Adwokaci powyżej 50-tego roku życia otrzymują w zachodnich landach duże wyższe stawki za swoje usługi aniżeli adwokaci w landach wschodnich. Podczas gdy adwokat w landzie zachodnim mógł liczyć w roku 2010 na dochody w wysokości 166 tys. euro, to w landach wschodnich było to jedynie 124 tysiące euro. Odpowiednio adwokaci poniżej 39. roku życia na wschodzi otrzymywali w tym samym roku średnie dochody w wysokości 70 tys. euro, a w landach zachodnich 71 tys. euro, czyli różnica była minimalna - pisze dr Jan Schuermann, prawnik praktykujący w Hamburgu, członek zarządu Polsko-Niemieckiego Stowarzyszenia Prawników.

Kryzys gospodarczy oczywiście jest także zauważalny na rynku usług prawniczych w Niemczech. Jednak należy pamiętać, że struktura rynku usług prawniczych w Niemczech różni się zasadniczo od sytuacji w Polsce. Wśród firm prawniczych można wyróżnić ich kilka rodzajów:

Po pierwsze, na rynku niemieckim obecne są duże (sieciowe) kancelarie prawne, podobnie jak w dużych polskich miastach. Prowadzą one kompleksową obsługę prawną i są zwykle bardzo wyspecjalizowane. Dochodzi tu do ogromnej fluktuacji młodych prawników, ponieważ zwykle zatrudnia się najpierw na okres próbny lub różnego rodzaju staże kilku młodych prawników, by ostatecznie wybrać jednego z nich. Nie wszyscy młodzi prawnicy wytrzymują silne zarówno fizyczne (długie godziny pracy) jak i psychiczne obciążenia (szybkie tempo pracy i wysokie wymagania odnośnie wykonywanej pracy). Jedynie niewielkiej liczbie zatrudnionych associates udaje się zostać partnerami w firmie. W czasach obecnego kryzysu dochodzi, na przykład, do mniejszej liczby transakcji na rynku nieruchomości, ale jednocześnie widoczne jest zwiększone zapotrzebowanie na doradztwo prawne w zakresie prawa pracy, zwolnienia grupowe, zabezpieczenia praw i udziałów w nieruchomości, restrukturyzacji przedsiębiorstw itp.

Oprócz tego istnieje szeroki wachlarz firm prawniczych średniej wielkości, wyspecjalizowanych w obsłudze średnich przedsiębiorstw i klientów indywidualnych z klasy średniej. Te kancelarie odczuwają silniej obecny kryzys gospodarczy jedynie w takim zakresie, w jakim ich klienci zmuszeni są do ogłoszenia upadłości. Jednak należy tu zauważyć, że kryzys powoduje zwykle zwiększenie zapotrzebowania na porady prawne. Wiele z tych kancelarii prawnych posiada swoje komórki doradztwa podatkowego i biegłych rewidentów. W dobrze zarządzanych kancelariach prawnych tego typu kryzys nie pozostawia żadnych trwałych śladów.

Większość prawników pracuje jednak we własnych kancelariach prawnych lub w niewielkich kancelariach tworząc kilkuosobowe zespoły (do dziesięciu prawników). Kancelarie te mają zwykle klientów indywidualnych, a przez sam fakt wielkiego zróżnicowania struktury klienta często stoją przed obliczem kryzysu, gdy jeden lub dwóch dotychczas stałych klientów rezygnuje z usług adwokackich. Kancelarie te zwykle nie zatrudniają pracowników, tylko każdy z adwokatów pracuje tu na własny rachunek. Szkolenie aplikantów (aplikacja) jest w Niemczech opłacana w całości przez państwo (aplikanci odbywają jednakową dla wszystkich aplikacją w wymiarze sprawiedliwości otrzymując uposażenie od państwa). Aplikanci odbywają jedynie bezpłatne praktyki w kancelariach prawniczych, traktowane jako jeden z elementów aplikacji.

Bardzo istotną różnicą między rynkiem niemieckim i polskim jest to, że większość niemieckich prawników może wykazać się specjalizacją w określonej
dziedzinie prawa. Tytuł adwokata specjalisty przyznawany jest przez izbę adwokacką, po udokumentowaniu przez zainteresowanego odpowiedniej liczby poprowadzonych spraw z danej kategorii. Model ten jest korzystny zarówno dla prawników, jak i klientów. Tym pierwszym zapewnia rozsądną i obiektywną możliwość dokonania autoprezentacji, tym drugim ułatwia dokonanie selektywnego wyboru prawnika i dotarcia do osób zapewniających usługi lepszej jakości. Warto podkreślić, że wymóg przechodzenia dodatkowych szkoleń po ukończeniu aplikacji obowiązuje w Niemczech (jak dotąd) tylko właśnie tych adwokatów specjalistów. Statystyki pokazują, że dochody prawników z tytułem specjalistów są znacznie wyższe niż pozostałych.
Adwokat bez specjalizacji na zachodzie zarobił średnio w 2010 r. 89 tys. euro,podczas gdy ten z tytułem adwokata specjalisty aż 191 tys. euro (w landach wschodnich odpowiednio 67 tys. euro i 167 tys. euro).

