Z urzędu lub na wniosek
Sąd z urzędu nadaje rygor natychmiastowej wykonalności tylko niektórym wyrokom, nadającym się do wykonania w drodze egzekucji. Bez czekania na wniosek zainteresowanego sąd ma prawo opatrzyć rygorem natychmiastowej wykonalności orzeczenie wówczas, gdy zasądził alimenty lub roszczenie uznane przez pozwanego albo wydał wyrok zaoczny uwzględniający powództwo. Może to zrobić także wówczas, gdy zasądził należności z weksla, czeku, warrantu, rewersu, dokumentu urzędowego lub prywatnego, pod warunkiem że ich prawdziwość nie została zaprzeczona. Rygor taki nadaje też, uwzględniając powództwo o naruszenie posiadania. We wszystkich tych przypadkach sąd wydaje postanowienie o nadaniu rygoru natychmiastowej wykonalności, a gdyby tego nie zrobił, strona może wystąpić o uzupełnienie wyroku. Na wniosek strony taki rygor sąd nadaje w sytuacji, gdyby opóźnienie uniemożliwiło lub znacznie utrudniło wykonanie wyroku albo naraziło powoda na szkodę.
Nadanie wyrokowi rygoru wykonalności (zresztą nie tylko natychmiastowej) powoduje, że staje się on tytułem egzekucyjnym i po opatrzeniu go klauzulą wykonalności umożliwia przeprowadzenie egzekucji. Jest to istotne dla strony, która po przeprowadzeniu tej procedury może szybciej odzyskać pieniądze w drodze egzekucji komorniczej. Rygor natychmiastowej wykonalności obowiązuje bowiem już od chwili ogłoszenia wyroku. W praktyce oznacza to, że od tego momentu powód może domagać się opatrzenia orzeczenia klauzulą wykonalności (w zakresie objętym tym rygorem) i złożyć wniosek do komornika o wszczęcie egzekucji.

Zawieszenie wyroku

Sąd może jednak uzależnić natychmiastową wykonalność wyroku od złożenia przez powoda stosownego zabezpieczenia, a także odmówić jej, gdyby w ten sposób dla pozwanego wyniknęła niepowetowana (czyli taka, która nie może zostać naprawiona) szkoda. Przykładem takiej szkody może być sprzedaż pamiątek rodzinnych, ponieważ nie da się jej naprawić przez zapłatę pozwanemu określonej kwoty w razie zmiany wyroku na jego korzyść.
Natomiast na wniosek pozwanego sąd może także zawiesić rygor natychmiastowej wykonalności, który nadał wyrokowi zaocznemu. Robi to, gdy wyrok został wydany z naruszeniem przepisów o dopuszczalności jego wydania, gdy pozwany uprawdopodobni, że na rozprawie nie stawił się nie z własnej winy lub gdy okoliczności wywołują wątpliwości co do wyroku zaocznego. Gdy sąd zawiesi wykonanie wyroku, to może orzec o zastosowaniu środków zabezpieczających.
Z wnioskiem o zawieszenie wykonania wyroku pozwany może wystąpić w odrębnym piśmie procesowym albo zawrzeć go w sprzeciwie od wyroku zaocznego.

94 mln zł długów ciąży na najbardziej zadłużonym Polaku (dane z raportu InfoDług, BIG InfoMonitor)

Podstawa prawna
Art. 333 – 336, 346 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego, (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).