Kierowca, który pod wpływem alkoholu spowoduje śmiertelny wypadek drogowy, otrzyma zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych na zawsze. Sąd będzie mógł dodatkowo zobowiązać go do zapłaty nawiązki w wysokości do 100 tys. zł lub świadczenia pieniężnego do 60 tys. zł.
Wchodząca w życie 1 lipca tego roku nowelizacja kodeksu karnego zaostrza zasady ponoszenia odpowiedzialności karnej. Przede wszystkim z surowszą odpowiedzialnością będą się musieli liczyć pijani sprawcy wypadków drogowych.
Zgodnie ze zmienionym art. 42 kodeksu karnego, jeżeli sprawca wypadku drogowego, w wyniku którego inna osoba poniosła śmierć lub ciężki uszczerbek na zdrowiu, znajdował się pod wpływem alkoholu lub środka odurzającego lub zbiegł z miejsca wypadku, to sąd będzie musiał orzec wobec niego zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych na zawsze. Do tej pory w takich sytuacjach sąd nie musiał, ale miał jedynie możliwość orzeczenia zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych na zawsze. Obowiązkowe było wydanie takiego zakazu jedynie wówczas, gdy sprawca ponownie dopuścił się popełnienia takiego przestępstwa.
Zakaz prowadzenia pojazdów na zawsze obejmie także kierowców nietrzeźwych, znajdujących się pod wpływem środka odurzającego lub takich, którzy zbiegli z miejsca zdarzenia, jeżeli swoim zachowaniem sprowadzą oni katastrofę w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, w wyniku której inna osoba poniesie śmierć lub ciężki uszczerbek na zdrowiu.
Sąd będzie mógł odstąpić od zastosowania zakazu na zawsze jedynie wówczas, gdy zajdzie wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami. Sytuacja taka może wystąpić np. wówczas, gdy pijany kierowca będzie chciał zawieźć swoim samochodem ciężko chorą osobę do szpitala i po drodze spowoduje wypadek.
Jeżeli sąd skaże sprawcę za spowodowanie wypadku w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub takiego, który zbiegł z miejsca wypadku, to będzie mógł orzec wobec niego obowiązek zapłacenia nawiązki. Jej wysokość będzie mogła wynieść do 100 tys. zł. Sprawca będzie musiał ją wpłacić na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Orzeczenie takiej nawiązki będzie także możliwe wobec sprawcy przestępstwa przeciwko życiu lub zdrowiu albo innego przestępstwa umyślnego, którego skutkiem będzie śmierć człowieka, ciężki uszczerbek na zdrowiu, naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia.

Świadczenie pieniężne

Jeżeli sąd po przeprowadzeniu postępowania karnego uzna, że dana osoba popełniła przestępstwo, a jednocześnie odstąpi od wymierzenia jej kary, to będzie mógł orzec wobec niej obowiązek uiszczenia świadczenia pieniężnego. Nie będzie już ono wpłacane na konto określonej instytucji, stowarzyszenia, fundacji lub organizacji społecznej wpisanej do wykazu prowadzonego przez ministra sprawiedliwości, ale na konto Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Dodatkowo z 20 tys. do 60 tys. zł zwiększy się wysokość świadczenia pieniężnego, do uiszczenia którego sąd będzie mógł zobowiązać skazanego.
W takiej samej wysokości i na rzecz tego samego funduszu świadczenie pieniężne będzie musiał wpłacić kierowca, który prowadził samochód pod wpływem alkoholu, osoba, która zezwoliła kierowcy na prowadzenie samochodu pod wpływem alkoholu lub dopuściła niesprawny pojazd do ruchu, a także osoba, która znajdując się pod wpływem alkoholu, będzie pełniła czynności związane z zapewnieniem bezpieczeństwa w ruchu. Pod warunkiem oczywiście, że sąd nałoży na nią obowiązek zapłaty takiego świadczenia. Do tej pory do jego zapłacenia zobowiązana była wyłącznie osoba, która prowadziła pojazd mechaniczny pod wpływem alkoholu.
Jeżeli sprawca popełni występek o charakterze chuligańskim, to sąd będzie musiał nałożyć na niego obowiązek zapłacenia nawiązki na rzecz pokrzywdzonego. Jeżeli sąd nie ustali pokrzywdzonego, to sprawca przestępstwa będzie musiał zapłacić nawiązkę na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej. Nałożenie obowiązku zapłacenia nawiązki nie będzie konieczne jedynie wówczas, gdy sąd zobowiąże skazanego do naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.

