Zewnętrzny obserwator ma powody do wątpliwości co do bezstronności orzekających sędziów w sytuacji, gdy pełnomocnik jednej ze stron pracował kiedyś jako asystent w wydziale sądu, przed którym toczy się sprawa.

Pozwany przedsiębiorca złożył wniosek o wyłączenie wszystkich sędziów X Wydziału Gospodarczego Sądu Rejonowego Szczecin - Centrum w Szczecinie. W uzasadnieniu wskazał, że powoda reprezentuje radca prawny J.G., który zna się ze wszystkimi pracownikami tego wydziału, gdyż jakiś czas temu pracował tam jako asystent sędziego. Do wniosku załączono notatkę, z której wynika, że podczas jednej wizyty w sądzie J.G. był serdecznie witany w sekretariacie, a pracownicy rozmawiali z nim na tematy prywatne.

Wnioskodawca doszedł więc do przekonania, że pomiędzy sędziami a J.G. zachodzi stosunek osobisty, który stwarza uzasadnione wątpliwości co do bezstronności każdego z sędziów.

Sędziowie orzekający w wydziale X złożyli pisemne oświadczenia, z których wynikało, że w stosunku do żadnego z nich nie zachodzą przesłanki wymienione w art. 48 k.p.c. Argumentowali przy tym, że z J.G. znają się jedynie na gruncie służbowym i że mogą orzekać bezstronnie w sprawach, w których jest on pełnomocnikiem. Dwóch sędziów przyznało jednak, że choć opisane okoliczności nie wpływają na ich zdolność do bezstronnego orzekania, to jednak podzielają opinię wnioskodawcy, że mogą one wywoływać wątpliwości na gruncie art. 49 k.p.c. w obecnym brzmieniu.

Z kolei sędzia J.Ł., orzekający w wydziale X od niedawna, złożył oświadczenie, że nie pracował tam za czasów J.G. i zna go jedynie z widzenia. Podkreślił też, że nie łączą go z nim żadne relacje, które mogłyby wywoływać jakąkolwiek wątpliwość co do bezstronności sędziego.

Sąd Rejonowy Szczecin-Centrum w Szczecinie zdecydował się wyłączyć od rozpoznania sprawy wszystkich sędziów orzekających w wydziale X oprócz J.Ł. Zeznaczył, że choć większość sędziów objętych wnioskiem oświadczyła, że w stosunku do nich nie zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 49 k.p.c., to fakt, że pełnomocnik powoda do niedawna pracował z nimi jako asystent może - z perspektywy zewnętrznego obserwatora - budzić wątpliwości co do ich bezstronności.

Sąd stwierdził wprawdzie, że tego rodzaju znajomość nie wpływa na stosunek tych sędziów do sprawy, ale w społecznym odbiorze może rzeczywiście budzić wątpliwości.

Zażalenie na powyższe orzeczenie złożył pozwany przedsiębiorca. Uważał bowiem, że J.Ł. także powinien zostać wyłączony od rozpoznawania jego sprawy. Wprawdzie orzekał on w tym czasie w innym wydziale, to jednak mieścił się on w tym samym budynku na tym samym piętrze.

Sąd Okręgowy w Szczecinie uznał zażalenie za niezasadne. W uzasadnieniu przypomniał, że podstawą wyłączenia na podstawie art. 49 k.p.c. mogą być m.in. stosunki o charakterze emocjonalnym, takie jak przyjaźń, sympatia, niechęć czy nienawiść. Dodał, że nie można także wykluczyć powstania wątpliwości co do bezstronności sędziego ze względu na jego relacje służbowe ze stroną czy pełnomocnikiem.

Jednak w ocenie sądu przedstawiona przez skarżącą okoliczność, że pełnomocnik powoda radca prawny J.G. pracował kiedyś w wydziale X Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie, nie przesądza jeszcze o istnieniu okoliczności wyłączających bezstronność sędziego J.Ł. Podstawą do żądania wyłączenia sędziego w żadnym razie nie może być bowiem hipotetyczne założenie co do istnienia takich okoliczności.

Zdaniem sądu skarżąca błędnie przyjęła też, że skoro J.G. i J.Ł. pracowali w tym samym budynku sądu, na tym samym piętrze, to istnieją podstawy do wyłączenia sędziego. Taką samą argumentację automatycznie można byłoby jednak zastosować do wszystkich sędziów tego sądu, orzekających w wydziałach znajdujących się w tym samym budynku. W ocenie sądu znajomość z korytarzy sądowych bez dowodów na istnienie jakichkolwiek powiązań służbowych czy koleżeńskich nie może stanowić podstawy wyłączenia J.Ł.

Sąd dodał także, że sam fakt, iż sędzia J.Ł. orzeka w wydziale, w którym wszyscy sędziowie zostali wyłączeni od rozpoznania sprawy z uwagi na znajomość z J.G. nie stanowi podstawy do wyłączenia również i jego. Nie może to przesądzać o braku bezstronności J.Ł. skoro nie jest on ani nie był (w czasie, gdy pełnomocnik pracował stanowisku asystenta sędziego) w żaden sposób związany z J.G..

PS

Postanowienie Sądu Okręgowego w Szczecinie sygn. akt VIII Gz 287/13