Zwiększenia liczby rzeczników generalnych Trybunału Sprawiedliwości domaga się Helsińska Fundacja Praw Człowieka. Wówczas Polska miałaby stałego rzecznika i nie uczestniczyłaby w systemie rotacji. Fundacja zwróciła się w tej sprawie do prezesa Trybunału Vassiliosa Skourisa.

Fundacja na swojej stronie internetowej przypomina, że Trybunał Sprawiedliwości UE jest wspomagany przez ośmiu rzeczników generalnych. Tymczasem w dokumentach dołączonych do Traktatu Lizbońskiego przewidziano możliwość zwiększenia ich liczby o trzy osoby (do jedenastu), jeżeli przedstawiciele państw członkowskich jednomyślnie wyrażą na to zgodę.

Wówczas - zgodnie z nowym systemem - Polska będzie posiadała swojego stałego rzecznika. Obecnie stałego rzecznika ma pięć największych państw: Niemcy, Francja, Włochy, Hiszpania i Wielka Brytania, system rotacji obowiązuje wobec trzech państw, m.in Polski.

Gdyby liczbę rzeczników generalnych zwiększono do 11, sześciu spośród nich byłoby rzecznikami stałymi, a system rotacji dotyczyłby pięciu rzeczników.

Fundacja zauważa, że powiększenie Unii Europejskiej o dwanaście nowych państw członkowskich pociągnęło za sobą zwiększenie liczby sędziów, ale zmiana ta nie wpłynęła jednak na liczbę rzeczników generalnych. Rola rzecznika generalnego w funkcjonowaniu UE jest nie do przecenienia. Jego zadaniem jest wydawanie opinii w sprawach rozpatrywanych przez Trybunał, w których występuje nowe, istotne zagadnienie prawne.

W ocenie Fundacji Helsińskiej obecna liczba rzeczników generalnych nie pozwala na ich uczestnictwo w wielu ważnych, kluczowych dla UE sprawach. Dodatkowo, konieczność zmiany liczby rzeczników generalnych nabiera istotnego znaczenia z powodu zwiększającej się roli UE w zakresie ochrony praw podstawowych. Jest to wynikiem, między innymi, wejścia w życie Karty Praw Podstawowych, wzmocnienia praw wynikających z obywatelstwa unijnego, czy rosnącej w Trybunale liczby spraw dotyczących przeciwdziałania dyskryminacji.

W związku z tym Helsińska Fundacja Praw Człowieka zwróciła się do prezesa Trybunału Sprawiedliwości UE wskazując, że zwiększenie liczby rzeczników generalnych jest istotne dla funkcjonowania TS UE. Fundacja podkreśliła również, że będzie to wyrazem konsensu wypracowanego przez państwa członkowskie w trakcie negocjacji nad ostateczną wersją treści traktatu reformującego UE.

Zgodnie z obecnymi przepisami w ETS jest ośmiu rzeczników generalnych. ETS może żądać od Rady zwiększenia liczby rzeczników generalnych. Decyzję w tej sprawie Rada Unii musi podjąć jednomyślnie. Rzecznik wybierany jest na 6 lat, z możliwością ponownego wyboru. Podobnie jak w przypadku sędziów, zmiany dokonuje się co 3 lata, a co 3 lata wybierani są czterej rzecznicy generalni, nie mogą pełnić żadnej funkcji politycznej i administracyjnej, nie mogą podejmować żadnej pracy zarobkowej.