Projekt, zgłoszony przez posłów Platformy Obywatelskiej, zakłada wprowadzenie państwowego egzaminu prawniczego I i II stopnia. Ponadto nadaje uprawnienia do występowania przed sądami rejonowymi i wykonywania innych czynności prawniczych nowej kategorii osób, które zdały egzamin I stopnia - doradcom prawnym. Prace nad tego typu przepisami były prowadzone od 2008 r. w Ministerstwie Sprawiedliwości.
"Bardzo się cieszymy, że z naszej pracy ktoś postanowił skorzystać, (...) stanowisko rządu w sprawie projektu jest pozytywne" - mówił wiceminister sprawiedliwości Zbigniew Wrona, odpowiadając na pytania posłów, dlaczego projekt nie trafił do Sejmu jako propozycja rządowa.
Zaproponowane rozwiązania krytycznie oceniają samorządy zawodów prawniczych. W przyjętej w ubiegłym tygodniu uchwale Krajowa Rada Radców Prawnych podkreśliła, iż "poselski projekt ustawy o państwowych egzaminach prawniczych nie różni się zasadniczo od przedstawianego wcześniej do konsultacji projektu ministra sprawiedliwości, niezaakceptowanego następnie przez Radę Ministrów".
Poselski projekt przewiduje, że do egzaminu prawniczego I stopnia mogliby podchodzić wszyscy absolwenci prawa. Egzamin ten miałby kwalifikować do odbywania wszystkich aplikacji prawniczych. Zdanie egzaminu I stopnia uprawniałoby też do świadczenia w ograniczonym zakresie pomocy prawnej jako doradca prawny.
Według planów doradcy prawni mogliby np. występować przed sądami rejonowymi - z wyłączeniem spraw z zakresu prawa karnego, karnego skarbowego, wykroczeń, rodzinnego i opiekuńczego. Doradcy prawni byliby zobowiązani do zachowania tajemnicy informacji, które uzyskali w związku z wykonywaniem obowiązków. Listy doradców prawnych mieliby prowadzić prezesi sądów apelacyjnych. Projekt przewiduje także wymóg obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej dla doradców prawnych za szkody wyrządzone przy świadczeniu podstawowych czynności prawniczych.
"W wyniku tych zmian na rynek usług prawnych może wchodzić corocznie około dwóch tysięcy doradców prawnych" - wskazywał Witold Pahl (PO).
Egzamin I stopnia miałby mieć formę testu jednokrotnego wyboru, zawierającego 220 pytań, sprawdzających zarówno wiedzę prawniczą, jak i umiejętność stosowania prawa i zasad wykładni.
Do egzaminu prawniczego II stopnia przystępowałyby osoby kończące aplikacje korporacyjne, doradcy prawni z pięcioletnim doświadczeniem zawodowym, a także m.in. doktorzy nauk prawnych. Egzamin II stopnia miałby składać się z dwóch części - ogólnej (test) i specjalistycznej (prace pisemne). Zdanie egzaminu uprawniałoby do wykonywania zawodu adwokata, radcy prawnego lub notariusza.
W projekcie przewidziano także wprowadzenie elektronicznego systemu rejestracji do państwowych egzaminów prawniczych. Miałby on ułatwić rejestrację kandydatów i w sposób optymalny zapewnić miejsce odbywania aplikacji wszystkim chętnym, którzy zdali egzamin I stopnia.
Sejmowa komisja sprawiedliwości i praw człowieka skierowała projekt do dalszych prac w podkomisji. Będzie tam rozpatrywany wspólnie z innym, zgłoszonym już wcześniej przez posłów PiS, projektem ustawy o licencjach prawniczych i świadczeniu usług prawniczych.