W obecnej epoce globalizacji radykalnie rośnie liczba międzynarodowych transakcji handlowych, co w dziedzinie sądownictwa polubownego przekłada się na coraz większą popularność międzynarodowego arbitrażu handlowego jako metody rozstrzygania sporów między przedsiębiorcami. Powyższą problematykę reguluje m.in tzw. Konwencja Nowojorska, która przyjęła stanowisko proarbitrażowe i obowiązuje już ponad 50 lat.

Problematyka uznawania i wykonalności wyroków arbitrażowych były przedmiotem konferencji zorganizowanej przez Sąd Arbitrażowy przy Krajowej Izbie Gospodarczej w Warszawie w dniu 15 grudnia. Współorganizatorami wydarzenia były kancelarie Domański Zakrzewski Palinka oraz Latham&Watkins.
Prelegentami byli prawnicy kancelarii Domański Zakrzewski Palinka. Na temat wiążącego charakteru orzeczenia zagranicznego sądu polubownego jako przesłanki uznania mówił Józef Palinka.
Paweł Lewandowski, radca prawny i partner kancelarii, poruszył temat relacji Konwencji Nowojorskiej i Rozporządzenia Rady (WE) NR 44/2001 z dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (tzw. Bruksela I). Na tle wyroku ETS w sprawie West Trankers z 10 lutego 2009 r. omówiono zagadnienie anti-suit injunctions (wyłączenie możliwości poddania sprawy pod rozpoznanie sądu) wydanych w związku z zapisem na sąd polubowny. Wskazano na postulaty zmian w Rozporządzeniu Bruksela I, dotyczące m.in. skreślenie art. 1 ust. 2 lit. d), wyłączającego sądownictwo polubowne spod zakresu obowiązywania Rozporządzenia.
Julita Zimoch-Tuchołka zaprezentowała tendencje w interpretacji klauzuli porządku publicznego w prawie międzynarodowym.
Z kolei Dr Marek Świątkowski poruszył temat problemów z egzekucją wyroków sądów polubownych wydanych na podstawie BIT.
Podczas konferencji głos zabrali również prawnicy kancelarii Latham & Watkins – Stephen Fietta mówił o Międzynarodowym prawie publicznym a wykonalności wyroków wydanych w arbitrażu handlowym przeciwko państwom i podmiotom kontrolowanym przez państwa z kolei Charles Claypoole przedstawił referat na temat Wykonalności wyroków wydanych na podstawie BIT: Konwencja Nowojorska v. Konwencja ICSID
Bardzo ważną kwestią, jeżeli wchodzimy na grunt skuteczności wyroków arbitrażowych jest fakt, iż orzeczenia zagranicznych sądów arbitrażowych są wykonywane nawet w tych krajach, które nie uznają orzeczeń sądowych określonego państwa. Wynika to z umów międzynarodowych, a szczególnie z: Konwencji nowojorskiej o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń arbitrażowych z 1958 r. i Konwencji europejskiej o międzynarodowym arbitrażu handlowym z 1961 r.
Z kolei kwestię wykonalności orzeczeń zagranicznych sądów polubownych na gruncie polskiego prawa reguluje art. 1212 § 2 kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z nim, wyrok sądu polubownego lub ugoda przed nim zawarta niezależnie od tego, w jakim państwie zostały wydane, podlegają uznaniu albo stwierdzeniu wykonalności na zasadach określonych w kpc. Pierwszeństwo przed ową regulacją ma Konwencja nowojorska, jako ratyfikowana umowa międzynarodowa (w świetle art. 91 Konstytucji).
Z kolei w kwestii przypadków kiedy zachodzi możliwość odmowy stwierdzenia wykonalności (uznania) orzeczenia zagranicznego sądu polubownego przesłanki obligatoryjne określa kpc oraz Konwencja nowojorska.
PS/SAKIG