Do Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka wpływają skargi na działalność sekretariatów sądów powszechnych dotyczących sposobu udostępniania zainteresowanym akt sądowych. Jak wynika z pism kierowanych do Fundacji główne zastrzeżenia dotyczą możliwości kopiowania akt za pomocą własnych urządzeń rejestrujących obraz tj. za pomocą cyfrowych aparatów fotograficznych lub skanerów ręcznych. Zdaniem Helsińskiej Fundacji, kwestia dostępu do akt sądowych powinna zostać uregulowana aktem prawa powszechnie obowiązującego.

HFPCz podkreśla, że każdy uprawniony ma prawo do sporządzenia kopii akt sądowych za pomocą cyfrowego aparatu fotograficznego lub ręcznego skanera.

Przepisy gwarantują, iż stronom, obrońcom, pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym udostępnia się akta sprawy sądowej i daje możność sporządzenia z nich odpisów. Oznacza to również możliwość sporządzania cyfrowych kopii akt za pomocą cyfrowych aparatów fotograficznych lub skanerów ręcznych. Stanowisko do potwierdza Ministerstwo Sprawiedliwości. W piśmie z dnia 11 maja 2001 roku (sygn. akt DO.I.0133/33/01) - skierowanym do wszystkich podległych Ministrowi Sprawiedliwości sądów powszechnych – wskazano m.in., że „czynność skanowania akt za pomocą aparatu cyfrowego należałoby potraktować bowiem jako substytut ręcznego sporządzania notatek z akt sprawy. Dla sądu nie ma żadnego znaczenia jaką techniką zainteresowany będzie sporządzał sobie odpisy. Zarówno w ręcznym przepisywaniu akt jak i skanowaniu za pomocą aparatu cyfrowego, niezbędne jest angażowanie pracowników mających nadzór nad tymi czynnościami.” Pomimo powyższego praktyka w polskich sądach nie jest jednolita i zdarza się - jak wynika z pism kierowanych do Fundacji - iż nie pozwala się na fotografowanie lub skanowanie akt. W związku z tym HFPC poddaje pod rozwagę Ministra Sprawiedliwości możliwość podjęcia kroków mających na celu uregulowanie tej kwestii, na przykład poprzez wydanie stosownego aktu prawnego o mocy powszechnie obowiązującej.

W ocenie Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka tego typu akt pełniłby głównie rolę gwarancyjną i mógłby doprowadzić do ustanowienia jednolitej praktyki w udostępnianiu uprawnionym akt i umożliwienia im ich kopiowania. Jak się zdaje, obecne uregulowania nie są wystarczająco precyzyjne i pozwalają na funkcjonowanie różnorodnej praktyki w tym zakresie, często niezgodnej z prawem. Ponadto akt powszechnie obowiązujący jest łatwiej dostępny dla jednostek i pozwoli bezpośrednio konstruować jednostkom prawa podmiotowe.

Helsińska Fundacja Praw Człowieka ma nadzieję, że Ministerstwo Sprawiedliwości podejmie kroki mające na celu wyeliminowanie w/w problemów z praktyki polskich sadów.

HFPCz/KR