Rozmowa z Maciejem Bobrowiczem, prezesem Krajowej Rady Radców Prawnych na temat połączenia zawodów adwokata i radcy prawnego a także o realizacji założeń do reformy "Skuteczne Prawo".

Kilka miesięcy temu Pan Prezes zaprezentował założenia do reformy w zakresie edukacji prawników jak i świadczenia pomocy prawnej zatytułowane „Skuteczne Prawo”. Proszę przypomnieć czym powodowana jest konieczność reformy i jaki jest dalszy los propozycji jakie przedstawił samorząd radcowski?

Z badań jakie przeprowadził OBOP jednoznacznie wynika, że poziom świadomości prawnej Polaków jest bardzo niski. Zaniepokoił nas ten stan rzeczy. Porównaliśmy sytuację w Polsce z sytuacją innych krajów europejskich. Doszliśmy do wniosku, że proces wykluczenia prawnego rozpoczyna się już w szkole średniej. Poziom informacji jakie docierają do uczniów nie przygotowuje ich w zakresie stosownych zachowań. Kończąc szkołę nie dysponują wiedzą o tym, jak się zachować w sytuacjach dla nich ważnych życiowo a nawet , gdzie szukać pomocy. Wystąpiliśmy, więc w tej sprawie do ministra odpowiedzialnego za edukację. W odpowiedzi przeczytaliśmy, że wskazana przez nas tematyka jest już obecnie uwzględniona w programie nauki. Nie była to odpowiedź satysfakcjonująca.

Jak miałyby wyglądać zajęcia z podstaw prawa dla uczniów?

Widzimy to w taki sposób, aby do udziału w zajęciach zapraszany był radca prawny, który tłumaczyłby np. jak należy postąpić w przypadku wypadku komunikacyjnego, czym jest odszkodowanie, co oznacza odpowiedzialność karna czy też kwestia postępowania z urzędami, zagadnienia odbioru i dostarczania pism. Publicznie zadeklarowaliśmy, że sfinansujemy przygotowanie Radców Prawnych do tego typu zajęć. Mimo to nie uzyskaliśmy poparcia i to jest niepokojące. Będziemy wciąż jednak na to nalegać.

A co musi się zmienić w zakresie sposobu nauczania prawa w Polsce?

Zmiany powinny dotyczyć poziomu egzaminów na aplikacje. Z badań wynika także, że studia prawnicze w żaden sposób nie przygotowują do wykonywania zawodu prawnika od praktycznej strony. Postawiliśmy tezę do debaty, że studia prawnicze, skoro uczą bardzo skomplikowanych norm prawnych, powinny z łatwością nauczać w zakresie prostych czynności prawniczych czyli np. prostych umów nazwanych, o których mowa w kodeksie cywilnym czy też innych podstawowych pism. Osoba, która kończąc studia na wydziale prawa wybierałaby inną ścieżkę niż aplikacja, byłaby przygotowana do wykonywania pewnych czynności z zakresu obsługi prawnej. Takie rozwiązania są stosowane – z powodzeniem – w innych krajach. Także w Polsce były prowadzone programy pilotażowe, które zakończyły się sukcesem.

Jakie kroki zostały podjęte?

Przekazaliśmy Ministrowi Sprawiedliwości nasz program „Skuteczne prawo”. Wystąpiłem z listem do dziekanów wydziałów prawa, którzy zainteresowali się naszą inicjatywą. Odbyło się spotkanie ministra z dziekanami, którego wyniku nie znam, ale cieszy mnie to że ktoś dostrzegł istniejący problem.

Czy są czynione jakieś kroki w kierunku połączenia zawodów adwokata i radcy prawnego?

W dniach 26-27 lutego 2010r. obradował w Warszawie Nadzwyczajny Krajowy Zjazd Radców Prawnych. W toku obrad delegaci przedyskutowali m.in. problematykę aktualnie prowadzonych prac legislacyjnych dotyczących zawodów prawniczych oraz odnieśli się do projektu założeń do projektu ustawy o zawodzie adwokata. Przed Zjazdem przeprowadzone zostały szerokie, demokratyczne konsultacje obejmujące całe środowisko radców prawnych. Odbyły się Nadzwyczajne Zgromadzenia Izb Okręgowych oraz przeprowadzono na zlecenie Krajowej Rady Radców Prawnych badania socjologiczne na reprezentatywnej grupie radców prawnych. Większość Zgromadzeń Okręgowych opowiedziała się za połączeniem obu samorządów za ich obopólną zgodą. Negatywnie natomiast zaopiniowano większość kluczowych elementów zawartych w założeniach do projektu ustawy o zawodzie adwokata. Samorząd radcowski zadeklarował niezmienną gotowość do współpracy z Ministerstwem Sprawiedliwości oraz samorządem adwokackim co do zakresu niezbędnych i oczekiwanych przez społeczeństwo zmian dotychczasowego stanu prawnego regulującego pomoc prawną na terenie naszego kraju. Zjazd wystosował zatem zaproszenie do Adwokatury Polskiej do rozmów o przyszłym kształcie systemowego uregulowania świadczenia pomocy prawnej w RP i zawodów świadczących tę pomoc. Upoważnienie do ich prowadzenia otrzymała Krajowa Rada Radców Prawnych. W przypadku gdyby rozmowy z adwokaturą nie przyniosły wspólnego, uzgodnionego stanowiska co do uregulowania zasad i form świadczenia pomocy prawnej w Polsce - Zjazd zobowiązał Krajową Radę do samodzielnego podjęcia inicjatywy w tym zakresie, jak również do zaproszenia do współpracy przedstawicieli innych środowisk w tym najwyższych autorytetów prawniczych.

