazd i 5000 euro na każdy kolejny pojazd.
Art. 107. [Wyłączenia w zakresie stosowania niektórych przepisów]
Z dniem uzyskania przez Rzeczpospolitą Polską członkostwa w Unii Europejskiej do przedsiębiorców zagranicznych z państw członkowskich Unii Europejskiej oraz państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, nie stosuje się przepisów art. 18 ust. 2, art. 19 oraz art. 28 ust. 1.
komentarz
●Na podstawie art. 107 u.t.d. z dniem uzyskania przez Rzeczpospolitą Polską członkostwa w Unii Europejskiej, co nastąpiło 1 maja 2004 r., wyłączono stosowanie niektórych przepisów ustawy o transporcie drogowym do przedsiębiorców zagranicznych mających siedzibę na terenie państw członkowskich UE lub państw członkowskich EFTA – stron umowy o EOG. Wyłączenie dotyczy obowiązku posiadania zezwolenia:
1) na wykonywanie przewozów wahadłowych i okazjonalnych w międzynarodowym transporcie drogowym wykraczających poza obszar państw członkowskich UE, Konfederacji Szwajcarskiej lub państw członkowskich EFTA – stron umowy o EOG (art. 18 ust. 2 u.t.d.),
2) na przewóz kabotażowy na terytorium RP (art. 19 u.t.d.),
3) na wykonywanie międzynarodowego przewozu drogowego rzeczy na terytorium RP (art. 28 ust. 1 u.t.d.).
Należy wskazać, że w wyniku kolejnych nowelizacji ustawy o transporcie drogowym zmianie uległo brzmienie przepisów art. 18 ust. 2, art. 19 oraz art. 28 ust. 1 u.t.d. W obecnym brzmieniu treść każdego z tych przepisów przewiduje wyłączenie określonych w nim obowiązków w odniesieniu do przedsiębiorców mających siedzibę w państwie członkowskim UE, Konfederacji Szwajcarskiej, państwie członkowskim EFTA, będącym stroną umowy o EOG. To zatem czyni obecnie uregulowanie zawarte w art. 107 u.t.d. bezprzedmiotowym.
Art. 108. [Przekazanie wag]
1. W terminie 24 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, wojewodowie przejmą, z mocy prawa, na własność urządzenia techniczne do ważenia pojazdów, będące we władaniu Generalnej Dyrekcji Dróg Publicznych.
2. Przekazanie urządzeń, o których mowa w ust. 1, nastąpi w drodze protokołu zdawczo-odbiorczego.
komentarz
●Przepis obligował wojewodów do przejęcia z mocy prawa urządzeń technicznych przeznaczonych do ważenia pojazdów, będących we władaniu zarządu dróg krajowych, tj. Generalnej Dyrekcji Dróg Publicznych (obecnie Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad). Było to związane z tym, że od 1 maja 2002 r. zadania Inspekcji Transportu Drogowego, m.in. w zakresie sprawdzenia stanu technicznego, wyposażenia ładunku, wymiarów, masy lub nacisku osi pojazdu znajdującego się na drodze, wykonuje wojewoda, działający za pośrednictwem wojewódzkiego inspektora transportu drogowego, który jako kierownik wojewódzkiej inspekcji transportu drogowego wchodzi w skład wojewódzkiej administracji zespolonej (art. 51 ust. 1 pkt 2 u.t.d.). Przekazanie urządzeń do ważenia pojazdów miało nastąpić w terminie 2 lat od wejścia w życie ustawy, na podstawie protokołu zdawczo-odbiorczego.
Art. 109. [Utrata mocy]
1. Tracą moc:
1) ustawa z dnia 2 sierpnia 1997 r. o warunkach wykonywania międzynarodowego transportu drogowego (Dz. U. Nr 106, poz. 677, z 1999 r. Nr 32, poz. 310 oraz z 2000 r. Nr 120, poz. 1268);
2) ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o warunkach wykonywania krajowego drogowego przewozu osób (Dz. U. Nr 141, poz. 942, z późn. zm.).
