Jeżeli zażalenie na umorzenie postępowania rozpozna prokurator, a nie przekaże sądowi, pokrzywdzony nie może wnieść własnego aktu oskarżenia – orzekł Sąd Najwyższy.
Mężczyzna złożył zawiadomienie o kradzieży dwóch topoli i wskazał sprawcę. Przeciwko złodziejowi wszczęto dochodzenie. Postępowanie jednak umorzono z powodu braku dowodów. Pokrzywdzony złożył zażalenie, a prokurator uwzględnił je bez przekazywania sprawy do sądu.
Nakazał policji kontynuowanie dochodzenia, by potem ponownie umorzyć postępowanie. Pokrzywdzony wniósł więc osobisty akt oskarżenia. Wskazał na art. 55 kodeksu postępowania karnego, zgodnie z którym w razie powtórnego wydania przez prokuratora postanowienia o umorzeniu pokrzywdzony może wnieść akt oskarżenia do sądu.

Nie każde ponowne umorzenie pozwala na własny akt oskarżenia

Sąd rejonowy uznał oskarżonego winnym i skazał go na trzy miesiące pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania kary na dwa lata. Ponadto orzekł obowiązek naprawienia szkody i zapłacenie 1 tys. zł. Wyrok ten nie został zaskarżony i uprawomocnił się.
Prokurator generalny złożył jednak kasację na korzyść oskarżonego. Uznał bowiem, że pokrzywdzony nie mógł dochodzić swoich praw w sądzie, bo nie miał statusu oskarżyciela subsydiarnego. Wniósł więc o uchylenie wyroku i umorzenie postępowania.
Sąd Najwyższy przychylił się do wniosku. Wyjaśnił, że subsydiarny akt oskarżenia jest dopuszczalny jedynie wtedy, gdy dojdzie do powtórnego wydania postanowienia o umorzeniu postępowania, ale po skontrolowaniu pierwszego przez sąd, a nie prokuratora.
Wreszcie jest szansa na krótsze procesy, nawet o jedną trzecią

Zobacz również
Oznacza to, że art. 55 par. 1 k.p.k., dający pokrzywdzonemu prawo do wystąpienia z subsydiarnym aktem oskarżenia, musi być interpretowany łącznie z art. 330 par. 2 k.p.k. Ten zakłada, że pokrzywdzony, w sytuacji gdy prokurator wydaje ponownie postanowienie o umorzeniu postępowania przygotowawczego, może wnieść akt oskarżenia. Przepis ten musi być jednak odczytywany łącznie z par. 1 dotyczącym uchylania przez sąd zaskarżonego postanowienia prokuratora.
Możliwość wniesienia skargi subsydiarnej zachodzi więc jedynie wtedy, gdy po uprzednim uchyleniu przez sąd zaskarżonego postanowienia prokurator nadal nie znajduje podstaw do oskarżenia, a więc gdy ma to miejsce po skutecznej kontroli sądowej mimo przyznania przez sąd racji żądającemu ścigania.
Nie każde zatem ponowne rozstrzygnięcie o umorzeniu daje podstawę do subsydiarnego aktu oskarżenia.

ORZECZNICTWO
Wyrok Sądu Najwyższego z 5 grudnia 2012 r., sygn. akt III KK 122/12.