Poselski projekt nowelizacji ustaw o gospodarce nieruchomościami oraz o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości przewiduje możliwość udzielenia bonifikaty od pierwszej opłaty i od opłat rocznych na podstawie zarządzenia wojewody albo uchwały rady lub sejmiku. W dodatku bonifikaty będą stosowane również do nieruchomości oddanych w użytkowanie wieczyste przed 1 stycznia 1998 r. oraz do udziałów w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej, która jest związana z odrębną własnością lokalu mieszkalnego.
Od rocznej opłaty
Od 1 lipca 2011 r. obowiązuje zasada (ujęta w ustawie o ograniczeniu barier administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców) o aktualizacji raz na trzy lata opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej. Projekt przewiduje wprawdzie utrzymanie tej zasady, ale pod pewnymi warunkami. Posłowie chcą zmienić obowiązujący obecnie mechanizm przy uiszczaniu tej opłaty w razie jej aktualizacji.
Aktualizacja opłaty byłaby przeprowadzana, gdy wartość nieruchomości ulegnie zmianie. Natomiast nowa wysokość opłaty byłaby ustalana przy zastosowaniu dotychczasowej stawki procentowej, ale obliczanej od wartości nieruchomości w dniu aktualizacji opłaty. Gdy zaktualizowana w ten sposób wysokość opłaty rocznej przewyższy dwukrotnie wysokość dotychczasowej opłaty rocznej, to użytkownik wieczysty uiści kwotę równą dwukrotności dotychczasowej opłaty rocznej. Natomiast kwota przewyższająca tę dwukrotność ma być rozkładana na dwie równe części. Każda z nich powiększy opłatę roczną pobieraną w ciągu następnych dwóch lat. W ten sposób opłata roczna w trzecim roku osiągnie wysokość wynikającą z tej aktualizacji.
Użytkownik się odwołuje
Projekt określa też procedurę żądania przez użytkownika wieczystego dokonania aktualizacji opłaty rocznej, gdy wartość nieruchomości uległa zmianie. Z takim żądaniem będzie miał prawo wystąpić raz w roku. Musi to zrobić na piśmie do 31 grudnia roku poprzedzającego aktualizację opłaty rocznej. Gdy organ odmówi mu aktualizacji opłaty, to w ciągu 30 dni od otrzymania odmowy może skierować sprawę do kolegium. Jeżeli organ w ciągu 30 dni nie rozpatrzy żądania, to użytkownik wieczysty w ciągu 90 dni od doręczenia żądania będzie miał prawo skierować sprawę do kolegium. Nowa wysokość opłaty rocznej będzie obowiązywała od 1 stycznia następnego roku.
Zostaną zniesione ograniczenia co do rodzaju nieruchomości objętych możliwością przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności. Posłowie chcą wprowadzić możliwość przekształcenia prawa bez względu na funkcję lub przeznaczenie nieruchomości. Z tej możliwości mogliby skorzystać wszyscy użytkownicy wieczyści, a więc nawet osoby prawne, które obecnie nie mają takich uprawnień.
Z ograniczeniem
Projekt przewiduje, że takich uprawnień nie miałby Polski Związek Działkowców, bo prawo użytkowania ma ta organizacja, a nie osoby, które faktycznie użytkują działki i ponoszą na nie nakłady. Wyłączenie spowoduje, że PZD nie będzie miał możliwości wniesienia roszczenia o przekształcenie i nie zostanie właścicielem nieruchomości zamiast działkowców, którzy je użytkują i ponoszą na nie nakłady. Takich uprawnień nie będą mieć także państwowe i samorządowe osoby prawne, cudzoziemcy i spółki zagraniczne.
Posłowie domagają się też zniesienia kolejnego ograniczenia, czyli terminu 31 grudnia 2012 r., do którego można występować z żądaniem przekształcenia prawa. Chcą, aby po tej dacie też było możliwe ubieganie się o przekształcenie.
Kolejna propozycja dotyczy rezygnacji z wymogu, aby wniosek o przekształcenie składali wszyscy współużytkownicy wieczyści nieruchomości gruntowej. Taki problem występuje w nieruchomościach zabudowanych budynkami zamieszkanymi przez wielu lokatorów. Gdy choćby jeden z właścicieli lokali nie chce złożyć wniosku o przekształcenie prawa użytkowania wieczystego we własność, to w ten sposób skutecznie blokuje pozostałym skorzystanie z tej nieruchomości. Wprawdzie współużytkownicy, których łączne udziały wynoszą połowę, mogą się domagać rozstrzygnięcia przez sąd, ale najczęściej takie spory nie trafiają na wokandę. Natomiast projekt proponuje, aby w takich przypadkach o możliwości wystąpienia z wnioskiem o przekształcenie decydowała wola większości współużytkowników wieczystych. O innych projektach pisaliśmy w nr. 114 i 123 Nieruchomości.
Stan na dziś
Wnioski o przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności warto złożyć jeszcze przed 9 sierpnia 2011 r., ponieważ po tej dacie gminy będą mogły odmówić przyznania użytkownikowi wieczystemu bonifikaty przy przekształceniu prawa. Taką możliwość otrzymały na podstawie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 26 stycznia 2010 r., który uznał przepis ustawy zobowiązujący gminy do udzielania bonifikaty za sprzeczny z konstytucją. Zakwestionowany przepis będzie obowiązywał tylko do 9 sierpnia 2011 r, czyli przez półtora roku od ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw (data ogłoszenia: 8 lutego 2010 r.). Potem bonifikata będzie przyznawana tylko wówczas, gdy właścicielem gruntów jest Skarb Państwa.