2. Przepisy wydane na podstawie ustaw, o których mowa w ust. 1, zachowują moc do czasu wydania przepisów na podstawie niniejszej ustawy, nie dłużej jednak niż do dnia 31 grudnia 2002 r., o ile nie są sprzeczne z niniejszą ustawą.
komentarz
●W art. 109 u.t.d. zawarto przepisy derogacyjne, które miały na celu usunięcie dotychczas obowiązującego sytemu prawnego przepisów dwóch ustaw, regulujących wykonywanie transportu drogowego, tj.:
1) ustawy z 2 sierpnia 1997 r. o warunkach wykonywania międzynarodowego transportu drogowego, która określała warunki wykonywania międzynarodowego zarobkowego transportu drogowego przez krajowych przedsiębiorców pojazdami samochodowymi zarejestrowanymi w kraju oraz warunki wykonywania międzynarodowego transportu drogowego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez zagranicznych przedsiębiorców pojazdami samochodowymi zarejestrowanymi za granicą, oraz
2) ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o warunkach wykonywania krajowego drogowego przewozu osób, która określała warunki wykonywania krajowego zarobkowego przewozu osób pojazdami samochodowymi zarejestrowanymi w kraju oraz używania prywatnych samochodów osobowych, motocykli i motorowerów do celów służbowych.
Z dniem wejścia w życie komentowanej ustawy o transporcie drogowym (tj. z 1 stycznia 2002 r.) dotychczasowe przepisy straciły moc. Jedynie uprawnienia wydane na ich podstawie zgodnie z przepisami przejściowymi zawartymi w art. 103 i 104 u.t.d. zachowały ważność.
Art. 110. [Wejście w życie]
Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2002 r., z tym że rozdział 9 wchodzi w życie z dniem 1 listopada 2001 r., z wyjątkiem art. 50, art. 68-75 i art. 80–82, które wchodzą w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia.
komentarz
●Przepisy ustawy z 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (tekst pierwotny: Dz.U. nr 125, poz. 1371) weszły w życie, w zasadniczej części, 1 stycznia 2002 r. Wyjątek stanowią przepisy rozdziału 9 ustawy dotyczące Inspekcji Transportu Drogowego, które zaczęły obowiązywać od 1 listopada 2001 r., za wyjątkiem znajdujących się w tym rozdziale przepisów art. 50, art. 68–75 i art. 80–82, które weszły w życie po upływie 6 miesięcy po ogłoszeniu, czyli 1 maja 2002 r. Wcześniejsze wejście życie niektórych przepisów było spowodowane koniecznością podjęcia działań organizacyjnych związanych z utworzeniem wyspecjalizowanej jednostki kontrolującej wykonywanie krajowego i międzynarodowego transportu drogowego, tj. Inspekcji Transportu Drogowego. Wiązało się to z powołaniem głównego inspektora transportu drogowego i z organizowaniem urzędu centralnego – Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego, a także powołaniem w każdym województwie kierownika wojewódzkiej inspekcji transportu drogowego oraz naborem i przeszkoleniem osób wykonujących czynności inspektorów. Inspekcja Transportu Drogowego rozpoczęła faktyczne wykonywanie czynności kontrolnych dopiero 1 października 2002 r.
PRZYKŁAD 1
Odpowiedzialność wspólników spółki cywilnej
W lipcu 2011 r. Inspekcja Transportu Drogowego przeprowadziła kontrolę działalności gospodarczej prowadzonej przez dwóch przedsiębiorców w formie spółki cywilnej, w zakresie zgodności wykonywania działalności gospodarczej w zakresie transportu drogowego oraz w zakresie regulacji czasu pracy kierowców.
W wyniku przeprowadzonego postępowania organ I instancji wydał dwie decyzje, którymi nałożył na każdego ze wspólników spółki cywilnej karę pieniężną za wszystkie stwierdzone naruszenia. Decyzja została następnie utrzymana przez organ II instancji.
Kara została ustalona nieprawidłowo. Wszystkie naruszenia stwierdzone podczas jednej kontroli są jedną sprawą administracyjną, która powinna być załatwiana jedną decyzją administracyjną określającą karę pieniężną. Regułę tę należy zastosować odpowiednio do wspólników spółki cywilnej, mimo że wspólnicy takiej spółki, jako osoby fizyczne, są traktowani jako oddzielni przedsiębiorcy w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Wspólnicy realizują jeden wspólny cel i za zobowiązania spółki stosownie do art. 864 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.) odpowiedzialni są solidarnie. Uznanie stanowiska organów za prawidłowe prowadziłoby do utrwalenia błędnej praktyki, w myśl której liczba decyzji, a co za tym idzie liczba nałożonych kar pieniężnych w ramach jednej kontroli (przedsiębiorstwa, drogowej) odpowiadałyby liczbie wspólników.
