Trybunał Konstytucyjny uznał, że przepisy wykluczające możliwość złożenia odwołania od postanowienia dotyczącego kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu są niezgodne z konstytucją.
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 426 § 2 kodeksu postępowania karnego w brzmieniu obowiązującym do dnia wejścia w życie nowelizacji z dnia 20 stycznia 2011 r., w zakresie, w jakim nie przewiduje możliwości zaskarżenia postanowienia w przedmiocie kosztów nieopłaconej przez strony pomocy prawnej udzielonej z urzędu, zasądzonych po raz pierwszy przez sąd odwoławczy, jest niezgodny z art. 78 w związku z art. 45 ust. 1 konstytucji.
Sprawa dotyczący adwokat, która występowała jako pełnomocnik z urzędu w sprawie dotyczącej podejrzenia popełnienia przestępstwa w sytuacji, gdy sąd rejonowy odmówił wszczęcia dochodzenia. Pokrzywdzona rzekomym przestępstwem złożyła zażalenie na to postanowienie i wniosła o wyznaczenie pełnomocnika z urzędu. Sąd odwoławczy nie uwzględnił zażalenia pokrzywdzonej. Jednocześnie przyznał pełnomocnikowi z urzędu wynagrodzenie z tytułu pomocy prawnej. Adwokat złożyła jednak zażalenie na postanowienie co do wysokości przyznanego jej wynagrodzenia.
Sąd okręgowy zażalenie pozostawił bez rozpoznania, uznając je za niedopuszczalne w świetle art. 426 § 1 i 2 kodeksu postępowania karnego.W uzasadnieniu stwierdził bowiem, że sąd rejonowy orzekał w tej sprawie jako sąd odwoławczy, a zgodnie z art. 426 § 1 i 2 kodeksu postępowania karnego od orzeczeń sądu odwoławczego nie przysługuje środek zaskarżenia za wyjątkiem przypadków przewidzianych w ustawie, do których nie należy jednak rozstrzygnięcie w przedmiocie wynagrodzenia za świadczoną pomoc prawną udzieloną z urzędu.
Zobacz: TK: Prawo o ustroju sadów powszechnych częściowo niezgodne z konstytucją
Adwokat złożyła zażalenie na to postanowienie. Równorzędny skład odwoławczy sądu okręgowego, zaskarżone postanowienie utrzymał w mocy.
Trybunał podkreślił, że koszty nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu są konstytucyjnie chronionym prawem majątkowym, przysługującym pełnomocnikowi świadczącemu pomoc prawną z urzędu. Koszty te stanowią wynagrodzenie pełnomocnika za świadczoną pomoc prawną i wynikają ze stosunku prawnego łączącego pełnomocnika ze Skarbem Państwa.
Trybunał Konstytucyjny wskazał jednocześnie, że w zakresie orzekania o kosztach procesu za sąd pierwszej instancji należy uznać ten sąd, który orzekł o zwrocie kosztów w danym zakresie po raz pierwszy. W konsekwencji - na tle rozpoznawanej sprawy - sąd rejonowy rozstrzygający w sprawie karnej jako formalnie sąd odwoławczy, musi być traktowany jako sąd pierwszej instancji w odniesieniu do po raz pierwszy zasądzanych kosztów procesu.
PS/źródło:TK
Zobacz także:
TK: Odmowa wyznaczenia obrońcy z urzędu powinna podlegać zaskarżeniu