Nie ma kompleksowych przepisów regulujących zasady rewitalizacji terenów poprzemysłowych. Samorządy zainteresowane zagospodarowaniem takich terenów muszą się odwoływać do przepisów rozproszonych w wielu ustawach, rozporządzeniach, a także w dokumentach programowych Unii Europejskiej
Pomimo braku aktów prawnych regulujących całościowo kwestie dotyczące rewitalizacji terenów poprzemysłowych samorządy realizują projekty w tym zakresie. Już w poprzedniej perspektywie finansowej UE dla zainteresowanych gmin dostępne były niemałe środki na rewitalizację terenów miejskich ze Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. Dzięki nim wiele gmin opracowało lokalne programy rewitalizacji, a następne wytyczne do podjęcia działań inwestycyjnych.
W obecnej perspektywie środków tych też nie brakuje. Najwięcej wolnych środków można znaleźć w Regionalnych Programach Operacyjnych. Unia Europejska nadal uznaje rewitalizację terenów poprzemysłowych za problem nierozwiązany i priorytetowy w najbliższych latach. Dane zawarte w „Polityce ekologicznej państwa na lata 2009 – 2016 roku” wskazują, że powierzchnia terenów zdegradowanych i zdewastowanych w Polsce wynosi 65 tys. ha. Z tego zrekultywowano zaledwie 1,4 tys. ha. Tylko w aglomeracji śląskiej zlokalizowanych jest ok. 140 składowisk odpadów powęglowych, które zajmują ponad 35 tys. ha, przy czym obszar niezrewitalizowany to prawie 27 tys. ha.
Z reguły samorządy prowadzą rewitalizację na podstawie sporządzonego we własnym zakresie programu, który przyjmowany jest na podstawie uchwały podjętej przez lokalne władze. Podstawą dla programu są lokalne dokumenty strategiczne: plan rozwoju lokalnego, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, wieloletni plan inwestycyjny, plan finansowy czy strategia rozwoju gminy. To są podstawowe instrumenty dla programu – określają z jednej strony bowiem stan dzisiejszy, wizję i misję gminy, a z drugiej wyznaczają kierunki działań w najbliższych latach. Obowiązek ich sporządzania wynika z przepisów prawnych.
Brakuje natomiast specjalistycznych regulacji dotyczących rewitalizacji. Lokalny program rewitalizacji tworzy się więc na podstawie przepisów rozproszonych w różnych aktach prawnych i doświadczeń innych krajów UE. Z dotychczasowego doświadczenia samorządów wynika, że projekt uchwały rewitalizacyjnej powinien określać: granice obszaru rewitalizacji, zakres badania postaw i opinii mieszkańców obszaru objętego planowaną rewitalizacją, a także zasady powoływania i odwoływania pełnomocnika ds. rewitalizacji i członków lokalnej rady ds. rewitalizacji. Najważniejszym zaś jej punktem jest zakres programu rewitalizacji i terminy realizacji.
Lokalny program rewitalizacji powinien zawierać: charakterystykę obecnej sytuacji na obszarze rewitalizacji i w bliskim sąsiedztwie (np. w mieście) oraz wyraźne wskazanie możliwości i potrzeby rewitalizacji w odwołaniu do strategicznych dokumentów dotyczących rozwoju przestrzennego i społeczno-gospodarczego miasta i regionu. Nie może oczywiście w nim zabraknąć założeń programu z wyszczególnieniem planowanych działań i celów programu. Kolejnym niezbędnym elementem programu jest plan finansowy z wyszczególnienie źródeł finansowania. Podobnie jak w przypadku uchwały samorządowej lokalny program rewitalizacji musi zawierać opis etapów jego wdrażania, monitorowania i ocen efektów.
Lokalny program rewitalizacji powinien wyznaczać podlegające mu obszary, zwane niekiedy obszarami problemowymi lub kryzysowymi. Przez stan kryzysowy czy problemowy na danym obszarze należy rozumieć zespół niepożądanych destrukcyjnych procesów w sferze przestrzennej, społecznej, ekonomicznej, który spowodował trwałą degradację terenu. Samorządy same muszą wyznaczyć takie obszary, biorąc pod uwagę wyniki badań i analiz, względnie informacje i wnioski zgłaszane przez podmioty uczestniczące w procesie rewitalizacji.