Podobnie wynika z wyroków sądowych, np. WSA w Szczecinie z 16 stycznia 2014 r. (sygn. akt II SA/Sz 1167/13) oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego z 11 stycznia 2013 r. (sygn. akt II GSK 2052/11).
PRZYKŁAD 2
Naruszenie wymogów przewidzianych w zakresie obowiązkowego wyposażenia autobusu
Wojewódzki inspektor transportu drogowego nałożył na przewoźnika drogowego karę pieniężną w wysokości 5000 zł. Podstawą do wymierzenia kary był protokół kontroli, w którym stwierdzono, że autobus, którym wykonywano przewóz osób w ramach linii regularnej, nie spełniał wymogów technicznych, określonych rozporządzeniem ministra infrastruktury z 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (t.j. Dz.U z 2005 r. poz. 305 ze zm.), nie został bowiem wyposażony w tablicę kierunkową boczną zgodnie z posiadanym zezwoleniem.
Odwołanie od powyższej decyzji wniósł przedsiębiorca, wskazując, że tablica czołowa była oznaczona zgodnie z wykonywaniem linii regularnej, a brak tablicy bocznej nie może być kwalifikowany jako warunek techniczny pojazdu, gdyż tablica nie wpływa na jego sprawność. Według odwołującego się tablice kierunkowe to element wyposażenia autobusu, ponieważ termin „warunki techniczne pojazdu” dotyczy sprawności pojazdu jako całości oraz jego części składowych. Termin ten nie obejmuje jednak dodatkowego wyposażenia, na które składają się rzeczy odrębne niebędące częściami składowymi pojazdu. Odwołujący się zwrócił uwagę na to, że ustawodawca czyni rozróżnienie między „warunkami technicznymi” a „wyposażeniem autobusu”.
Organ odwoławczy utrzymał decyzję organu I instancji w mocy, co spowodowało złożenie skargi do sądu administracyjnego.
Rozpatrując sprawę, sąd stwierdził, że warunki dodatkowe, jakie musi spełniać autobus, nie są jednorodne i jedne dotyczą ściśle jego budowy, a inne konieczności wyposażenia w niezbędne urządzenia i przedmioty. Całość tych warunków dodatkowych składa się na warunki techniczne, jakim musi odpowiadać autobus. Dlatego nie ma żadnego uzasadnienia dla rozróżniania „warunków technicznych” i „wyposażenia”, gdyż ustawodawca tego nie czyni i w jednej jednostce redakcyjnej (par. 18) rozdziału 5 – Warunki dodatkowe dla autobusu umieszcza wszystkie warunki, jakie musi spełniać autobus, w tym nakładając obowiązek posiadania przez autobus regularnej komunikacji publicznej tablic kierunkowych czołowej i bocznej.
Naruszenie wymogów przewidzianych w zakresie obowiązkowego wyposażenia autobusu (a więc także brak prawidłowej bocznej tablicy kierunkowej) stanowi niezachowanie wymaganych warunków technicznych pojazdu samochodowego. Na podstawie przepisu lp. 2.5 załącznika nr 3 do ustawy o transporcie drogowym wykonywanie transportu drogowego osób autobusem, który nie odpowiada warunkom technicznym autobusu przeznaczonego dla danego rodzaju przewozu osób, obejmuje również brak wymaganego wyposażenia autobusu w postaci tablic kierunkowych. W konsekwencji skarga przewoźnika została oddalona.
Zob. wyrok WSA w Krakowie z 30 stycznia 2014 r. (sygn. III SA/Kr 922/13) oraz wyrok NSA z 23 czerwca 2015 r. (sygn. akt II GSK 1100/14).