Zamiana kary

Obecnie obowiązujący kodeks karny dopuszcza możliwość zamiany kary na łagodniejszą. Możliwość taka występuje, jeżeli przestępstwo jest zagrożone karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą pięciu lat. W takiej sytuacji sąd może zamiast kary pozbawienia wolności orzec grzywnę albo karę ograniczenia wolności do lat dwóch, w szczególności jeżeli orzeka równocześnie środek karny. Stosowanie możliwości zamiany kary na łagodniejszą nie jest możliwe jedynie w stosunku do sprawcy występku o charakterze chuligańskim. Wchodząca w życie 1 lipca nowelizacja kodeksu karnego rozszerza ten krąg osób. Zgodnie z nią zamiana kary nie będzie także możliwa w stosunku do kierowcy, który był już wcześniej skazany za prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu lub środka odurzającego.
Sprawca, który prowadził pojazd mechaniczny pod wpływem środka odurzającego po raz kolejny, będzie też ponosił surowszą odpowiedzialność. Będzie on mógł być skazany na karę pozbawienia wolności od trzech miesięcy do lat pięciu. Taka sama odpowiedzialność grozi kierowcy, który będzie prowadził pojazd pod wpływem alkoholu w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych.



Poddanie próbie

Nowe przepisy kodeksu karnego zmieniają także zasady poddawania sprawców przestępstw określonym próbom. Zgodnie z nimi jeżeli sąd warunkowo umorzy postępowanie, to będzie musiał zobowiązać sprawcę do naprawienia szkody w całości albo w części. Dodatkowo będzie on mógł nałożyć na sprawcę obowiązek informowania sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby, przeproszenia pokrzywdzonego, wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby, powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających, powstrzymywania się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób, a także obowiązek zapłaty świadczenia pieniężnego lub nawiązki. Sprawca będzie mógł zostać także pozbawiony możliwości prowadzenia pojazdów mechanicznych do dwóch lat.
Dodatkowe ograniczenia zostaną także wprowadzone w przypadku zawieszania wykonania kary. Zgodnie z obowiązującymi obecnie przepisami zawieszenie wykonania kary grzywny lub ograniczenia wolności nie jest możliwe wobec sprawcy występku o charakterze chuligańskim. Po wejściu w życie nowych przepisów wobec takiego przestępcy tylko w wyjątkowych wypadkach będzie możliwe zawieszanie wykonania kary pozbawienia wolności. Taki sam rygor zostanie wprowadzony w stosunku do kierowców, którzy byli wcześniej karani za prowadzenie pojazdów pod wpływem alkoholu, a mimo to ponownie dopuszczają się tego przestępstwa.

