Ochrona dóbr osobistych osób prawnych oraz aspekty procesowe ich naruszeń były głównym tematem seminarium zorganizowanego przez Stowarzyszenie Emitentów Giełdowych oraz Kancelarię Prawną Wardyński i Wspólnicy.

Podczas seminarium, prawnicy kancelarii Wardyński i Wspólnicy – Marek Szydłowski, Radca Prawny, kierujący Zespołem Prawa Mediów i Nowych Technologii oraz dr Damian Flisak, Radca Prawny, Członek Zespołu Prawa Mediów i Nowych Technologii, zaprezentowali uczestnikom spotkania zagadnienia dotyczące ochrony dóbr osobistych w spółce publicznej, w szczególności specyfikę naruszeń dóbr osobistych osób prawnych.

Pisząc o dobrach osobistych osób prawnych od razu nasuwa się Nam wątpliwość, czy osoba prawna takowe dobra posiada? Analizując dalej zastanawiamy się o jakich dobrach dokładnie mówimy, a następnie rozważamy w jaki sposób mają być chronione? Ale może po kolei.

Zobacz: Trybunał Konstytucyjny o ochronie dóbr osobistych

Czy osoba prawna posiada dobra osobiste?

Okazuje się, że osoba prawna nie tylko posiada dobra osobiste, ale orzecznictwo zdążyło już je nawet zdefiniować. Tak więc dobrami osobistymi osoby prawnej są dobra niemajątkowe, dzięki którym osoba prawna może funkcjonować zgodnie ze swoim zakresem zadań (wyrok Sądu Najwyższego z 14 listopada 1986 r., II CR 295/86).

Zgodnie z art. 43 k.c. przepisy o ochronie dóbr osobistych osób fizycznych stosuje się odpowiednio do osób prawnych.

Zobacz: ETS w sprawie zakresu ochrony znaków towarowych w UE

-Ustawodawca, statuując zasadę „odpowiedniego” stosowania art. 23 i 24 k.c. , miał na względzie przede wszystkim to, że dobra osobiste osób prawnych nie są z reguły dobrami, które dotyczą osób fizycznych, nie można bowiem mówić o dobrach osobistych osoby prawnej, takich jak życie, zdrowie czy też swoboda sumienia – ocenia dr Damian Flisak, radca prawny, członek Zespołu Mediów i Nowych Technologii, Wardyński i Wspólnicy.

-Osoba prawna może z kolei liczyć np. na ochronę swojego dobrego imienia. Co jednak istotne zarówno długość jej istnienia, stopień rozpoznawalności czy przedmiot działalności nie mają wpływu na to jej uprawnienie- dodaje.

Powyższy podgląd potwierdził także Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 30 marca 2011 roku (Sygn. I ACa 204/11), w którym orzekł, iż bez względu na przedmiot swojej działalności osoba prawna ma prawo do bycia poważaną na rynku.

Zobacz: SN: Umieszczenie w za małej celi może naruszać dobra osobiste więźnia

Roszczenia o ochronę dóbr osobistych

Art. 24 § 1 k.c. gwarantuje osobie prawnej, dwa roszczenia o charakterze niemajątkowym, które mają chronić jej dobra osobiste. Pierwsze z nich to roszczenie o zaniechanie działania, które może stanowić zagrożenie dla konkretnego dobra. Z kolei drugie roszczenie obejmuje usunięcie skutków naruszenia.

– Jednak o tym, czy w konkretnym wypadku można mówić o naruszeniu lub zagrożeniu naruszenia dobra osobistego, nie mogą decydować subiektywne odczucia – podkreśla dr Damian Flisak.

Przepisy kodeksu cywilnego gwarantują także roszczenie o zadośćuczynienie pieniężne lub zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny.

Ponadto ustawa Prawo prasowe, chociaż nie została wymieniona w art. 24 § 3 k.c., również należy do tych regulacji z zakresu ochrony dóbr osobistych, które zawierają przepisy szczególne, takie jak chociażby prawo żądania zamieszczenia odpowiedzi lub też sprostowania, i to niezależnie od złożenia odpowiedniej treści oświadczenia przewidzianego w art. 24 § 1 k.c. - podkreśla r.pr. Marek Szydłowski.

-Sprostowanie prasowe określone w art. 39 ust. 1 ustawy Prawo prasowe jest jednym ze sposobów usunięcia naruszenia dóbr osobistych – dodaje.

Ponadto uregulowanie zawarte w art. 24 § 2 k.c. wskazuje na rzecz oczywistą, że jeżeli wskutek naruszenia dobra osobistego zostanie wyrządzona szkoda majątkowa, to otwierają się Nam roszczenia o jej naprawienie na zasadach ogólnych.

-Podmiot musi więc wykazać szkodę, zawinione działanie sprawcy oraz związek przyczynowy między tym działaniem a szkodą – przypomina dr Damian Flisak.

Zobacz: SN: Polsat naruszył dobra osobiste

Sposoby naruszeń dóbr osobistych osób prawnych

Odpowiedzi na pytanie w jaki sposób i na jakich płaszczyznach może zostać dokonane naruszenie dóbr osobistych osób prawnych, jest kilka. Przede wszystkim może być ono spowodowane poprzez rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji na temat konkretnego podmiotu.

-Informacja nieprawdziwa w określonym kontekście może być sklasyfikowana jako naruszenie dóbr osobistych – uważa dr Damian Flisak.

Jako kolejny przykład naruszenia można wskazać rozpowszechnianie ocen nieuzasadnionych, poniżających czy zniesławiających. Istnieją bowiem podmioty jak np. uczelnie wyższe, które muszą cieszyć się dobrą renomą, dlatego powyższe działania należałoby sklasyfikować jako naruszenie dobra osobistego w postaci dobrego imienia.

W tym kontekście pojawia się także kwestia naruszeń dóbr osobistych osób prawnych z perspektywy osób nimi kierujących.

-Ogólną zasadą jest niezależność legitymacji czynnych osoby prawnej oraz osoby fizycznej – twierdzi dr Damian Flisak.

Są jednak przypadki kiedy naruszenie dóbr osobistych osoby fizycznej, może być sklasyfikowane jako działanie naruszające dobra osobiste osoby prawnej - uważa r.pr. Marek Szydłowski.

Zobacz: Reklama a prawo

Powyższe twierdzenie ma również swoje odzwierciedlenie w orzecznictwie. Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 22 października 2009 r. (Sygn. I ACa 613/09) uznał, iż zarzut „czynów przestępczych” członków zarządu spółdzielni stanowi naruszenie dóbr osobistych zarówno osób fizycznych oraz samej spółdzielni. Nie zawsze jednak tak się dzieje. Doskonałą przeciwwagę stanowi tutaj wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 13 grudnia 2005 r. ( Sygn. I ACa 568/05), w którym sąd stwierdził, że nieprawdziwa informacja, iż udziałowiec został „skuty kajdankami” narusza wyłącznie dobre imię jego jako osoby fizycznej, nie godzi zaś w renomę spółki.

Zobacz: Europejczycy chcą chronić swoją prywatność w Internecie

Jak podkreśla dr Damian Flisak odpowiedzialność w każdym konkretnym przypadku zależy od rodzaju stawianego zarzutu. Jeżeli odnosi się on nie tylko do osoby fizycznej, ale również reprezentowanej przez nią osoby prawnej, wówczas często mamy do czynienia z naruszeniem dóbr obu podmiotów – dodaje.

Paulina Szewioła

Zobacz także:

SA : Przekazywanie nierzetelnych informacji jest naruszeniem dóbr osobistych

Odpowiedzialność dziennikarza za naruszenie dóbr osobistych