Referendarze sądowi zatrudniani są w sądach do wykonywania określonych w ustawach czynności, należących do sądów w zakresie ochrony prawnej, a w szczególności postępowania w sprawach związanych z prowadzeniem ksiąg wieczystych i rejestrów sądowych, mogą też wydawać nakazy zapłaty w postępowaniu upominawczym.
Na stanowisko referendarza sądowego może być mianowany ten, kto: posiada obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich, jest nieskazitelnego charakteru, ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne uznane w Polsce, ukończył 24 lata, odbył aplikację referendarską i złożył egzamin referendarski albo odbył aplikację sądową, prokuratorską, notarialną, adwokacką lub radcowską i złożył odpowiedni egzamin, albo złożył egzamin referendarski.
Roczna aplikacja
Egzamin na aplikację wygląda podobnie jak egzamin na aplikację sądową. Podobnie jak w przypadku aplikacji sędziowskiej i prokuratorskiej, obowiązują limity miejsc na aplikacjach, które są ustalane w zależności od potrzeb sądów. Aplikacja referendarska jest bezpłatna, trwa rok i kończy się egzaminem referendarskim. Po przepracowaniu co najmniej 5 lat (w okresie nie dłuższym niż 8 lat) na stanowisku referendarza sądowego można przystąpić do egzaminu adwokackiego, radcowskiego lub notarialnego bez wcześniejszego odbycia aplikacji.
Dwuczęściowy egzamin
Konkurs dla kandydatów przeprowadzają komisje konkursowe powołane przez prezesów właściwych sądów apelacyjnych, złożone z pięciu członków: czterech sędziów sądów powszechnych i referendarza. Egzamin konkursowy składa się z części pisemnej oraz ustnej i obejmuje: sprawdzian wiadomości ogólnych, wiadomości z zakresu prawa, ze szczególnym uwzględnieniem prawa cywilnego, prawa gospodarczego, prawa europejskiego, znajomości ustrojów i funkcjonowania organów władzy i administracji publicznej oraz organów wymiaru sprawiedliwości.
75 pytań testowych
Część pisemna trwa 90 minut i składa się z przygotowanych przez Ministra Sprawiedliwości 75 pytań testowych jednokrotnego wyboru i 2 pytań opisowych, z których kandydat na aplikanta wybiera jedno do opracowania.
Do części ustnej zostają dopuszczeni kandydaci, którzy uzyskali co najmniej 60 punktów z części pisemnej konkursu.
Organizację oraz bieżącą kontrolę nad przebiegiem aplikacji sprawuje prezes właściwego sądu okręgowego za pośrednictwem kierownika szkolenia.
Prezes sądu apelacyjnego przesyła do wiadomości Ministra Sprawiedliwości, w terminie do dnia 20 listopada każdego roku, szczegółowy program szkoleń seminaryjnych dla aplikantów, w którym wyznacza terminy szkoleń, ich tematy oraz wykładowców.
Program aplikacji
Aplikacja referendarska obejmuje praktykę zawodową, szkolenia centralne, szkolenia seminaryjne.
Aplikant odbywa praktykę zawodową w dwóch cyklach, w następującej kolejności:
cykl pierwszy trwający 8 miesięcy, 5 miesięcy - w wydziale ksiąg wieczystych, 2 miesiące - w wydziale cywilnym sądu rejonowego, miesiąc - w wydziale gospodarczym sądu rejonowego, cykl drugi trwający 4 miesiące, 3 miesiące - w wydziale gospodarczym prowadzącym Krajowy Rejestr Sądowy, miesiąc - w wydziale gospodarczym prowadzącym rejestr zastawów.
Praktyka zawodowa odbywa się pod nadzorem patrona, którego wyznacza prezes sądu okręgowego.
Program szkoleń seminaryjnych i szkoleń centralnych obejmuje zagadnienia wchodzące w zakres obowiązków referendarza, w szczególności:
przepisy materialne i ustrojowe z zakresu ksiąg wieczystych, postępowanie wieczystoksięgowe oraz wybrane zagadnienia z zakresu innych przepisów dotyczących obrotu nieruchomościami; postępowanie rejestrowe - Krajowy Rejestr Sądowy i rejestr zastawów; zastaw rejestrowy; prawo spółek handlowych, prawo o stowarzyszeniach oraz zagadnienia dotyczące innych podmiotów podlegających rejestracji sądowej; wybrane zagadnienia z zakresu prawa upadłościowego i prawa o postępowaniu układowym;
prawo cywilne materialne i procesowe w zakresie czynności wykonywanych przez referendarza sądowego, ze szczególnym uwzględnieniem postępowania upominawczego;
wybrane elementy prawa rodzinnego; przepisy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych;
wybrane zagadnienia z zakresu prawa bankowego, podatkowego, egzekucyjnego i geodezyjnego; przepisy ustrojowe dotyczące sądownictwa, organów kontroli państwowej i ochrony prawa z elementami prawa konstytucyjnego; organizację wewnętrznego urzędowania sądów oraz zakres działania sekretariatów sądowych i innych działów administracji sądowej.
Egzamin referendarski
Po zakończeniu aplikacji zdaje się egzamin referendarski. W przypadku niedostatecznego wyniku egzaminu może on być powtórzony tylko raz, nie wcześniej niż po upływie trzech miesięcy od dnia jego niezdania, nie później jednak niż przed upływem roku. Jego zaliczenie daje gwarancję otrzymania etatu referendarza oraz płacy w wysokości 75 proc. wynagrodzenia zasadniczego w stawce podstawowej sędziego sądu rejonowego.
Anna Sergiej
Zobacz także: