W ramach prac Programu Spraw Precedensowych w dniu 23 stycznia 2009 roku Helsińska Fundacja Praw Człowieka złożyła skargę konstytucyjną, która podważa konstytucyjność przepisów kodeksu postępowania cywilnego w zakresie możliwości wznowienia postępowania po wyroku ETPCz.
26 lipca 2005 roku ETPCz wydał wyrok w sprawie Podbielski i PPU Polpure Sp. z o.o. przeciwko Polsce, w którym stwierdził naruszenie art. 6 ust. 1 Konwencji przez polskie sądy, które polegało na zamknięciu skarżącym drogi sądowej poprzez niezwolnienie ich z wpisu od apelacji.
Podbielski wystąpił do Sądu Najwyższego ze skargą o wznowienie postępowania powołując się na nieważność postępowania z uwagi na wyrok ETPCz, stwierdzający zamknięcie drogi sądowej.
Sąd Najwyższy orzekł o odrzuceniu skargi o wznowienie jako nie opartej na ustawowych przesłankach wznowienia postępowania. Na to postanowienie skarżąca wniosła zażalenie, które zostało odrzucone w dniu 22 grudnia 2005 roku.
W dniu 22 lipca 2008 roku skarżący wnieśli kolejną skargę o wznowienie. Podstawą tej skargi było tym razem rozstrzygnięcie zawarte w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 17 kwietnia 2007 roku (sygn. I PZ 5/07). W tym postanowieniu Sąd Najwyższy rozpatrywał zażalenie na postanowienie o odrzuceniu skargi o wznowienie wniesionej przez J. Tabora (wyrok Tabor przeciwko Polsce z dnia 27 czerwca 2006 roku, skarga nr 12825/02). Sąd Najwyższy uchylił postanowienie o odrzuceniu skargi i stwierdził, iż co prawda przepisy kodeksu postępowania wprost literalnie odczytywane nie przewidują możliwości wznowienia postępowania po wyroku ETPCz, jednakże nie oznacza to automatycznie możliwości zlekceważenia wyroku Trybunału. Sąd Najwyższy wskazał dalej, iż kodeks postępowania cywilnego nie wspomina o orzeczeniach ETPCz jako o zdarzeniu, którego wystąpienie powoduje konieczność wznowienia postępowania cywilnego, to nie oznacza to jednak, że wyrok ETPCz może być zignorowany przez państwo - stronę Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. Dalej SN stwierdził, że Polska jest związana Konwencją, co oznacza, że Konwencją związane są wszystkie władze i organy państwowe, także sądy. Skarżący uznali, iż wydanie przez Sąd Najwyższy postanowienia z dnia 17 kwietnia 2007 r. oznaczało dla nich nową sytuację faktyczną polegającą na zmianie linii orzeczniczej, dlatego też ponownie wystąpili skargę o wznowienie.
W dniu 23 października 2008 r. Sąd Najwyższy oddalił skargę o wznowienie nie dopatrując się przesłanek wznowienia.
Helsińska Fundacja Praw Człowieka w swojej skardze konstytucyjnej podnosi niegodność art. 401 pkt 2 kodeksu postępowania cywilnego, polegającą na tym, iż wskazany przepis w zakresie w jakim pozbawia i nie reguluje możliwości wznowienia postępowania przed sądami krajowymi, pomimo wyroku ETPCz stwierdzającego naruszenie art. 6 Konwencji polegające na pozbawieniu dostępu do sądu jest niezgodny z art. 45 Konstytucji RP w związku z art. 2, art. 8 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji RP.
HFPC/AS
Zobacz także: