Grzegorz Gołębiewski, aplikant radcowski, Kancelaria Prawna Chajec, Don-Siemion&Żyto
Procedurę zwolnień grupowych reguluje ustawa z 13 marca 2003 roku o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (tzw. „ustawa o zwolnieniach grupowych”). Umożliwia ona pracodawcom rozwiązanie w krótkim czasie umów o pracę z większą liczbą pracowników, w przypadku reorganizacji zakładu pracy oraz związanej z nią likwidacji części stanowisk. Ustawa o zwolnieniach grupowych, w przeciwieństwie do ogólnych przepisów kodeksu pracy, daje prawo do zwolnienia pracowników nawet wtedy, gdy brak ku temu przesłanek leżących po stronie pracowników.
Zwolnienia uważane są za „grupowe”, gdy pracodawca - zatrudniający co najmniej 20 pracowników - rozwiązuje stosunki pracy w okresie nie dłuższym niż 30 dni, a procedura ta obejmuje co najmniej:
1. 10 pracowników – przy zatrudnieniu mniejszym niż 100 pracowników;
2. 10% pracowników – przy zatrudnieniu od 100 do 299 pracowników albo;
3. 30 pracowników – przy zatrudnieniu co najmniej 300 pracowników.
Procedura zwolnienia grupowego obejmuje cztery główne etapy:
1. Konsultacje ze związkami zawodowymi albo z przedstawicielami pracowników. Pracodawca zobligowany jest do przekazania im na piśmie wyjaśnień dotyczących powodów zwolnień, liczby osób, które są nimi objęte oraz okresu w jakim proces ten będzie przeprowadzony. Powinien także poinformować o kryteriach kwalifikowania do zwolnienia i sposobie rozstrzygania kwestii pracowniczych.
2. Zawarcie ze związkami zawodowymi porozumienia albo wydanie przez pracodawcę regulaminu zwolnień. Powinno być ono zawarte w terminie 20 dni od rozpoczęcia negocjacji.
3. Zawiadomienie powiatowego urzędu pracy. Zakres informacji przekazywanych urzędowi jest taki sam jak w przypadku związków zawodowych, z tą różnicą, że nie obejmuje on sposobu ustalania wysokości świadczeń pieniężnych przysługujących pracownikom.
4. Rozwiązanie stosunków pracy. Aby je rozpocząć musi upłynąć minimum 30 dni od daty zawiadomienia urzędu pracy.
Zgodnie z ustawą z 13 marca 2003 roku pracownikom objętym zwolnieniami grupowymi przysługują odprawy pieniężne. Podanie ich wysokości jest jedną z najistotniejszych kwestii pracowniczych, które muszą być zawarte w piśmie zawiadamiającym o planowanych zwolnieniach grupowych, kierowanym do związków zawodowych lub przedstawicieli pracowników.
Wysokość odpraw jest ustalana ostatecznie przez pracodawcę. Ich minimalna kwota zależna jest od stażu pracy danej osoby w firmie:
1. Odprawa w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia przysługuje przy zatrudnieniu u danego pracodawcy krótszym niż 2 lata;
2. Odprawa w wysokości dwumiesięcznego wynagrodzenia przysługuje przy zatrudnieniu trwającym od 2 do 8 lat;
3. Odprawa w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia należy się pracownikowi zatrudnionemu w firmie dłużej niż 8 lat.
Wysokość odprawy nie może przekroczyć 15-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę.