W dniu 25 listopada 2010 roku Trybunał Konstytucyjny rozpoznał wniosek Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych dotyczący prawa do emerytury pomostowej, uznając kwestowane przepisy za zgodne z konstytucją.

Trybunał Konstytucyjny orzekł, że:

Art. 3 ust. 2 w związku z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych w zakresie, w jakim w katalogu czynników ryzyka pomija czynniki fizyczne i chemiczne, jest zgodny z art. 32 ust. 1 konstytucji
Załącznik nr 2 do powyższej ustawy w związku z art. 3 ust. 3 powyższej ustawy w zakresie, w jakim nie uwzględnia w wykazie prac o szczególnym charakterze pracy kierowców samochodów ciężarowych oraz wszystkich prac związanych z wysiłkiem energetycznym powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 8400 kJ u mężczyzn i powyżej 4600 kJ u kobiet, jest zgodny z art. 32 ust. 1 konstytucji.
Załącznik nr 1 i załącznik nr 2 do powyższej ustawy w związku z art. 3 ust. 1-3 powyższej ustawy w zakresie, w jakim w wykazie prac w szczególnych warunkach oraz w wykazie prac o szczególnym charakterze uwzględniają tylko te prace występujące w zakładowym transporcie kolejowym, które wykonywane są bezpośrednio przy ustawianiu drogi przebiegu pociągów i pojazdów metra, są zgodne z art. 32 ust. 1 konstytucji.
Art. 21 ust. 1 w związku z art. 2 pkt 5 powyższej ustawy w zakresie, w jakim nie przyznaje prawa do rekompensaty osobom urodzonym po 31 grudnia 1948 r., podejmującym pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze po 31 grudnia 1998 r., które nie legitymują się okresem pracy w szczególnych warunkach lub prac o szczególnym charakterze - w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - wynoszącym 15 lat, jest zgodny z art. 2 konstytucji i wynikającą z niego zasadą ochrony praw słusznie nabytych oraz zasadą zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa, a także z art. 32 ust. 1 konstytucji i wynikającą z niego zasadą równości.


W pozostałym zakresie Trybunał umorzył postępowanie.
Analiza argumentacji wnioskodawcy oraz tekstu wskazanych przepisów u.e.p. prowadzi do wniosku, że wnioskodawca zarzuca niezgodność z zasadą równości art. 3 ust. 2 w związku z art. 3 ust. 1 u.e.p. przez to, że art. 3 ust. 2 u.e.p. pomija w katalogu czynników ryzyka czynniki fizyczne i chemiczne.
Zarzut ten Trybunał uznał za oczywiście bezzasadny w zakresie dotyczącym czynników fizycznych. Czynnikiem fizycznym jest bowiem np. mikroklimat, który został uwzględniony w definicji czynników ryzyka wyrażonej w art. 3 ust. 2. Nietrafna jest teza, że w art. 3 ust 2 ustawodawca całkowicie pominął czynniki fizyczne. Nie uwzględnił wszystkich z nich. W odniesieniu do czynników chemicznych Trybunał zauważył, że art. 3 ust. 2 nie wskazuje wyraźnie na czynniki chemiczne jako czynniki ryzyka, lecz wskazuje pewne rodzaje prac, z którymi wiążą się czynniki ryzyka w rozumieniu art. 3 ust. 2 u.e.p. Katalog prac wskazany w art. 3 ust. 2 nie wyklucza, że niektóre, a nawet większość z nich będzie wykonywana w narażeniu na działanie szkodliwych czynników chemicznych. W konsekwencji powoduje to bezzasadność zarzutu wnioskodawcy.
Badając zarzut pominięcia w wykazie prac o szczególnym charakterze wszystkich bardzo ciężkich prac fizycznych, Trybunał zauważył, że bardzo ciężkie prace fizyczne zostały uwzględnione jako czynnik ryzyka kształtujący definicję legalną prac wykonywanych w szczególnych warunkach. Jedną z podstawowych dyrektyw techniki prawodawczej jest zakaz nadawania tym samym desygnatom różnych nazw oraz zakaz nazywania tak samo desygnatów różnych. Użycie terminu "bardzo ciężka praca fizyczna" jako kryterium definiującego zarówno prace wykonywane w szczególnych warunkach, jak i prace o szczególnym charakterze spowodowałoby pomieszanie obu - odrębnych - zgodnie z wolą ustawodawcy - rodzajów pracy. Dlatego również i tu zarzuty wnioskodawcy stają się bezzasadne.
Odnosząc się do zarzutu pominięcia w załącznikach nr 1 i nr 2 innych prac występujących w zakładowym transporcie kolejowym niż te, które wykonywane są bezpośrednio przy ustawianiu drogi przebiegu pociągów i pojazdów metra, Trybunał powtórzył uwagę o odrębności katalogów prac wykonywanych w szczególnych warunkach oraz prac o szczególnym charakterze. Stwierdził, że wnioskodawca nie przytoczył argumentów, które uzasadniałyby, że również inne prace występujące w zakładowym transporcie kolejowym niż te, które wykonywane są bezpośrednio przy ustawianiu drogi przebiegu pociągów i pojazdów metra, powinny się znaleźć w załączniku nr 2 do u.e.p.
Trybunał stwierdził, że o katalogu prac w szczególnych warunkach i o szczególnym charakterze decydowały obiektywne czynniki medyczne. W trakcie prac przedlegislacyjnych i legislacyjnych zmieniał się jedynie rygoryzm powyższego kryterium. Nie ma bowiem jednego obiektywnego kryterium medycznego, którego zastosowanie nakazywałoby włączenie prac wskazanych we wniosku do zakresu pojęć "praca w szczególnych warunkach" albo "praca o szczególnym charakterze". Argumenty przytoczone przez wnioskodawcę potwierdzają jedynie, że w toku prac nad przygotowaniem projektu ustawy rząd rozważał uznanie wskazanych przez wnioskodawcę rodzajów prac za prace wykonywane w szczególnych warunkach albo prace o szczególnym charakterze.
Odnosząc się do zarzutów skierowanych wobec art. 21 ust. 1 w związku z art. 2 pkt 5 u.e.p. Trybunał zaznaczył, że zakwestionowaną przez wnioskodawcę regulację należy postrzegać jako część długoletniej reformy systemu ubezpieczeń społecznych, obejmującej m.in. ograniczenie uprawnień do wcześniejszej emerytury i ujednolicenie wieku emerytalnego wszystkich kategorii zatrudnionych. Wybrane przez ustawodawcę kryterium daty rozpoczęcia pracy i okresu jej wykonywania jako kryterium decydujące o przyznaniu danej osobie prawa do rekompensaty jest konstytucyjnie uzasadnione i ściśle związane z funkcją rekompensaty jako instytucji polskiego systemu emerytalnego. Zarówno emerytura pomostowa, jak i prawo do rekompensaty stanowią element tzw. systemu wygasającego i dotyczą osób, których szczególne uprawnienia zostały w całości lub w części ukształtowane w różnych dotychczasowych systemach ubezpieczeń społecznych. Z tych względów Trybunał uznał, że w kontrolowanym zakresie art. 21 ust. 1 w związku z art. 2 pkt 5 u.e.p. nie narusza zasady równości.
Rozprawie przewodniczył sędzia TK Marek Kotlinowski, a sprawozdawcą był sędzia TK Andrzej Rzepliński.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 25 listopada 2010 roku (Sygn. akt K 27/09).
Zobacz także:

TK o kryteriach przyznawania świadczeń z funduszu alimentacyjnego

Prawo o szkolnictwie wyższym zgodne z Konstytucją