Agnieszka Żbikowska, prawnik, ekspert wieszjak.pl

LOKALNE MAFIE

,, Mafia to zjawisko ludzkie - i jak wszystkie ludzkie sprawy kiedyś się zaczęła, ulega zmianom i wreszcie kiedyś się skończy”- Giovanni Falcone

MAFIA - TO BRZMI GROŹNIE

Mafia już samo użycie tego słowa brzmi groźnie. Mafia kojarzy się z z ludźmi niebezpiecznymi, bezwzględnymi. Dla większości Polaków to banda osiłków w dresach i adidasach. Niestety to co jest widoczne dla oka ludzkiego na naszych ulicach to jedynie tło dla prawdziwego oblicza mafii. Któż bowiem posądzi eleganckiego pana w markowym garniturze niosącego pod pachą skórzaną aktówkę o niecne występki. Dopiero gdy owy elegant trafia na pierwsze strony gazet i pojawiają się grzmiące tytuły typu,, Boss mafii paliwowej..”, ,,wyłudzili miony...”to społeczeństwo zdziwione przeciera oczy i padają już tylko żałosne stwierdzenia, że ''nikomu już wierzyć nie można'', ,,wszyscy kradną'' i etc.

JAK DO TEGO DOSZŁO

Jak doszło do tego co teraz musimy oglądać w wieczornych wiadomościach?

Upadek komunizmu i okres transformacji ustrojowej lat 90 tych sprawił, iż każdy mógł założyć firmę i konkurować na równych prawach z przedsiębiorstwami państwowymi. Zmiany w przepisach prawnych nie nadążały za mianami transformacji za to ówcześni biznesmeni, którzy w szerokim kręgu wywodzili się z grupy byłych i dobrze usytuowanych funkcjonariuszy SB zaczęli tworzyć nowe firmy, choć pozornie legalne to stanowiące jedynie przykrywki dla prawdziwych działalności tworząc szarą strefę polskiej gospodarki.

Fortuny milionerów rodziły się na łóżkach polowych, kwit handel, a co za tym szło przemyt wszystkiego na co był popyt.

Mafie odkrywały dobrobyt gospodarki wolnorynkowej i zapewniały dostarczenie na rynek dóbr konsumpcyjnych według oczekiwań klientów.

Obserwując narodziny zorganizowanej przestępczości w poszczególnych krajach wschodniej i środkowej Europy można stwierdzić, iż lokalne mafie zawsze powstawały w podobnych realiach, wywodziły się z podobnych grup środowiskowych.

BRAK DEFINICJII MAFII W KK

W Polsce jak i krajach bloku wschodniego do 1989 r. w naukach penalnych nie używano oficjalnie terminu ,, przestępczość zorganizowana”. W polskim prawie karnym termin przestępczość zorganizowana po raz pierwszy użyto w art. 5 ustawy z dnia 12 października 1994r. O ochronie obrotu gospodarczego.

Aktualnie obowiązujący w Polsce KK, tak jak i ustawodawstwo karne wielu innych krajów nie zawiera legalnej definicji przestępczości zorganizowanej jedynie w art 258 KK ustawodawca dokonuje penalizacji samego udziału w zorganizowanej grupie albo związku mającym na celu popełnianie przestępstw.

MAFIA WEDŁUG KONWENCJI NARODÓW ZJEDNOCZONYCH

Według Konwencji Narodów Zjednoczonych ,, zorganizowana grupa przestępcza oznacza posiadającą strukturę grupę składająca się z trzech lub więcej osób, istniejącą przez pewien czas, oraz działającą w porozumieniu w celu popełnienia jednego lub więcej poważnych przestępstw określonych na mocy niniejszej konwencji, dla uzyskania w sposób bezpośredni lub pośredni, korzyści finansowej lub innej korzyści materialnej .

Natomiast według Komisji ds. stosowania Prawa i wymiaru sprawiedliwości stanów zjednoczonych z 1966r. ,, zorganizowane przestępstwo” jest rodzajem sprzysiężenia o rozbudowanej, wieloczłonowej strukturze, opartego na wewnętrznej hierarchii, dyscyplinie i ,, żelaznych regułach postępowania, które prowadzi planowaną działalność typu ,, biznesu, zmierzającego do opanowania i monopolizacji określonych dziedzin handlu, usług, obrotu kapitałem. Działania obejmują czyny nielegalne do osiągnięcia pozornie legalnych celów poprzez szantaż i korupcję.