Określenie rodzaju zjawisk kryzysowych oraz ich zasięgu na obszarach zdegradowanych jest trudne. Z jednej strony ich poprawne wyznaczenie jest konieczne z uwagi na rozpoznanie zagrożeń, jakie stwarzają dla prawidłowego rozwoju gminy. Umożliwi to właściwy wybór kierunków działań, metod i środków dla pokonania zjawisk kryzysowych. Z drugiej mają przekonać, szczególnie radnych i opinię publiczną, o potrzebie przygotowania programu rewitalizacji.
Wykonanie specjalistycznych analiz najczęściej zlecane jest kompetentnym podmiotom – spółkom audytorskim, firmom doradczym czy instytutom naukowym. Rezultatem specjalistycznych badań jest – z reguły – obszerny materiał końcowy. Niekiedy w swojej formie i języku prezentacji jest on niezrozumiały dla radnych, a co dopiero dla społeczności lokalnej. Badania i analizy zjawisk kryzysowych pochłaniają niemało czasu i bywają kosztowne. Z tych względów materiał z badań może budzić kontrowersje i mieć niekorzystny dla sprawy wpływ na radnych, którzy mają podjąć uchwałę o przystąpieniu gminy do programu rewitalizacji. W gminach mających zdegradowane tereny poprzemysłowe można przyjąć uproszczone metody wyznaczania granic obszarów kryzysowych, np. sondażowe rozpoznania takich terenów połączone z analizą SWOT – wartości i słabości, szans i zagrożeń, jakie stwarza dany teren.
Realizowane dotąd przez samorządy programy rewitalizacji wykorzystywały procedury sprawdzone w innych krajach UE lub wynikające z przepisów wspólnotowych. Unijne procedury opracowania programów rewitalizacji są jedynie zalecaną, a nie obowiązującą w naszym kraju formą postępowania. Na ogół przewidują one powołanie w gminie pełnomocnika i zespołu ds. rewitalizacji. Powołanie pełnomocnika ds. rewitalizacji to zadanie wójta bądź burmistrza. Do zadań takiego urzędnika należy koordynowanie pracy zespołu zadaniowego przygotowującego program. Pełnomocnik odpowiada też za wyznaczenie w gminie obszarów problemowych. Do zespołu zadaniowego powinni zostać powołani nie tylko merytoryczni pracownicy samorządowi, ale także eksperci, przedstawiciele środowisk społecznych i organizacji pozarządowych z terenu gminy. W gminach borykających się ze szczególnie trudnymi do rozwiązania problemami rewitalizacji (np. tereny pogórnicze) wójt czy burmistrz mogą wnioskować do rady gminy o powołanie specjalnej komisji ds. rewitalizacji, w skład której oprócz wyznaczonych przez radę radnych powinni wejść przedstawiciele firm kluczowych dla rozwoju gminy.
6 kroków
Rewitalizacja terenu
1 Wizja
Należy stworzyć wizję projektu i programu rewitalizacji.
2 Konsultacje
Posiadane zarysy, cele i zadania projektu programu rewitalizacji należy przedyskutować z mieszkańcami, w szczególności z przedstawicielami: biznesu, organizacjami społecznymi, liderami lokalnymi.
3 Prawo lokalne
Przed stworzeniem programu rewitalizacji rada gminy, jeżeli jeszcze nie posiada, to powinna uchwalić miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego lub co najmniej studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego.
4 Uchwała
Rada gminy, posiadając miejscowy plan zagospodarowania, może uchwalić program rewitalizacji.
5 Zezwolenia i pozwolenia
Jeszcze przed realizacją programu rewitalizacji należy zdobyć wszystkie pozwolenia wynikające z prawa budowlanego oraz zezwolenia dotyczące remontów i modernizacji nieruchomości zabytkowych.
6 Finansowanie
Środki finansowe oprócz budżetowych gmina powinna już teraz zacząć szukać w unijnych programach pomocowych na lata 2007 – 2013.
Podstawa prawna
Ustawa z 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2008 r. nr 25, poz. 150 z późn. zm.).
Ustawa z 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz.U. nr 75, poz. 493).
Pozostało
91%
treści
Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A. Kup licencję
Reklama
Reklama