Różnice w zarobkach widać też między Wschodem i Zachodem Niemiec.

Adwokaci powyżej 50-tego roku życia otrzymują w zachodnich landach duże wyższe stawki za swoje usługi aniżeli adwokaci w landach wschodnich. Podczas gdy adwokat w landzie zachodnim mógł liczyć w roku 2010 na dochody w wysokości 166 tys. euro, to w landach wschodnich było to jedynie 124 tysiące euro. Odpowiednio adwokaci poniżej 39 roku życia na wschodzi otrzymywali w tym samym roku średnie dochody w wysokości 70 tys. euro, a w landach zachodnich 71 tys. euro, czyli różnica była minimalna.

Podczas gdy adwokat uzyskiwał średnio z jednego klienta w landach wschodnich od 500 euro (sprawy socjalne), do prawie 1500 euro za sprawy administracyjne i podatkowe (prawo handlowe i cywilne to ku zaskoczeniu dochód w wysokości pomiędzy 670 a 1190 euro), to w landach zachodnich właśnie sprawy handlowe były najbardziej dochodowe – tu adwokat uzyskiwał ok. 2245 euro za jedną sprawę oraz sprawy podatkowe – 2145 euro za sprawę. Na sprawach cywilnych zarabiał średnio 950 euro, podobnie jak na sprawach z zakresu prawa administracyjnego.

Znaczne różnice występują w pracy wykonywanej przez kobiety – podczas gdy na polskim rynku kobieta prawnik nie jest rzadkością, to w Niemczech jest to dalej rynek zdominowany przez mężczyzn, aczkolwiek podobnie jak w Polsce połowa studentów to kobiety. Kobiety prawnicy zarabiały średnio w roku 2010 86 tys. euro, natomiast mężczyźni 166 tys. euro (dane według: www.lto.de/juristen/statistiken/wirtschaftliche-kennzahlen-selbststaendige-rechtsanwaelte/bearbeitete-mandate-west/)

Druga ważna różnica w stosunku do rynku polskiego to fakt, że prawnicy w Niemczech zobowiązani są do oferowania swoich usług według ustawy o wynagrodzeniu adwokatów Rechtsanwaltsvergütungsgesetz, chroniącej zarówno klientów przed zbyt wysokimi stawkami cenowymi jak i adwokatów przed procederem oferowania usług po cenach dumpingowych. Wynagrodzenie może oscylować w pewnych granicach, często jednak zawierane są umowy na stawkę godzinową. Wynagrodzenie według wspominanej ustawy liczone jest przede wszystkim według wartości sporu (w sprawach karnych według liczby dni postępowania przed sądem). W sporach prawnych o charakterze niematerialnym, takich jak sprawy administracyjne, socjalne czy z zakresu prawa pracy istnieją półoficjalne katalogi stawek adwokackich. Jedynie z sporach pozasądowych możliwe jest ustalenie niższych stawek aniżeli stawki wynikającej z wymienionej wyżej ustawy. Tabela wynagrodzenia została ukształtowana w taki sposób, że stopień procentowy opłat jest tym wyższy, im niższa jest wartość sporu. To samo dotyczy opłat sądowych – co oznacza, że spory o niższej wartości obłożne są stosunkowo wysokimi opłatami. Rozliczanie się przez adwokatów tylko i wyłącznie na podstawie tabeli wynikającej z ustawy o wynagrodzeniu adwokatów pozwala prawnikowi na uzyskanie wystarczających dochodów.

Regulacje ustawowe pozwalają na istnienie rynku ubezpieczeń od usług adwokackich bardzo w Niemczech popularnych, albowiem można z góry obliczyć wymagane wynagrodzenie za usługę prawną. Ubezpieczenia od kosztów adwokackich pokrywają znaczną część kosztów sporów sądowych w sprawach prywatnych i z zakresu prawa handlowego. Wiele z małych kancelarii prawnych nie mogło by przetrwać bez faktu istnienia tego ubezpieczenia i możliwości rozliczenia się z przedsiębiorstwem ubezpieczeniowym zamiast z klientem.

Opr. EŚ