TABELA. Wysokość kar za naruszenia obowiązków lub warunków przewozu drogowego (załącznik nr 3 do ustawy o transporcie drogowym)
Lp. Wyszczególnienie naruszeń Wysokość kary pieniężnej w złotych
1. NARUSZENIE OGÓLNYCH ZASAD I WARUNKÓW WYKONYWANIA TRANSPORTU DROGOWEGO I PRZEWOZÓW NA POTRZEBY WŁASNE
1.1. Wykonywanie transportu drogowego bez wymaganego zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego lub bez wymaganej licencji. 8000
1.1a. Posiadanie wypisów z zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego i wypisów z licencji wspólnotowej w łącznej liczbie przekraczającej liczbę pojazdów, dla których został udokumentowany wymóg zdolności finansowej, zgodnie z art. 7 rozporządzenia (WE) nr 1071/2009 – za każdy kolejny ponadliczbowy wypis. 500
1.2. Wykonywanie transportu drogowego taksówką pojazdem niewpisanym do licencji z wyłączeniem sytuacji gdy wykonujący transport drogowy taksówką wystąpił o nową licencję. 2000
1.3. Wykonywanie przewozu na potrzeby własne bez wymaganego zaświadczenia. 8000
1.4. Niezgłoszenie na piśmie lub w postaci dokumentu elektronicznego organowi, tóry udzielił zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego lub licencji, zmiany danych, o których mowa w art. 7a i art. 8, w wymaganym terminie. 800
1.5. Niepoddanie się lub uniemożliwienie przeprowadzenia kontroli w całości lub w części. 10 000
1.6. Nieprzechowywanie lub przechowywanie niekompletnych dokumentów i innych nośników informacji, o których mowa w art. 16a i art. 33a, przez podmioty wymienione w tym przepisie. 10 000
1.7. Uzależnienie wynagrodzenia kierowcy od ilości przewiezionych rzeczy. 8000
1.8. Niezgłoszenie na piśmie lub w postaci dokumentu elektronicznego organowi, który wydał zaświadczenia na wykonywanie przewozu drogowego na potrzeby własne, zmiany danych, o których mowa w art. 8, w wymaganym terminie. 800
2. NARUSZENIE PRZEPISÓW O WYKONYWANIU PRZEWOZU DROGOWEGO OSÓB
2.1. Wykonywanie przewozu regularnego bez wymaganego zezwolenia, bez wymaganego zaświadczenia na wykonywanie publicznego transportu zbiorowego albo potwierdzenia zgłoszenia przewozu w publicznym transporcie zbiorowym. 8000
2.2. Wykonywanie przewozu regularnego z naruszeniem warunków określonych w zezwoleniu, zaświadczeniu na wykonywanie publicznego transportu zbiorowego albo potwierdzeniu zgłoszenia przewozu w publicznym transporcie zbiorowym dotyczących:
2.2.1. – dni; 2000
2.2.2. – godzin odjazdu i przyjazdu; 500
2.2.3. – ustalonej trasy przejazdu lub wyznaczonych przystanków. 3000
2.3. Wykonywanie przewozu regularnego bez obowiązującego rozkładu jazdy; 2000
2.4. Wykonywanie przewozu regularnego pojazdem innym niż autobus. 5000
2.5. Wykonywanie przewozu autobusem, który:
2.5.1. – nie odpowiada wymaganym warunkom technicznym ze względu na rodzaj wykonywanego przewozu regularnego; 5000
2.5.2. – nie spełnia wymagań w zakresie wyposażenia i oznakowania w związku z przewozem określonej kategorii pasażerów. 2000
2.6. Pobieranie należności za przewóz osoby pojazdem wykonującym regularny przewóz niezgodnie z cennikiem opłat podanym do publicznej wiadomości. 2000
2.7. Niewydanie pasażerowi wymaganego potwierdzenia wniesienia opłaty za przejazd przed rozpoczęciem kursu z wyłączeniem taksówki. 2000
2.8. Niezgłoszenie na piśmie organowi, który udzielił zezwolenia, zmiany danych, o których mowa w art. 22b, w wymaganym terminie. 800
2.9. Wykonywanie przewozów okazjonalnych w krajowym transporcie drogowym pojazdem przeznaczonym konstrukcyjnie do przewozu nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą z naruszeniem zakazu, o którym mowa w art. 18 ust. 5. 8000
2.10. Wykonywanie przewozu okazjonalnego samochodem niespełniającym kryterium konstrukcyjnego określonego w art. 18 ust. 4a, z zastrzeżeniem przewozów, o których mowa w art. 18 ust. 4b. 8000
2.11. Brak harmonogramu okresów pracy kierowcy obejmującego okresy prowadzenia pojazdu. 2000
