Jednym z zadań Sądu Najwyższego, realizowanym poza jego kompetencjami orzeczniczymi, jest opiniowanie projektów ustaw - mówi Piotr Hofmański, rzecznik prasowy Sądu Najwyższego.
W dyskusji nad przepisami o związkach partnerskich przywołano opinię Sądu Najwyższego. W pewnym momencie zaczęła ona żyć własnym życiem. Czy rzeczywiście Sąd Najwyższy „nie ma kompetencji do opiniowania projektów ustaw”, jak twierdzi Włodzimierz Cimoszewicz?
W wypowiedź pana senatora Włodzimierza Cimoszewicza wkradła się pewna nieścisłość. Sąd Najwyższy w istocie nie ma kompetencji orzeczniczych w zakresie opiniowania projektów ustaw, także gdy chodzi o tzw. prewencyjne badanie ich zgodności z Konstytucją RP.
Taką kompetencję ma jedynie Trybunał Konstytucyjny. Jednak jednym z zadań Sądu Najwyższego, realizowanym poza jego kompetencjami orzeczniczymi, jest opiniowanie projektów ustaw i innych aktów normatywnych, na podstawie których orzekają i funkcjonują sądy, a także innych ustaw w zakresie, w którym Sąd Najwyższy uzna to za celowe.
Kluczowa kwestia: czyje stanowisko wyraża ta opinia – Sądu Najwyższego, pierwszego prezesa Sądu Najwyższego czy biura studiów i analiz Sądu Najwyższego?
Uprawnienie Sądu Najwyższego do opiniowania projektów wynika z art. 1 ustawy z 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym. Zgodnie zaś z par. 3 ust. 1 pkt 7 uchwały Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Sądu Najwyższego z 1 grudnia 2003 r. w sprawie regulaminu Sądu Najwyższego organem właściwym do przedstawienia lub odmowy przedstawienia tego rodzaju opinii jest pierwszy prezes Sądu Najwyższego.
Z kolei w myśl par. 46 ust. 1 Regulaminu SN projekty opinii sporządza biuro studiów i analiz Sądu Najwyższego, w ramach którego funkcjonują działy: prawa cywilnego; prawa karnego; pracy, ubezpieczeń społecznych i prawa publicznego; prawa karnego wojskowego oraz prawa europejskiego.
Opinie te podpisuje pierwszy prezes Sądu Najwyższego, biorąc w ten sposób odpowiedzialność za ich treść. Powyższe powoduje, że trudno uznać poglądy prawne zawarte w tych opiniach za prywatne poglądy osoby prezesa, skoro formułuje je w związku z pełnionym urzędem.
Czy każdy z sędziów Sądu Najwyższego może uczestniczyć w procesie wydawania takich opinii i ma możliwość się wypowiedzieć?
Tryb konsultacyjny nie jest przewidziany w przepisach. Niemniej w przypadkach projektów o istotnym znaczeniu dla funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości są one kierowane do poszczególnych izb w celu uzyskania stanowiska prezesa izby lub poszczególnych sędziów.
Jak często Sąd Najwyższy zabiera głos w procesie legislacyjnym?
W 2012 r. wpłynęło do opiniowania Sądu Najwyższego ok. 456 projektów aktów prawnych. Wydane zostały 133 opinie, w których SN wyraził zastrzeżenia do przedstawionych projektów, natomiast odnośnie pozostałych projektów, po ich zbadaniu merytorycznym, nie uznano za celowe zajmowanie stanowiska lub nie zgłoszono uwag.
Cimoszewicz: Opinia prezesa Sądu Najwyższego o związkach partnerskich to jego osobiste poglądy
Cimoszewicz: Opinia prezesa Sądu Najwyższego o związkach partnerskich to jego osobiste poglądy

Zobacz również
Czy Sąd Najwyższy zabiera głos tylko w kwestiach zasadniczych?
Sąd Najwyższy wypowiada się w kwestiach dotyczących przepisów prawa, funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości, a także istotnych z punktu widzenia społecznego. Do projektów ustawy o związkach partnerskich sporządzono w Sądzie Najwyższym aż cztery opinie, jedną do projektu poselskiego Sejmu VI kadencji i trzy opinie do projektów, które były poddane ostatnio głosowaniu Sejmu RP.
Czy Sąd Najwyższy jest rzeczywiście przeciwnikiem regulacji związków partnerskich?
Tryb opiniowania projektów nie pozwala na zrekonstruowanie stanowiska Sądu Najwyższego w kwestii projektowanych regulacji. Zwracam uwagę, że organ sądowy w tej kwestii się nie wypowiadał. Pierwszy prezes Sądu Najwyższego zajął natomiast stanowisko w dyskusji nad projektami, które – jak każde inne – może być przedmiotem kontrowersji, służąc ukazaniu problemów, jakie powinny być rozwiązane na ścieżce legislacyjnej.