W dniu 1 sierpnia 2009 roku weszła w życie nowelizacja Kodeksu Spółek Handlowych. Nowelizacja dokonała zmian w art. 411 § 3 KSH, który przewiduje możliwość ograniczenia prawa głosu akcjonariuszom w spółce akcyjnej.

Zmiany jakie zostały wprowadzone w drodze nowelizacji to:
przedmiotowe ograniczenie prawa głosu
Dzięki noweli próg, powyżej którego statut spółki akcyjnej może ograniczyć prawo głosu akcjonariuszy został obniżony i wynosi 1/10 (10%) ogółu głosów w spółce. Należy wskazać, iż ograniczenie to może dotyczyć wyłącznie wykonywania prawa głosu z akcji przekraczających limit głosów określonych w statucie.
W dotychczasowym stanie prawnym statut spółki akcyjnej mógł ograniczyć prawo głosu akcjonariuszy, którzy dysponują powyżej 1/5 (20%) ogółu głosów w spółce.
podmiotowe ograniczenie prawa głosu
Nowela doprecyzowała, iż ograniczenie prawa głosu ma zastosowanie zarówno do akcjonariuszy, jak i do osób dysponujących prawem głosu w spółce na podstawie innego tytułu prawnego, np. na podstawie zastawu lub użytkowania. Głosy posiadane przez akcjonariusza będą sumowane z tymi, które wynikają z akcji przysługujących mu jako zastawnikowi, użytkownikowi bądź na podstawie innego tytułu prawnego. Podobnie, zsumowaniu będą podlegały głosy posiadane przez podmioty dysponujące prawem głosu wyłącznie jako zastawnik, użytkownik lub na podstawie innego tytułu prawnego. Dzięki temu łączna liczba akcji, którą faktycznie dany akcjonariusz lub inna osoba dysponuje w spółce, będzie odnoszona wyłącznie do przyjętego w statucie spółki progu procentowego, po przekroczeniu którego prawo głosu zostanie ograniczone.
Powyższa nowela usuwa dotychczasowe wątpliwości interpretacyjne powstałe na tle stosowania art. 411 § 3 KSH, czy ograniczenie prawa głosu dotyczy wyłącznie akcjonariuszy, czy też znajduje ono zastosowanie również do osób dysponujących prawem głosu na podstawie innego tytułu prawnego, jak np. wyżej wspomniani zastawnicy czy użytkownicy. Przyjęte zmiany wprowadzają jednoznaczną interpretację, wykluczając jednocześnie możliwość obejścia omawianej regulacji właśnie z wykorzystaniem takich instytucji jak użytkowanie czy zastaw.
Z dniem 3 sierpnia 2009 roku weszły w życie zmiany KSH wprowadzone nowelą z dnia 5 grudnia 2008 roku.
Chcielibyśmy również zwrócić Państwa uwagę na nowelizację Kodeksu cywilnego, która weszła w życie w dniu 28 czerwca 2009 roku.
W ramach powyższej noweli zostały wprowadzone następujące zmiany:wyłączenie możliwości dokonywania wykładni postanowień wzorców umownych na korzyść konsumenta w toku abstrakcyjnej kontroli wzorcówW ramach harmonizacji polskiego ustawodawstwa z prawem wspólnotowym, nowela wprowadza zmiany w przepisach regulujących klauzule umowne stosowane w obrocie konsumenckim. Zmieniony przepis art. 385 § 2 kodeksu cywilnego zawiera wyłączenie możliwości dokonywania wykładni nieuzgodnionych indywidualnie postanowień umownych na korzyść konsumenta w przypadku tzw. abstrakcyjnej kontroli wzorców, czyli kontroli oderwanej od okoliczności konkretnej sprawy. Regulacja ta stanowi odpowiednik przepisu art. 5 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 roku w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckichOmawiany przepis 385 § 2 kc w swym poprzednim brzmieniu przewidywał zasadę, zgodnie z którą niejednoznaczne postanowienia wzorca umowy tłumaczone były na korzyść konsumenta zarówno w indywidualnym sporze konsumenta z przedsiębiorcą jak i w sytuacji kontroli abstrakcyjnej. Na skutek wprowadzonej zmiany, sądy nie będą stosowały korzystnej dla konsumentów wykładni niejasnych postanowień wzorców w toku procedury kontroli abstrakcyjnej, co z pewnością przyczyni się do zakwestionowania większej ilości niejasnych klauzul, a w konsekwencji do uznania ich za niedozwolone i wyłączenia ich stosowania w przyszłości.rozszerzenie kręgu spadkobierców ustawowychNowelizacja dokonała również zmian w prawie spadkowym, rozszerzając krąg dotychczasowych spadkobierców ustawowych o dziadków spadkodawcy i ich zstępnych oraz o dzieci małżonka spadkodawcy niebędące jego dziećmi (pasierbów), których żadne z rodziców nie dożyło otwarcia spadkuPowyższe zmiany mają na celu ograniczenie sytuacji, w których w przypadku braku zstępnych spadkodawcy, jego małżonka i krewnych, spadek przypada gminie lub Skarbowi Państwa.Należy również zauważyć, iż w ramach nowelizacji ustawy