Jak samorząd radcowski radzi sobie z tak znaczną liczbą aplikantów?

Fakt jest taki, że na aplikację przyjęliśmy ponad 80 proc. kandydatów, którzy przystąpili do egzaminu, czyli ponad 6200 osób. Trzeba jednak wskazać, że każda organizacja, w której nagle dochodzi do drastycznego zwiększenia liczby osób, będzie miała problem ze zorganizowaniem swojego funkcjonowania w odpowiednim standardzie. Doprowadziliśmy do tego, że nikt nie został zmuszony do odbywania aplikacji w innej izbie niż ta, w której zdawał egzamin. Nikt nie pozostał bez patrona. W bardzo krótkim czasie zmieniliśmy program aplikacji a co za tym idzie na II i III roku będzie prawie połowa zajęć praktycznych, wprowadziliśmy limity grup na zajęciach praktycznych. aby seminaria dawały szansę do interakcji pomiędzy aplikantami a wykładowcami. W dniu 2 lutego Krajowa Rada Radców Prawnych oraz Krajowa Szkołą Sądownictwa i Prokuratury w Krakowie zawarły porozumienie w sprawie odbywania przez aplikantów radcowskich szkolenia z zakresu działania sądownictwa powszechnego i prokuratury. To niezwykle istotne porozumienie, które umożliwi aplikantom radcowskich naukę praktycznego wykonywania zawodu. Zapewnią to praktyki w jednostkach organizacyjnych sądów powszechnych i prokuratur pod okiem najwybitniejszych, doświadczonych sędziów i prokuratorów. Oczywiście nie jesteśmy zupełnie wolni od błędów, ale przy takim rozmiarze aplikacji, organizacyjnie poradziliśmy sobie bardzo dobrze. Planujemy też proces wdrożenia specjalnego systemu zarządzania organizacją szkolenia.

Czy prawdą jest, że aplikanci I roku będą zdawali jeden egzamin z wszystkich przedmiotów w jednym dniu?

W programie aplikacji istotnie jest przewidziane kolokwium roczne podsumowujące wiedzę z całego I roku nauki. Formę jego przeprowadzenia pozostawiliśmy poszczególnym izbom.

W tym roku Krajowa Rada Radców Prawnych planuje ponowić akcję pod nazwą „Niebieski Parasol” czyli tydzień bezpłatnego poradnictwa. Jak ma przebiegać tegoroczna akcja?

W roku ubiegłym „Niebieski Parasol” cieszył się ogromnym zainteresowaniem. W tym roku akcję przeprowadzimy w dniach od 19 do 23 kwietnia. Bardzo wielu radców prawnych deklaruje swoje zaangażowanie w bezpłatne poradnictwo. Planujemy stworzenie specjalnej strony Internetowej poświęconej „Niebieskiemu Parasolowi”. W planach mamy także zorganizowanie drugiego w tym roku tygodnia bezpłatnych porad, na jesieni. Patronat nad akcją obejmie Minister Sprawiedliwości. Z całą pewnością tegoroczny „Parasol” będzie znacznie większy niż poprzednio.

Jakie zmiany zaszły w funkcjonowaniu samorządu radcowskiego od czasu, kiedy objął Pan Prezes swoje stanowisko?

Docierają do mnie pozytywne opinie, że od dwóch lat w samorządzie Radców Prawnych wiele się dzieje. Można, więc chyba powiedzieć , że nie jest to już ten sam samorząd. Powstała centralna organizacja poświęcona podnoszeniu kwalifikacji zawodowych przez Radców Prawnych czyli Centrum Szkolenia Ustawicznego. Stworzony został system dotowania szkoleń. Pojawił się kolorowy miesięcznik „ Kancelaria” który jest dobrze oceniany przez członków samorządu. Powstały założenia do debaty w sprawie reformy wymiaru sprawiedliwości „Skuteczne Prawo”, o którym mówiłem na początku wywiadu. Badania przeprowadzone przez Ministerstwa Sprawiedliwości w marcu 2009 roku pokazały, że wzrosło zaufanie do radców prawnych. Czeka nas niebawem rewolucja informacyjna. Proces ten rozpoczął się kilka lat temu wraz z wprowadzeniem legitymacji radcowskich ze specjalnym chipem, w których można umieścić elektroniczny podpis. W tym roku wprowadzimy nowoczesne systemy zarządzania informacją w 19 okręgowych izbach Radców Prawnych. Każdy radca prawny, po zalogowaniu się, będzie mógł uzyskać pełne informacje na temat swojego członkowstwa, sprawdzić składki, wydrukować zaświadczenia a także prowadzić korespondencję.