dr Tomasz Strąk
Wydział Nauk Ekonomicznych i Zarządzania, Uniwersytet Szczeciński
Zarówno wieloletni plan finansowy państwa (WPFP), jak i wieloletnia prognoza finansowa (WPF) to dokumenty, które na pewno oznaczają większą przejrzystość, a potencjalnie także większą racjonalność wydatkowania środków publicznych i poprawę jakości usług finansowanych z naszych podatków. Oba dokumenty sporządzane będą na co najmniej cztery lata, dodatkowo WPFP będzie miał w całości charakter zadaniowy. Ich opracowanie wymaga zatem planowania potrzeb nie w perspektywie rocznej, ale czteroletniej, co pozwala na ocenę spójności i realności planów strategicznych oraz wieloletnich planów inwestycyjnych. Konieczność wskazania realnych źródeł finansowania poszczególnych priorytetów strategicznych oraz inwestycji wymusi znacznie bardziej staranne ich planowanie oraz istotne ograniczenie występujących dzisiaj przypadków zawieszania przedsięwzięć inwestycyjnych z powodu braku środków.
Jeśli chodzi o zmiany wieloletnich planów finansowych państwa i samorządów, warto zwrócić uwagę, że taki kroczący charakter planów i prognoz funkcjonuje w sektorze prywatnym, a wśród znaczących korporacji jest wręcz standardem. Coroczna aktualizacja WPFP i WPF jest zatem raczej zaletą tych dokumentów, a nie wadą. Korygowanie ich co roku wymaga ponownej oceny realności prognoz oraz aktualności zdefiniowanych priorytetów strategicznych. Oczywiście istnieje ryzyko ciągłego dostosowywania WPFP i WPF do budżetu. Może zatem w praktyce wystąpić sytuacja, w której to nie budżet będzie sporządzany na podstawie WPFP i WPF, ale dokumenty te będą faktycznie korygowane w taki sposób, aby były zgodne z budżetem. Pamiętać należy jednak, że w samorządach oraz w podsektorze rządowym musi funkcjonować system kontroli zarządczej, który między innymi powinien zawierać procedury dotyczące aktualizacji tych dokumentów, co powinno ograniczyć ryzyko wystąpienia wyżej opisanej sytuacji.
Faktem jest, że jednostki samorządowe różnie oceniają konieczność sporządzania wieloletniej prognozy. Niechęć do WPF wynika z czynników zarówno o charakterze obiektywnym (poprawne sporządzenie WPF jest skomplikowane), jak i subiektywnym (niechęć do poddawania się ocenie). Należy jednak pamiętać, że WPF w powiązaniu z kontrolą zarządczą pozwala na uporządkowanie w jeden spójny system dotychczas stosowanych narzędzi zarządczych (np. audytu wewnętrznego, wieloletniego planu inwestycyjnego, strategii rozwoju, systemów zarządzania jakością). Opracowanie takiego systemu wymusza jednak posiadanie kompetentnych pracowników oraz aktywnego przywództwa zarządu. Procedura sporządzania WPF w danej jednostce i kształt prognozy oraz przyjęte podejście do jego aktualizacji pozwala zatem w łatwy sposób na ocenę jakości prac zarządu.
łz