Według jakich zasad dokonuje się zbycia akcji lub udziałów w spółkach z udziałem jednostek samorządu terytorialnego? Jaka jest struktura organów w tych spółkach?
Struktura organów spółek z udziałem samorządu terytorialnego uregulowana jest nieco odmiennie niż w kodeksie spółek handlowych. Ustawa o gospodarce komunalnej wprowadza obowiązek powołania rady nadzorczej w każdej spółce samorządowej, niezależnie od jej rodzaju.
Przepisy ustawy dotyczące członków rady nadzorczej odmiennie regulują m.in. kadencję członków oraz krąg osób, które można powołać na to stanowisko. Regulacje te stosuje się także do spółek zależnych (dominujących) od spółek z udziałem samorządu. W pozostałych, nieuregulowanych odmiennie kwestiach zastosowanie znajdują przepisy kodeksu spółek handlowych.
Zgodnie z art. 10a ustawy o gospodarce komunalnej kadencja członka rady nadzorczej w spółkach z większościowym udziałem jednostek samorządu terytorialnego trwa trzy lata. Członkowie rady nadzorczej reprezentujący w spółce jednostkę samorządu terytorialnego są powoływani spośród osób, które złożyły egzamin w trybie przewidzianym w przepisach o komercjalizacji i prywatyzacji, tj. w rozporządzeniu Rady Ministrów z 7 września 2004 r. w sprawie szkoleń i egzaminów dla kandydatów na członków rad nadzorczych spółek, w których Skarb Państwa jest jedynym akcjonariuszem (Dz.U. nr 198, poz. 2038 z późn. zm.). Do członków rad nadzorczych spółek z udziałem samorządu, reprezentujących w spółce jednostkę samorządu terytorialnego, stosuje się odpowiednio art. 13 ustawy z 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (Dz. U. z 2002 r. nr 171, poz. 1397 z późn. zm.). W myśl tego przepisu członkowie rady nadzorczej tej spółki nie mogą:
● pozostawać w stosunku pracy ze spółką ani świadczyć pracy lub usług na jej rzecz na podstawie innego tytułu prawnego,
● posiadać akcji lub udziałów u przedsiębiorców tworzonych przez spółkę, z wyjątkiem akcji dopuszczonych do obrotu na rynku regulowanym,
● pozostawać u powyższych przedsiębiorców w stosunku pracy ani świadczyć pracy lub usług na ich rzecz na podstawie innego tytułu prawnego,
● wykonywać zajęć, które pozostawałyby w sprzeczności z ich obowiązkami albo mogłyby wywołać podejrzenie o stronniczość lub interesowność.
Członków zarządu spółek z udziałem jednostek samorządu terytorialnego powołuje i odwołuje rada nadzorcza. Duże znaczenie dla regulacji funkcjonowania spółek komunalnych, a przede wszystkim dla zbycia akcji i udziałów w spółkach mają również przepisy ustawy z 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (t.j. Dz.U. z 2002 r. nr 171, poz. 1397 z późn. zm.). Przepisy wskazanej ustawy również doznają modyfikacji w zakresie ich stosowania do spółek komunalnych. Przewidziane w ustawie kompetencje ministra właściwego ds. Skarbu Państwa wykonuje wobec spółki przewodniczący zarządu jednostki samorządu terytorialnego, a w przypadku gminy wójt (burmistrz, prezydent miasta). W jednoosobowych spółkach jednostek samorządu terytorialnego funkcję zgromadzenia wspólników (walnego zgromadzenia) pełnią organy wykonawcze tych jednostek. Ponadto do wnoszenia wkładów oraz obejmowania udziałów i akcji stosuje się przepisy kodeksu spółek handlowych oraz przepisy kodeksu cywilnego, z zastrzeżeniem przepisów ustaw: o samorządzie gminnym, o samorządzie powiatowym oraz o samorządzie województwa.
Prof. dr hab. Marek Chmaj, Kancelaria Radcowska Chmaj i Wspólnicy