Unormowania dotyczące spółdzielni mieszkaniowych, a w szczególności przekształceń własnościowych w spółdzielniach mieszkaniowych, były przedmiotem wielu nowelizacji. Od 2001 r. miało miejsce 12 zmian w ustawie o spółdzielniach mieszakniowych, w tym 6 z nich było skutkiem interwencji Trybunału Konstytucyjnego. Różnorodność koncepcji ustawodawcy, leżących u podłoża tych zmian, doprowadziła do wewnętrznych sprzeczności regulacji zawartych w ustawie, które wynikały również z faktu, że nowelizacje ustawy zawsze miały charakter fragmentaryczny. W uzasadnieniu orzeczenia z dnia 17 grudnia 2008 r. Trybunał Konstytucyjny skonstatował, iż sytuacja taka jest podstawą do krytyki tej ustawy z punktu widzenia zasad rzetelnej legislacji (art. 2 Konstytucji). W ostatnim czasie szczególne oczekiwania społeczne dotyczyły dwóch orzeczeń: wspomnianego już wyroku z dnia 17 grudnia 2008 r. (sygn. akt P 16/08) oraz z dnia 15 lipca 2009 r. (sygn. akt K 64/07), bowiem w ocenianych w nich przepisach ustawodawca podważył najbardziej fundamentalne podstawy działania spółdzielni mieszkaniowych.
Skutki tych orzeczeń dotyczą dwóch zasadniczych sfer działania spółdzielni:
- sfery organizacji wewnętrznej spółdzielni – w tym zakresie Trybunał nie podzielił większości zastrzeżeń skarżących. W konsekwencji spółdzielnie, które – licząc na korzystne rozstrzygnięcie Trybunału – nie dostosowały statutów do znowelizowanej ustawy, muszą to niezwłocznie uczynić. Przede wszystkim dotyczy to spółdzielni, w których nadal funkcjonuje zebranie przedstawicieli. W tym zakresie Trybunał jednoznacznie przesądził, że w spółdzielniach mieszkaniowych może funkcjonować bądź walne zgromadzenie bądź walne zgromadzenie podzielone na części. Zatem uchwały podejmowane przez zebrania przedstawicieli mogą być uznane za sprzeczne z prawem. Jeżeli chodzi o rady nadzorcze, to Trybunał stwierdził, że uprawnione jest ograniczenie długości kadencji do 3 lat i udziału w radzie do dwóch kolejnych kadencji. Nie dotyczy to jedynie aktualnie funkcjonujących rad nadzorczych.
- sfery majątkowej – Trybunał Konstytucyjny jednoznacznie stwierdził, że przekształcenie spółdzielczego prawa do lokalu w odrębną własność nie może odbywać się z pominięciem zasad gospodarki rynkowej, w szczególności zasady ekwiwalentności. W tym zakresie Trybunał wskazał w uzasadnieniu, że spółdzielnie poniosły wymierną szkodę majątkową.
Uprawnione są zatem twierdzenia spółdzielców o możliwości dochodzenia odszkodowania od Skarbu Państwa z tytułu tzw. błędów legislacyjnych.