Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego, przedłożony przez ministra sprawiedliwości.

Zaproponowano przepisy, które zmieniają zasady wykonywania orzeczeń sądowych, dotyczących kontaktów z dzieckiem w przypadku sporu na tym tle między jego opiekunami. Aktualny stan prawny krytykowano za mało efektywne respektowanie orzeczeń o kontaktach z dziećmi.

Zgodnie z projektem noweli, regulacje o wykonywaniu orzeczeń dotyczących kontaktów z dziećmi zamieszczono w przepisach o sprawach opiekuńczych. W ten sposób postępowanie sądowe przestanie mieć charakter egzekucyjny i stanie się postępowaniem opiekuńczym. Takie rozwiązanie czyni je bardziej skutecznym i uproszczonym.

Zaproponowano także dwuetapową procedurę wykonywania orzeczeń sądowych dotyczących kontaktów z dzieckiem.

W pierwszym etapie, za każde naruszenie prawa do kontaktu z dzieckiem, sąd jedynie zagrozi nakazaniem zapłaty określonej sumy pieniężnej na rzecz uprawnionego do takich spotkań. Zagrożenie zapłatą sumy pieniężnej może być zamieszczone już w orzeczeniu merytorycznym, w którym ustalono kontakty z dzieckiem. Przykładowo, matka która utrudnia ojcu kontakty z dzieckiem zostanie ostrzeżona, że będzie musiała mu z tego tytułu zapłacić określoną sumę pieniędzy.

W drugim etapie, jeżeli orzeczenie sądu o kontaktach z dzieckiem nie jest realizowane, to na wniosek uprawnionego, sąd nakaże zapłatę określonej sumy pieniężnej, obliczając jej wysokość proporcjonalnie do liczby naruszeń. Założono, że przy określaniu wielkości tej kwoty sąd powinien uwzględniać sytuację majątkową osoby, która będzie zobowiązana ją wypłacić.

W obu fazach postępowanie odbywa się z udziałem osoby zobowiązanej do zapłaty, która musi być wysłuchana. Nawet jeżeli taka osoba zacznie respektować orzeczenie o kontaktach, to suma pieniężna (za dokonane wcześniej naruszenia prawa do spotkań) nadal będzie się należeć uprawnionemu. Postępowanie w sprawach o wykonywanie kontaktów może być wszczęte tylko na wniosek.

Nowe przepisy zakładają, że gdy sądowe nakazanie zapłaty nie doprowadzi do wykonania orzeczenia o kontaktach (a polegają one na zabieraniu dziecka poza miejsce jego pobytu), to sąd po wysłuchaniu obydwu stron sporu, zleci kuratorowi przymusowe odebranie dziecka. Sąd będzie musiał jednak określić w jakim czasie od uprawomocnienia się postanowienia, ten środek ma być stosowany (np. przez 3 miesiące).

Ponadto, jeżeli do spotkania z dzieckiem nie dojdzie wskutek niewykonania lub niewłaściwego wykonania orzeczenia przez osobę, pod której pieczą ono pozostaje, sąd opiekuńczy zobowiąże ją do zwrotu wydatków uprawnionemu, poniesionych w związku z przygotowaniem do widzenia z dzieckiem.

Znowelizowana ustawa ma obowiązywać po 30 dniach od daty ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Stanowi ona alternatywną propozycję wobec projektu Komisji Nadzwyczajnej „Przyjazne Państwo” (druk sejmowy nr 1856), w którym proponuje się, aby w przypadku niewykonywania lub niewłaściwego wykonywania orzeczenia o kontaktach z dzieckiem zawsze stosować przepisy o przymusowym odebraniu dziecka.

KPRM/AS