3. NARUSZENIE PRZEPISÓW O WYKONYWANIU MIĘDZYNARODOWYCH PRZEWOZÓW DROGOWYCH I PRZEWOZÓW KABOTAŻOWYCH
3.1. Wykonywanie międzynarodowego przewozu drogowego bez posiadania w pojeździe wymaganego ważnego zezwolenia. 10 000
3.2. Niewypełnienie przed wjazdem na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub niewłaściwie wypełnienie wymaganego przy międzynarodowym przewozie drogowym rzeczy zezwolenia. 8000
3.3. Wykonywanie międzynarodowego przewozu drogowego niezgodnie z przepisami ustawy, umową międzynarodową lub warunkami określonymi w zezwoleniu. 8000
3.4. Wykonywanie międzynarodowego przewozu drogowego:
3.4.1. – bez posiadania w pojeździe certyfikatu potwierdzającego spełnienie przez pojazd odpowiednich wymogów bezpieczeństwa lub warunków dopuszczenia do ruchu wymaganego odpowiednio do posiadanego zezwolenia; 8000
3.4.2. – pojazdem niespełniającym warunków określonych w certyfikacie potwierdzającym spełnienie przez pojazd odpowiednich wymogów bezpieczeństwa lub warunków dopuszczenia do ruchu. 8000
3.5. Wykonywanie przewozu kabotażowego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bez wymaganego zezwolenia. 10 000
3.6. Wykonywanie przewozu kabotażowego niezgodnie z warunkami określonymi dla tego przewozu. 10 000
3.7. Zlecenie przewozu drogowego zagranicznemu podmiotowi nieposiadającemu wymaganego zezwolenia na transport kabotażowy. 10 000
3.8. Zlecenie przewozu rzeczy pojazdem nienormatywnym podmiotowi nieposiadającemu wymaganego zezwolenia. 8000
3.9. Umieszczanie w liście przewozowym i innych dokumentach danych i informacji niezgodnych ze stanem faktycznym. 8000
4. NARUSZENIE PRZEPISÓW O PRZEWOZIE ODPADÓW
4.1. Niezgłoszenie wykonywania przewozu drogowego odpadów, w sytuacji gdy na przewóz nie jest wymagane zezwolenie. 3000
4.2. Wykonywanie przewozu drogowego odpadów innych niż niebezpieczne przez transportującego odpady bez wymaganego wpisu do rejestru, o którym mowa w ustawie z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach. 2000
4.3. Wykonywanie przewozu drogowego odpadów niebezpiecznych przez transportującego odpady bez wymaganego wpisu do rejestru, o którym mowa w ustawie z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach. 6000
4.4. Wywóz odpadów poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bez wymaganego zezwolenia. 6000
4.5. Wwóz odpadów na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bez wymaganego zezwolenia. 10 000
4.6. Wykonywanie przewozu drogowego odpadów tranzytem przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bez wymaganego zezwolenia. 6000
5. NARUSZENIE PRZEPISÓW O CZASIE PROWADZENIA POJAZDU, OBOWIĄZKOWYCH PRZERWACH I ODPOCZYNKU
5.1. Przekroczenie maksymalnego dziennego czasu prowadzenia pojazdu:
5.1.1. – o czas powyżej 15 minut do jednej godziny; 100
5.1.2. – za każdą następną rozpoczętą godzinę. 200
5.2. Przekroczenie maksymalnego czasu prowadzenia pojazdu bez przerwy:
5.2.1. – o czas powyżej 15 minut do 30 minut; 150
5.2.2. – za każde następne rozpoczęte 30 minut. 200
5.3. Skrócenie dziennego czasu odpoczynku:
5.3.1. – o czas powyżej 15 minut do jednej godziny, 100
5.3.2. – za każdą następną rozpoczętą godzinę. 200
5.4. Skrócenie tygodniowego czasu odpoczynku:
5.4.1. – o czas do jednej godziny; 50
5.4.2. – za każdą następną rozpoczętą godzinę. 100
5.5. Przekroczenie tygodniowego czasu prowadzenia pojazdu:
5.5.1. – o czas powyżej 30 minut do dwóch godzin; 50
5.5.2. – za każdą następną rozpoczętą godzinę. 100
5.6. Przekroczenie całkowitego czasu prowadzenia pojazdu w ciągu dwóch kolejnych tygodni:
5.6.1. – o czas powyżej jednej godziny do czterech godzin; 100
5.6.2. – za każdą następną rozpoczętą godzinę. 150
6. NARUSZENIE PRZEPISÓW O STOSOWANIU URZĄDZEŃ REJESTRUJĄCYCH LUB CYFROWYCH URZĄDZEŃ REJESTRUJĄCYCH SAMOCZYNNIE PRĘDKOŚĆ JAZDY, CZAS JAZDY I POSTOJU