PRZESTĘPCZOŚĆ LOKALNA- MAFIA LOKALNA

W odniesieniu do przestępczości lokalnej o której nierzadko nawet nie mamy pojęcia pragnę, przedstawić swój własny pogląd co do mechanizmów jej powstania i działania.

Chociaż według tego standardu działają także mafie o szerszym zasięgu terytorialnym.

Aby powstała grupa przestępcza, którą później nazwiemy mafią, musi być jej organizator tj. osoba o dominującym silnych cechach, zdolnościach organizacyjnych jak i odpowiednio zasobnym portfelu, gdyż nawet na nielegalny biznes trzeba mieć środki finansowe na tzw start. Poza tym posiadanie środków finansowych napędzi machinę przestępczości, gdyż pozyskanie członków grupy tzw,,żołnierzy” ,a także słupów tj. podstawionych osób do prowadzenia fikcyjnych działalności a także do korumpowania urzędników państwowych.

Korupcja ma ogromne znaczenie do tworzenia struktur lokalnej mafii. Weźmy pod uwagę pensje urzędnicze, nie są zbyt wygórowane, tak więc przekupienie urzędnika nie sprawia zbyt większego kłopotu.

Według niektórych teorii z dziedziny psychologii, każdy postawiony u odpowiedniej sytuacji byłby skłonny do przyjęcia korzyści materialnej. Ja z tą opinia się nie zgadzam, gdyż uważam, iż ważna jest etyka zachowań człowieka tzw moralny kodeks niepisany i wyznawane wartości .

Specyficzny schemat budowy grupy przestępczej jest w małych miejscowościach wbrew pozorom jest łatwiejszy. Często oparty jest na tzw. układach koleżeńskich. Koledzy ze szkolnej ławy porozrzucani po lokalnych instytucjach administracji państwowej z pewnością będą nieśli pomoc dla ,, kolegi” biznesmena , któremu potknęła się noga w interesie . Wzajemne niesienie pomocy w układzie powoduje wzmocnienie grupy, a sukcesy ominięcia prawa i nieponoszenie konsekwencji za swoje czyny kierują do dalszych nieprawnych działań. Wystarczy np. , iż urzędnicy fiskusa przymkną oko na podejrzaną działalność , to samo zrobi pracownik Urzędu Gminy przy zakładaniu działalności i owa grupa przestępcza rośnie w siłę- powstaje kolejne ogniwo.

Zawsze urzędnik w takiej sytuacji tłumaczy się , iż nie wiedział , że dana osoba była podstawiona i tłumaczy się, iż spełniała wszystkie wymogi formalne ,aby prowadzić działalność gospodarczą. Niestety prokuratury i sądy dają temu wiarę ( z braku dowodów) a bezkarność urzędników dalej napędza machinę przestępczości.

Mafia nie zawsze musi używać siły fizycznej, broni czasami jej działanie wobec nowo werbowanych osób opiera się wyłącznie na korumpowaniu rzadziej szantażach. W taki sposób zostają wcieleni w struktury mafii urzędnicy często szefowie urzędów, policjanci, celnicy – osoby, które mogą okazać się do czegoś potrzebne.

Panaceum po części na to zło miała być jak planowało Ministerstwo Finansów odgórna wymiana naczelników i kadry kierowniczej urzędów skarbowych, gdyż długotrwałe pozostawanie na tym samym stanowisku niesie za sobą ryzyko budowania układów. Niestety zaniechano tej mądrej myśli, która umarła z chwilą narodzin.

Tak naprawdę do walki z przestępczością – mafią lokalną potrzebna jest silna wola wielu ludzi. Potrzebny jest sprawne i efektywne organy ścigania, odważni nie dający się zastraszyć sędziowie.

Ważne by od początku budować etyczne postawy wśród młodych ludzi, którzy kiedyś zajmą ważne i wpływowe stanowiska , aby odporni byli na korupcję, układy i zawsze postępowali zgodnie z prawem , a być może uda się zbudować społeczeństwo prawie idealne , bo jak powiedział kiedyś dziś już nieżyjący bezkompromisowy Giovanni Falcone – sędzia śledczy,, mafia to zjawisko ludzkie i jak wszystkie ludzkie sprawy kiedyś się zaczęła, ulega zmianom i kiedyś się skończy”.