Fundusz Pomocy

Z uwagi na fakt, iż nowe przepisy nakładają na sprawców przestępstw obowiązek zapłaty nawiązek i świadczeń pieniężnych na rzecz Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej nowe przepisy wprowadzają zasady funkcjonowania tego funduszu.
Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej będzie działał w formie państwowego funduszu celowego, którego dysponentem będzie minister sprawiedliwości. Finansowany będzie z orzeczonych przez sądy nawiązek oraz świadczeń pieniężnych, potrąceń w wysokości 20 proc. wynagrodzenia przysługującego za pracę skazanych, wykonanych kar dyscyplinarnych, spadków, zapisów i darowizn, a także dotacji, zbiórek i innych źródeł.
Środki funduszu będą przeznaczone na pomoc osobom pokrzywdzonym przestępstwem i członkom ich rodzin. Będzie to pomoc medyczna, psychologiczna, rehabilitacyjna, prawna oraz materialna, udzielana przez jednostki niezaliczane do sektora finansów publicznych i niedziałające w celu osiągnięcia zysku, w tym stowarzyszenia, fundacje, organizacje i instytucje. Pomocą ze środków funduszu objęte zostaną także osoby pozbawione wolności, zwalniane z zakładów karnych i aresztów śledczych oraz członkowie ich rodzin.
O środki na pomoc dla pokrzywdzonych i skazanych będą mogły wystąpić podmioty, z którymi minister sprawiedliwości podpisze umowę. Podmioty, z którymi zostanie zawarta umowa, będą obowiązane do prowadzenia wyodrębnionej ewidencji księgowej otrzymanych środków oraz dokonywanych z tych środków wydatków. Dodatkowo będą musiały sporządzać i przekazywać ministrowi sprawiedliwości sprawozdania z wykorzystania przyznanych im środków. Obowiązek ten będą musiały wykonać w terminie 15 dni od dnia zakończenia realizacji zadania.
Jeżeli po przeprowadzeniu kontroli okaże się, że przyznana pomoc została wykorzystana niezgodnie z celem ich przyznania, to podmiot, który ją uzyskał będzie zobowiązany do jej zwrotu ministrowi sprawiedliwości. Będzie miał na to 30 dni od dnia wezwania go do zwrotu. Dodatkowo podmiot, który nieprawidłowo wykorzystał pomoc, straci prawo do korzystania z dalszej pomocy.
Nowelizacja kodeksu karnego wykonawczego wchodzi w życie 1 lipca tego roku. We wszystkich jednak sprawach, w których orzeczono nawiązkę lub świadczenie pieniężne przed dniem wejścia nowych zasad, będą stosowane dotychczasowe procedury wykonywania tych środków karnych.
Jakie będą kary
Dożywotnie odebranie uprawnień do kierowania:
● za spowodowanie wypadku w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem narkotyków, w którym będą ranni lub zabici,
● za ucieczkę z miejsca wypadku, w którym inne osoby poniosą obrażenia lub śmierć.
Od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności – za jazdę po spożyciu alkoholu w przypadku, gdy już było się skazanym za takie przestępstwo.
Dopuszczalny poziom stężenia alkoholu we krwi
Poziom dopuszczalnego prawem stężenia alkoholu we krwi kierowców w wybranych państwach:
Polska 0,2 mg/ml
Albania 0,1 mg/ml
Niemcy 0,5 mg/ml
Norwegia 0,2 mg/ml
Białoruś 0,5 mg/ml
Rosja do stanu upojenia
Czechy 0 mg/ml
RPA 0,5 mg/ml
Rumunia 0,mg/ml
Słowacja 0,mg/ml
Francja 0,5 mg/ml
Polska 0,2
Stany Zjednoczone od 0,8 mg/ml do 1,0 mg/ml w zależności od stanu
Wielka Brytania 0,8 mg/ml
Włochy 0,5 mg/ml
Litwa 0.4 mg/ml
Nietrzeźwy z ważną polisą OC
Towarzystwa ubezpieczeniowe dokonają wprawdzie wypłaty odszkodowania poszkodowanemu, ale nie ponoszą odpowiedzialności za jazdę po pijanemu. Co oznacza, że jeśli prowadzisz samochód pod wpływem alkoholu i zostaniesz sprawcą wypadku, ale jednocześnie posiadasz ważną polisę OC, ubezpieczyciel zwróci się do ciebie o zwrot wypłaconego odszkodowania osobom poszkodowanym. Biorąc pod uwagę, że może to być np. renta wypłacana do końca życia, należy liczyć się w takiej sytuacji z ogromnymi kosztami.
Nietrzeźwy z ubezpieczeniem AC
Polisy dobrowolne zawierają wyłączenie odpowiedzialności towarzystwa, jeśli szkody są związane z faktem, że ubezpieczony spowodował szkodę lub przyczynił się do niej, będąc pod wpływem alkoholu. Nietrzeźwy kierowca, który brał udział w wypadku nie może liczyć na wypłatę odszkodowania z dobrowolnego ubezpieczenia AC. Taki zapis towarzystwa wprowadziły do ogólnych warunków ubezpieczenia i jest to powszechna praktyka. Kierowca poruszający się pod wpływem alkoholu, narkotyków bądź innych środków odurzających, nie otrzyma żadnego świadczenia.
Podstawa prawna
Art. 1- – 8 Ustawy z 12 lutego 2010 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny, ustawy – Kodeks karny wykonawczy oraz ustawy – Prawo ochrony środowiska (Dz.U. nr 40, poz. 227).