6.1. Naruszenie zasad i warunków wyposażenia pojazdu w urządzenie rejestrujące (tachograf).
6.1.1. Wykonywanie przewozu drogowego pojazdem niewyposażonym w urządzenie rejestrujące lub cyfrowe urządzenie rejestrujące. 3000
6.1.2. Wykonywanie przewozu drogowego pojazdem wyposażonym w urządzenie rejestrujące lub cyfrowe urządzenie rejestrujące, które nie rejestruje wszystkich wymaganych elementów. 2000
6.1.3. Wykonywanie przewozu drogowego pojazdem wyposażonym w urządzenie rejestrujące lub cyfrowe urządzenie rejestrujące, które nie rejestruje równolegle danych dotyczących okresów aktywności kierowców prowadzących pojazd. 1000
6.1.4. Wykonywanie przewozu drogowego pojazdem wyposażonym w urządzenie rejestrujące lub cyfrowe urządzenie rejestrujące bez wymaganego sprawdzenia okresowego, badania kontrolnego lub kalibracji. 1000
6.1.5. Dopuszczenie do wykonywania przewozu drogowego pojazdem wyposażonym w cyfrowe urządzenie rejestrujące przez kierowcę nieposiadającego własnej, ważnej karty kierowcy. 1000
6.1.6. Wykonywanie przewozu drogowego przez kierowcę, nieposiadającego wymaganego wydruku z tachografu w przypadku uszkodzenia karty kierowcy, jej niesprawności lub jej nieposiadania – za każdy brakujący wydruk. 100
6.2. Wykonywanie przewozu drogowego z ingerencją w działanie urządzenia rejestrującego.
6.2.1. Nierejestrowanie za pomocą urządzenia rejestrującego lub cyfrowego urządzenia rejestrującego na wykresówce lub karcie kierowcy wskazań w zakresie prędkości pojazdu, aktywności kierowcy i przebytej drogi. 5000
6.3. Naruszenie zasad i warunków używania urządzenia rejestrującego lub cyfrowego urządzenia rejestrującego.
6.3.1. Nieuzasadnione użycie kilku wykresówek w ciągu tego samego 24-godzinnego okresu – za każdy dzień. 200, nie więcej niż 2000
6.3.2. Zastosowanie typu wykresówki niezatwierdzonego lub nieprzeznaczonego dla danego typu urządzenia rejestrującego – za każdą wykresówkę. 100, nie więcej niż 2000
6.3.3. Okazanie podczas kontroli wykresówki brudnej lub uszkodzonej w stopniu uniemożliwiającym odczytanie danych – za każdą wykresówkę. 300
6.3.4. Używanie tej samej wykresówki lub karty kierowcy przez kilku kierowców. 3000
6.3.5. Jednoczesne używanie kilku wykresówek lub kart kierowców. 1000
6.3.6. Brak w okazanej wykresówce przepisowych wpisów:1) imienia lub nazwiska kierowcy;2) numeru rejestracyjnego pojazdu;3) miejsca lub daty początkowej użytkowania wykresówki;4) miejsca lub daty końcowej używania wykresówki;5) stanu licznika kilometrów w chwili rozpoczęcia użytkowania pojazdu;6) stanu licznika kilometrów w chwili zakończenia użytkowania pojazdu. 50 za brak każdej danej
6.3.7. Nieokazanie podczas kontroli w przedsiębiorstwie wykresówki, danych z karty kierowcy, z tachografu cyfrowego lub dokumentu potwierdzającego fakt nieprowadzenia pojazdu – za każdy dzień. 500
6.3.8. Okazanie podczas kontroli w przedsiębiorstwie wykresówki, która nie zawiera wszystkich danych o okresach aktywności kierowcy – za każdą wykresówkę. 300
6.3.9. Udostępnienie podczas kontroli w przedsiębiorstwie niepełnych danych o okresach aktywności kierowcy – za każdy dzień. 300
6.3.10. Okazanie podczas kontroli w przedsiębiorstwie wykresówki, na której stwierdzono dokonanie niedozwolonych, bez użycia urządzenia rejestrującego, ręcznych automatycznych lub półautomatycznych zapisów prędkości, aktywności lub przebytej drogi – za każdą wykresówkę. 1000,nie więcej niż 5000
6.3.11. Naruszenie obowiązku wczytywania danych z karty kierowcy – za każdego kierowcę. 500
