.

Centrum Pro Bono obchodziło niedawno swoje trzecie urodziny. Stało się to przyczynkiem do podsumowania działalności kancelarii uczestniczących w programie, a także zwrócenia uwagi na istniejące bariery utrudniające świadczenie nieodpłatnej pomocy prawnej.

Centrum Pro Bono jest platformą współpracy pomiędzy organizacjami pozarządowymi a kancelariami prawnymi w zakresie bezpłatnej pomocy prawnej. Aktywność w ramach Centrum obejmuje również działania edukacyjne oraz starania na rzecz zniesienia barier prawnych utrudniających działalność pro bono.

Działalność non-profit jest coraz częściej spotykana wśród prawników. Z raportu Centrum Pro Bono wynika, iż 2010 roku kancelarie aktywizujące się w ramach programu pomogły fundacjom i stowarzyszeniom aż w 83 sprawach, dla porównania w 2009 roku tych spraw było 61.

O zaangażowaniu przedstawicieli zawodów zaufania publicznego w działalność pro bono, mogą świadczyć także liczne akcje samorządu radców prawnych, adwokatów, notariuszy czy komorników, które bez wątpienia stanowią odpowiedź na zapotrzebowanie społeczne w zakresie fachowej pomocy prawnej, o czym może świadczyć także fakt, iż gromadzą one za każdym razem kilka tysięcy potrzebujących.

Zobacz: Adwokaci udzieli 10 tysięcy porad prawnych potrzebującym

Jak podkreśla Julia Kluczyńska –wieloletni koordynator projektu- w przeciągu minionego roku grono zaangażowanych w program pro bono kancelarii poszerzyło się z 22 do 41.

-Ponadto we współpracy z krakowską Fundacją Biuro Inicjatyw Społecznych i wrocławskim Regionalnym Centrum Wspierania Inicjatyw Pozarządowych otworzyliśmy dwa biura lokalne: Centrum Pro Bono w Krakowie i Wrocławiu - dodaje. Planowane jest również otwarcie biura w Gdańsku, które prowadzone będzie przez Regionalne Centrum Informacji i Wspomagania Organizacji Pozarządowych.

Trzecie urodziny Centrum Bono były także okazją do wręczenia dyplomów i podziękowań przedstawicielom kancelarii za szczególne wsparcie działalności programu.

Prawnicy chcą pomagać

Już od dłuższego czasu obserwujemy znaczący wzrost zainteresowania działalnością non-profit. Informacje dotyczące pro bono są obecne na stronach internetowych części kancelarii korporacyjnych, największe gazety zajmujące się tematyką prawną przyznają w tym zakresie wyróżnienia w corocznych rankingach kancelarii prawnych.

Jak podkreśla mec. Agnieszka Wardak, Partner w warszawskim biurze kancelarii Salans, prawnicy chcą pomagać, niestety istniejące bariery prawne niejednokrotnie utrudniają działalność w tym zakresie.

Bariery dla działalności pro bono nadal istnieją

Jak zaznacza Filip Czernicki -Prezes Fundacji Uniwersyteckich Poradni Prawnych - w przedmiocie barier najbardziej doniosłe znaczenie mają kwestie dotyczące opodatkowania podatkiem od towarów i usług świadczenia nieodpłatnej pomocy prawnej.

W tym przedmiocie w efekcie starań Naczelnej Rady Adwokackiej o wyjaśnienie sprawy obowiązku rejestracji w kasach fiskalnych oraz odprowadzania podatku VAT od porad prawnych udzielanych pro bono uzyskano pisemne stanowisko Ministerstwa Finansów. Nie udało się jednak uzyskać zwolnienia przedmiotowego lub podmiotowego ani interpretacji wiążącej.

W wyjaśnieniach Ministerstwa Finansów czytamy, że usługi te co do zasady nie podlegają opodatkowaniu VAT, są jednak przypadki kiedy podatek należy zapłacić. Ministerstwo podkreśla, iż opodatkowanie podatkiem od towarów i usług, bądź jego brak, w przypadku usług prawnych świadczonych nieodpłatnie przez prawników na rzecz osób potrzebujących porady prawnej, jest każdorazowo uzależnione od oceny występujących w danej sprawie okoliczności faktycznych.

Jeżeli celem prowadzonych nieodpłatnie działań jest budowanie pozytywnego wizerunku kancelarii, co w efekcie prowadzi do pozyskania nowych klientów, a działania te znajdują odzwierciedlenie np. w podejmowanych przez podatnika akcjach informacyjnych, należy uznać, iż czynności te mieszczą się w celu prowadzonej przez podatnika działalności gospodarczej, w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług.

W takiej sytuacji włączenie się w działalność pro bono celem uzyskania z tego tytułu korzyści dla kancelarii odsuwa w świetle przepisów o podatku od towarów i usług na dalszy plan analizę korzyści, które w ramach tego działania odnosi podmiot uzyskujący nieodpłatną poradę prawną.

Jeśli celem nieodpłatnego świadczenia jest przede wszystkim udzielenie danemu podmiotowi korzyści w postaci bezpłatnego wsparcia prawnego, usługi takie podlegają opodatkowaniu na zasadach ogólnych.

Precedensowa sprawa

Wyjaśnienia Ministerstwa są tożsame z wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego (sygn. I FSK 326/09), który w marcu 2010 roku orzekł, że usługi pro bono jako ważny element budowania wizerunku związane są z prowadzoną działalnością gospodarczą a zatem nie podlegają opodatkowaniu.

Jak wskazuje regularny przypływ liczby kancelarii, które aktywizują się w ramach Centrum Pro Bono, prawnicy chcą pomagać, klucz w tym aby przepisy prawne nie tworzyły barier, które mogłyby odwrócić istniejący już od pewnego czasu trend.

Zachęcamy Państwa do obejrzenia materiału video, podczas którego wybitni eksperci w swoich wypowiedziach podejmą się diagnozy największych barier, które wpływają na działalność pro bono, podsumują także działalność Centrum Pro Bono na przestrzeni trzech lat funkcjonowania.

Autor: Paulina Szewioła