Zawarcie umowy na usuwanie ścieków z gminnymi jednostkami organizacyjnymi lub przedsiębiorstwami świadczącymi usługi w tym zakresie może okazać się konieczne w okresach, kiedy niemożliwe będzie stosowanie rolniczego wykorzystania ścieków na własnym gruncie. Rolnik legitymujący się taką umową dokumentuje, w jaki sposób zagospodarował swoje ścieki, zaś jej brak może prowadzić do zastosowania sankcji karnych przewidzianych ustawą o utrzymaniu porządku i czystości w gminach.
PROBLEM
Czy rolnicy mają prawo wykorzystywać ścieki do nawożenia własnych gruntów?
MŚ INFORMUJE
Zagadnienia dotyczące czasowego gromadzenia ścieków bytowych i ich usuwania przez wyspecjalizowane podmioty działające w imieniu gminy generalnie regulują przepisy ustawy z 13 września 1996 r. o utrzymaniu porządku i czystości w gminach (Dz.U. z 2006 r. nr 236, poz. 2008 z późn. zm.). Natomiast w kwestiach dotyczących wymogów środowiskowych dla rolniczego wykorzystywania tego rodzaju ścieków wiodące będą przepisy ustawy z 18 lipca 2001 r. – Prawo wodne (Dz.U. z 2005 r. nr 239, poz. 2019, z późń. zm.).
Na podstawie przepisów art. 36 ustawy – Prawo wodne właścicielowi gruntu przysługuje prawo do rolniczego wykorzystanie ścieków, jeżeli ilość tych ścieków nie przekroczy 5msześc./dobę. Wówczas czynność taka odbywa się w ramach zwykłego korzystania z wód, tj. niewymagającego pozwolenia wodnoprawnego. Nie oznacza to jednak, że ten specyficzny sposób wykorzystywania ścieków powstających w wyniku funkcjonowania własnego gospodarstwa domowego i rolnego może być stosowany w każdym przypadku i w każdym czasie. Należy bowiem zauważyć, że zgodnie z art. 44 cytowanej ustawy rolnicze wykorzystanie ścieków stanowi jedną z metod oczyszczania ścieków przy jednoczesnym pozyskiwaniu tych ścieków do procesów nawadniania oraz nawożenia użytków rolnych. W związku z tym ustawodawca szczegółowo obwarował taki sposób korzystania ze środowiska.
Co istotne, cytowany przepis wprost wzbrania rolniczego wykorzystania ścieków na gruntach zamarzniętych do głębokości 30 cm lub przykrytych śniegiem, co determinuje wyłącznie takie okresy nawadniania lub nawożenia, w czasie których nie będą występowały opisane warunki.
Właściciele posiadający gospodarstwa rolne mogą stosować opisywany sposób wykorzystania własnych ścieków na swoich gruntach przy jednoczesnym zachowaniu odpowiednich wymogów środowiskowych oraz przy dostosowaniu dawek ścieków m.in. do potrzeb pokarmowych roślin uprawnych, warunków klimatycznych, zagospodarowania gruntów i systemu płodozmianów. Taki rodzaj zagospodarowania ścieków wymusza proces wstępnego ich podczyszczenia oraz dezynfekcji, a ponadto może być ograniczony do określonych pór roku, łącznie z całkowitym zakazem stasowania na gruntach zamarzniętych do głębokości 30 cm lub przykrytych śniegiem. Oznacza to, że analizowany sposób postępowania ze ściekami nie będzie mógł być stosowany całorocznie. A zatem w okresach występowania takich warunków wytwórca ścieków powinien stosować rozwiązania alternatywne. Najczęściej są to szczelne zbiorniki bezodpływowe służące do czasowego gromadzenia ścieków. Z uwagi na to, że pojemność tych urządzeń jest określona, w sytuacjach dłuższego przetrzymywania w nich ścieków rolnicy powinni liczyć się z ich usuwaniem za pomocą specjalistycznego taboru asenizacyjnego do wyznaczonych przez gminę miejsc ich unieszkodliwiania (tzw. stacji zlewnych). Odbywa się to w ramach odpłatnej usługi wykonywanej przez gminne jednostki organizacyjne lub przedsiębiorstwa posiadające odpowiednie środki techniczne oraz zezwolenie na prowadzenie takiej działalności, w trybie ustawy o utrzymaniu porządku i czystości w gminach. Zgodnie z nią dokumentowanie korzystania z tych usług odbywa się poprzez okazanie stosownej umowy oraz dowodów płatności. Dzięki temu możliwe jest eliminowanie przypadków nielegalnego pozbywania się gromadzonych ścieków (np. w nieszczelnych szambach) lub wylewania odbieranych ścieków przez przewoźników poza teren stacji zlewnych (na podstawie odpowiedzi na interpelację nr 16279).
ks