6.3.12. Naruszenie obowiązku wczytywania danych urządzenia rejestrującego — za każdy pojazd. 500
6.3.13. Nieudostępnienie podczas kontroli w przedsiębiorstwie danych wczytanych z tachografu cyfrowego i karty kierowcy, przechowywanych w przedsiębiorstwie – za każdy dzień. 300
6.3.14. Samowolna ingerencja w dane zapisane w cyfrowym urządzeniu rejestrującym, na karcie kierowcy lub na karcie przedsiębiorstwa. 5000
7. NARUSZENIE PRZEPISÓW O UŻYWANIU INNYCH URZĄDZEŃ POMIAROWO-KONTROLNYCH
7.1. Samowolna zmiana wskazań urządzeń pomiarowo-kontrolnych zainstalowanych w pojeździe przy wykonywaniu transportu drogowego taksówką. 1000
8. NARUSZENIE INNYCH PRZEPISÓW
8.1. Wykonywanie przewozu drogowego żywych zwierząt przez przewoźnika nieposiadającego odpowiedniego zezwolenia. 6000
8.2. Przekroczenie tygodniowego wymiaru czasu pracy, o którym mowa w art. 26c ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców:
1) do 2 godzin; 100
2) powyżej 2 do 10 godzin; 300
3) powyżej 10 godzin. 500
8.3. Nieprowadzenie ewidencji czasu pracy, o której mowa w art. 26d ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców. 1000
8.4. Nieudzielenie przerwy, o której mowa w art. 13 ust. 1 ustawy z 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców. 300
PRZYKŁAD 3
Za niewydanie pasażerowi biletu odpowiada i kierowca i przedsiębiorca
Inspekcja Transportu Drogowego zatrzymała do kontroli drogowej autobus wykonujący regularne przewozy osób. W wyniku kontroli stwierdzono, że kierowca nie wydał czterem osobom będącym w kontrolowanym pojeździe potwierdzenia wniesienia opłaty za przejazd. Fakt nieotrzymania biletu potwierdzili pasażerowie. Przesłuchany kierowca zeznał, że powodem niewydania czterem pasażerom biletów podczas wykonywanego przewozu był pośpiech związany z obowiązkiem przestrzegania rozkładu jazdy. Ponadto potwierdził, że nikt go nie zmuszał do braku ewidencjonowania opłaty za przejazd, a jego zachowanie było działalnie samowolnym. W wyniku stwierdzonego naruszenia na kierowcę został nałożony mandat karny w wysokości 600 zł. Niezależnie od powyższego wszczęto postępowanie administracyjne przeciwko przedsiębiorcy wykonującemu działalność transportową, w wyniku czego nałożono na niego karę pieniężna w wysokości 2000 zł.
Z decyzją organu nie zgodził się przedsiębiorca, który kwestionował swoją odpowiedzialność, wskazując nie miał wpływu i możliwości przewidzenia naruszenia popełnionego przez kierowcę. W konsekwencji domagał się umorzenia postępowania zgodnie z treścią art. 92c u.t.d.
Sąd administracyjny rozpatrując sprawę, uznał, że brak jest podstaw do zastosowania art. 92c u.t.d., czyli zwolnienia skarżącego z odpowiedzialności za stwierdzone naruszenia, gdyż może to nastąpić jedynie wtedy, gdy naruszenie nastąpiło na skutek zdarzeń i okoliczności, których podmiot wykonujący przewóz drogowy nie mógł przewidzieć, a nadto koniecznym jest, by nie miał on wpływu na powstanie naruszenia. Możliwość braku wydawania przez kierowcę pasażerom biletów nie należy do kategorii nieprzewidywalnych dla przeciętnego przedsiębiorcy, zajmującego się zawodowo świadczeniem usług transportowych. Zwykła bowiem wiedza i doświadczenie życiowe wskazują, że takie sytuacje się zdarzają. Przedsiębiorca powinien w taki sposób organizować pracę, wprowadzać zasady motywacyjne, a przede wszystkim kontrolować prace kierowców, by wyeliminować naruszenia ich obowiązków.
W rezultacie skarga przedsiębiorcy została przez sąd oddalona.
Zob. wyrok WSA w Kielcach z 17 lipca 2014 r. (sygn. akt II SA/Ke 448/14).