Łukasz Wojtkowiak doradca podatkowy,wspólnik w Kancelarii Prawniczej Włodzimierz Głowacki i Wspólnicy sp.k.



Powszechnym zjawiskiem w sieci stało się publikowanie na stronach internetowych utworów, np. artykułów, skopiowanych z innych stron czy innych źródeł. Niestety, często tego rodzaju działanie odbywa się bez zgody autora bądź innej osoby, której przysługują majątkowe prawa autorskie do tego utworu.

Zobacz: Nabycie pierwotne i nabycie pochodne w prawie autorskim

W odróżnieniu od osobistych praw autorskich, autorskie prawa majątkowe mogą przysługiwać innej osobie niż autor – jednak tutaj dla uproszczenia załóżmy, że dysponentem praw majątkowych do utworu jest sam autor. Jakie konsekwencje podatkowe dla niego powoduje wspomniana sytuacja?

Zobacz: SA: Wykorzystanie książki w celach szkoleniowych nie narusza praw jej autora

Wykorzystanie utworu bez zgody autora samo w sobie nie powoduje dla niego żadnych bezpośrednich konsekwencji podatkowych. Na gruncie podatków dochodowych autor nie osiąga automatycznie żadnego przychodu w postaci otrzymanych pieniędzy, wartości pieniężnych bądź innej formy przychodu w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o PIT bądź art. 12 ust 1 ustawy o CIT . Również w przypadku, gdy utwór powstał w związku z działalnością gospodarczą autora nie można tu mówić o „przychodzie należnym” z tytułu działalności w rozumieniu art. 14 ust. 1 ustawy o PIT bądź art. 12 ust. 3 ustawy o CIT.
Natomiast na gruncie VAT sytuacja taka nie stanowi podstawy do opodatkowania - nie może ona bowiem zostać zakwalifikowana jako usługa, w rozumieniu art. 8 ust. 1 ustawy o VAT.

Sytuacja autora, którego utwór jest publikowany bez jego zgody nie stanowi z jego strony „świadczenia”. Pojęcie świadczenia powiązane jest bowiem z wolą świadczeniodawcy (wyrażoną choćby w sposób dorozumiany) do wykonania danego świadczenia -w tym również rozumianego jako znoszenie, czyli tolerowanie danej sytuacji. Tym samym sytuacja sprzeczna z wolą danej osoby, nie może być traktowana jako „świadczenie”. A dopiero świadczenie ze strony autora można byłoby kwalifikować jako zdarzenie mogące powodować skutki w postaci przychodu na gruncie podatków dochodowych oraz jako usługę podlegającą opodatkowaniu na gruncie przepisów o VAT.

Zobacz: ZAiKS ukarany. Zapłaci 400 tys złotych kary

Oczywiście sytuacja publikacji utworu bez zgody autora powinna znaleźć swoje rozwiązanie, w szczególności w sferze finansowej. I właśnie od tego rozwiązania zależeć będą konsekwencje podatkowe.

Zasadniczo autorowi w sferze ekonomicznej przysługiwać będą wobec osoby naruszającej jego prawa, roszczenia przewidziane w art. 79 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Zgodnie z tymi przepisami uprawniony, którego autorskie prawa majątkowe zostały naruszone może się domagać od osoby, która naruszyła to prawo:
- naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych albo poprzez zapłatę sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej dwukrotności, a w przypadku zawinionego naruszenia - trzykrotności stosownego wynagrodzenia, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z utworu,
- wydania uzyskanych korzyści.

Zobacz: Odpowiedzialność administratorów portali za komentarze użytkowników

Biorąc pod uwagę charakter powyższych roszczeń, zapłata tych należności nie będzie obciążona podatkiem VAT. Również w odniesieniu do tych kwot należy stwierdzić, że nie stanowią one wynagrodzenia za usługę, o której mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT, a zatem brak będzie podstaw, aby podlegały one opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Natomiast na gruncie podatków dochodowych otrzymane przez autora należności stanowić będą podatkowy przychód, w rozumieniu art. 11 ust. 1 ustawy o PIT i art. 12 ust i ustawy o CIT.

Na gruncie PIT kolejną kwestią pozostaje przyporządkowanie tego przychodu do odpowiedniego źródła, w szczególności określenie, czy otrzymana przez autora kwota stanowić będzie przychód z praw majątkowych, o którym mowa w art. 18 tej ustawy, czy też będzie to przychód „z innych źródeł”, o których mowa w art. 21 ust 1 ustawy. Tutaj ocena zależeć będzie od konkretnych okoliczności danej sprawy, jednak zasadniczo otrzymane przez autora odszkodowanie należeć będzie do przychodów z innych źródeł, przy czym w przypadku odszkodowania uzyskanego na podstawie wyroku sądowego lub ugody sądowej w grę może wchodzić zwolnienie z podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o PIT.

Ostatecznie można też wykluczyć, że na mocy odrębnych porozumień strony (autor, którego prawa zostały naruszone i osoba publikująca utwór na swojej stronie WWW) postanowią inaczej rozwiązać zaistniałą sytuację. W takim wypadku konsekwencje podatkowe zależeć będą od indywidualnych okoliczności danej sprawy i treści porozumienia pomiędzy stronami.