o działalności ubezpieczeniowej oraz niektórych innych ustaw, która weszła w życie 18 czerwca 2009 roku zmieniono dotychczasowy art. 829 § 2 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z jego nowym brzmieniem zawarcie umowy ubezpieczenia na życie na cudzy rachunek nie wymaga już zgody osoby ubezpieczanej, a odpowiedzialność ubezpieczyciela będzie się rozpoczynać nie wcześniej niż następnego dnia po tym, gdy ubezpieczony oświadczył stronie wskazanej w umowie, że chce skorzystać z zastrzeżenia ochrony ubezpieczeniowej ustanowionej na jego rzecz. Takie oświadczenie ubezpieczonego powinno także wskazywać wysokość sumy ubezpieczenia. Nadto zmiana umowy na niekorzyść ubezpieczonego lub osoby uprawnionej do otrzymania sumy ubezpieczenia w razie śmierci ubezpieczonego wymaga zgody tego ubezpieczonego.W ramach przeglądu orzecznictwa zwracamy Państwa uwagę na następujące orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, Sądu Apelacyjnego w Warszawie i Sądu Najwyższego:· Wyrok Trybunału Konstytucyjnego, sygn. akt SK 31/08 – były członek zarządu nie może zaskarżyć uchwały o nieudzieleniu absolutoriumArt. 422 § 2 pkt 1 w związku z art. 422 § 1 ustawy z dnia15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037, ze zm.), w zakresie pozbawiającym odwołanego członka zarządu spółki akcyjnej legitymacji do wytoczenia powództwa o uchylenie uchwały walnego zgromadzenia o nieudzieleniu mu absolutorium z wykonania przez niego obowiązków, jest zgodny z art. 32, art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz nie jest niezgodny z art. 47 Konstytucji.Trybunał Konstytucyjny stwierdził, po rozpoznaniu skargi konstytucyjnej osób odwołanych z zarządu spółki akcyjnej, że nie przysługuje im uprawnienie do wytoczenia powództwa o uchylenie uchwały walnego zgromadzenia. Zgodnie z KSH uprawnienie powyższe przysługuje jedynie: (i) zarządowi, radzie nadzorczej oraz poszczególnym ich członkom, (ii) akcjonariuszowi, który głosował przeciw uchwale, a po jej powzięciu zażądał zaprotokołowania sprzeciwu; wymóg głosowania nie dotyczy akcjonariusza akcji niemej, (iii) akcjonariuszowi bezzasadnie niedopuszczonemu do udziału w walnym zgromadzeniu, (iv) akcjonariuszom, którzy nie byli obecni na walnym zgromadzeniu, jedynie w przypadku wadliwego zwołania walnego zgromadzenia lub też powzięcia uchwały w sprawie nieobjętej porządkiem obrad.Zatem powyższy katalog nie wymienia explicite odwołanych członków zarządu, stąd powstałe wątpliwości na tle stosowania art. 422 § 2 KSH.W uzasadnieniu wyroku Trybunał zwrócił uwagę, że co prawda byłemu członkowi zarządu nie przysługuje legitymacja do wystąpienia z powództwem o uchylenie uchwały, jednakże nie pozbawia go to prawa do podniesienia zarzutu sprzeczności takiej uchwały z ustawą, co pozwoli sądowi ocenić, czy została ona podjęta zgodnie z prawem, w razie wystąpienia przez spółkę z powództwem przeciwko niemu. Ponadto Trybunał zauważył, iż w przypadku „ewentualnej odpowiedzialności odwołanego członka zarządu wobec spółki uczestniczy on w postępowaniu sądowym, w ramach którego może doprowadzić do weryfikacji przez sąd zgodności z prawem uchwały absolutoryjnej – jakkolwiek sam jej zaskarżyć nie może[1]. Jeżeli taka uchwała naraziłaby odwołanego członka zarządu na szkodę, wówczas, w ewentualnym procesie, „to sąd w celu ustalenia, czy zachodzi odpowiedzialność spółki z tytułu czynu niedozwolonego, może również ocenić zgodność takiej uchwały z zasadami współżycia społecznego[2]· Wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie, sygn. akt I ACa 154/2009 – liczą się formalne uprawnienia w spółceBycie „papierowym” członkiem władz spółki nie zwalnia z odpowiedzialności. Liczą się formalne uprawnienia. Tak jest, choćby faktycznie decyzje podejmował kto inny.· Wyrok Sądu Najwyższego, sygn. akt I PK 7/2009 – przy określaniu wysokości pensji władz spółki ma znaczenie wymiar czasu pracyGdy statut spółki określa stawkę wynagrodzenia jej władz, przy określaniu wysokości ich pensji ma znaczenie wymiar czasu pracy. Gdy przepisy mówią o wysokości wynagrodzenia za pracę, w domyśle wskazują, że przysługuje ono za pełnoetatowe zatrudnienie.Autor: Rafał Dziedzic – radca prawny, partner odpowiedzialny za Departament Prawa Spółek w Kancelarii Gide Loyrette Nouel







[1] Uzasadnienie do wyroku Trybunału Konstytucyjnego, źródło www.trybunal.gov.pl
[2] Ibidem.