Subskrybuj nas na Youtube
Przez moją działkę o powierzchni 1,5 tys. mkw., na której stoi dom jednorodzinny, ma przebiegać obwodnica – pisze pan Henryk. – Planowana trasa zajmie część działki o powierzchni 1 tys. mkw. i będzie to ta część, na której stoi dom, nie obejmie jednak ogrodu wraz z zabudowaniami gospodarczymi. Mimo spotkania z przedstawicielami Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad nadal nie wiem, kiedy będę musiał się wyprowadzić z domu, kiedy dostanę odszkodowanie i czy mogę liczyć na rekompensatę za całą nieruchomość, czy tylko za część leżącą w granicach planowanej trasy?
Z reguły większość inwestycji drogowych prowadzona jest obecnie w trybie ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych. Wydawana na jej podstawie decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej (ZRID) zastępuje decyzję wywłaszczeniową. Oznacza to, że z dniem, w którym decyzja ZRID stała się ostateczna, własność wszystkich nieruchomości położonych w granicach planowanej inwestycji przechodzi z mocy prawa na rzecz Skarbu Państwa bądź jednostki samorządu terytorialnego. Dotychczasowy właściciel musi opuścić swoją nieruchomość w terminie nie krótszym niż 120 dni, jednak prawo dopuszcza także możliwość nakazania opróżnienia nieruchomości niezwłocznie. W takim przypadku organ wydający decyzję powinien wskazać wywłaszczonemu lokal zamienny, w którym będzie mógł mieszkać nie dłużej jednak niż 120 dni od daty wywłaszczenia.
Pan Henryk otrzyma odszkodowanie na podstawie odrębnej decyzji ustalającej jego wysokość. Podejmie ją w zależności od klasyfikacji drogi wojewoda albo starosta, czyli ten sam urząd, który wydał decyzję ZRID. Odszkodowanie ustala się z urzędu, co oznacza, że dotychczasowy właściciel nie musi składać żadnego wniosku. Może natomiast złożyć wniosek o wypłatę zaliczki w wysokości 70 proc. przyznanego odszkodowania. Jeżeli pan Henryk to zrobi, powinien otrzymać pieniądze najpóźniej po 60. dniach od dnia, w którym decyzja ZRID stała się ostateczna. Pozostałą część otrzyma w dniu, w którym decyzja ustalająca wysokość odszkodowania stanie się prawomocna.
Jeżeli wywłaszczeniem objęta jest jedynie część nieruchomości, a pozostała nie nadaje się do prawidłowego wykorzystania na dotychczasowe cele, właściciel może złożyć wniosek do zarządcy drogi o jej wykup. Ale uwaga! Roszczenie o wykup resztówki realizowane jest na gruncie prawa cywilnego. Oznacza to, że jeżeli zarządca drogi nie będzie chciał odkupić od pana Henryka pozostałej części nieruchomości, to nasz czytelnik będzie musiał wystąpić do sądu cywilnego z pozwem o zastępcze oświadczenie woli, a podczas procesu wykazać, że rzeczywiście pozostała część nieruchomości nie nadaje się do wykorzystania na dotychczasowe cele. Niewątpliwie pan Henryk będzie mógł domagać się odkupienia pozostałej części nieruchomości, skoro nie będzie mogła być wykorzystywana nadal jako przydomowy ogród.
Podstawa prawna
Art. 12–13, art. 16, art. 18 ustawy z 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 687).
PORADA EKSPERTA
Wspomniana ustawa rodzi wiele kontrowersji, szczególnie ze względu na długotrwałe postępowanie zmierzające do wydania decyzji ustalającej wysokość odszkodowania. W praktyce dla właściciela oznacza to, że zostaje wywłaszczony z nieruchomości, za którą odszkodowanie dostanie w bliżej nieokreślonej przyszłości. Ma temu zapobiec tegoroczna nowelizacja, zgodnie z którą właściciel może otrzymać 70 proc. odszkodowania już po pierwszej, nieprawomocnej decyzji ustalającej jego wysokość. Oznacza to znaczną poprawę sytuacji właściciela, który jeżeli nie zgadza się z ustaloną przez urzędy wysokością odszkodowania, może odwołać się od tej decyzji, mając już na koncie 70 proc. przysługującej mu kwoty. Przed wspomnianą nowelizacją, przy okazji współpracy z Helsińską Fundacją Praw Człowieka, spotykałem się z przypadkami, gdy właściciel otrzymywał odszkodowanie dopiero po kilku latach od wywłaszczenia. A zatem właściciel (użytkownik wieczysty) powinien pamiętać, że:
● wojewoda lub starosta ma obowiązek ustalenia wysokości odszkodowania w terminie 30 dni od dnia uprawomocnienia się decyzji ZRID,
● jeżeli wyda nieruchomość w terminie 30 dni, należne mu odszkodowanie powinno zostać powiększone o 5 proc.,
● jeżeli wywłaszczany jest z domu mieszkalnego, to przysługuje mu uprawnienie do powiększenia odszkodowania o 10 tys. zł, co ma zrekompensować koszt przeprowadzki.