Za grunty przekazane w użytkowanie wieczyste jego właściciel, np. gmina, może pobrać pierwszą opłatę oraz opłaty roczne. Ich wysokość ustala się według stawki procentowej od ceny nieruchomości i zależy od celu, na jaki nieruchomość została oddana. Opłata roczna powinna być uiszczona do 31 marca.
Jedną z prawnych form władztwa nad nieruchomością jest użytkowanie wieczyste. Zgodnie z kodeksem cywilnym w użytkowanie wieczyste mogą być oddawane nieruchomości położone w granicach administracyjnych miast, które są własnością gminy, powiatu lub województwa, albo Skarbu Państwa. Co do zasady nieruchomości te przekazywane są osobom fizycznym lub prawnym na okres 99 lat. Jeżeli jednak cel gospodarczy nie wymaga tak długiego okresu użytkowania wieczystego, to możliwe jest przekazanie gruntów na okres krótszy, nie mniejszy jednak niż 40 lat. Użytkownik wieczysty może korzystać z gruntu tak jak właściciel - z wyłączeniem osób trzecich. Za grunty przekazane w użytkowanie wieczyste jego właściciel, czyli gmina, powiat, województwo czy Skarb Państwa, może pobierać pierwszą opłatę oraz opłaty roczne. Wysokość tych opłat ustala się według stawki procentowej od ceny nieruchomości.

Pierwsza opłata

Pierwsza opłata za oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste w drodze przetargu podlega zapłacie jednorazowo. Jej uiszczenie powinno nastąpić nie później niż do dnia zawarcia umowy o oddanie nieruchomości w użytkowanie wieczyste. W szczególnych wypadkach właściciel nieruchomości (gmina, powiat, województwo, Skarb Państwa) może zadecydować o rozłożeniu pierwszej opłaty na oprocentowane raty. Okres spłaty tych rat nie może przekroczyć 10 lat. Wierzytelność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego w stosunku do nabywcy z tego tytułu podlega zabezpieczeniu, w szczególności przez ustanowienie hipoteki. Pierwsza rata podlega zapłacie nie później niż do dnia zawarcia umowy użytkowania wieczystego. Następne raty wraz z oprocentowaniem podlegają zapłacie w terminach ustalonych przez strony w umowie. Rozłożona na raty niespłacona część ceny podlega oprocentowaniu przy zastosowaniu stopy procentowej równej stopie redyskonta weksli stosowanej przez Narodowy Bank Polski. Od takiego sposobu naliczania odsetek dopuszczalne są jednak wyjątki. W stosunku do nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa - wojewoda (w drodze zarządzenia), a w stosunku do nieruchomości stanowiących przedmiot własności gminy, powiatu lub województwa - odpowiednia rada lub sejmik (w drodze uchwały), mogą bowiem wyrazić zgodę na zastosowanie innej stopy procentowej.
Stawka procentowa pierwszej opłaty z tytułu użytkowania wieczystego wynosi od 15 proc. do 25 proc. ceny nieruchomości.

Opłaty roczne

Użytkownik wieczysty wnosi opłaty roczne przez cały okres użytkowania wieczystego, w terminie do 31 marca każdego roku, z góry za dany rok. Opłaty rocznej nie pobiera się za rok, w którym zostało ustanowione prawo użytkowania wieczystego. Właściwy organ (wojewoda, właściwa rada lub sejmik) na wniosek użytkownika wieczystego może ustalić inny termin zapłaty. Termin ten nie może być jednak późniejszy niż 31 grudnia. Wniosek użytkownika wieczystego nie może być złożony później niż 14 dni przed upływem terminu płatności. Wysokość stawek procentowych opłat rocznych z tytułu użytkowania wieczystego jest uzależniona od określonego w umowie celu, na jaki nieruchomość gruntowa została oddana.
Jeżeli nieruchomość została oddana w użytkowanie wieczyste na więcej niż jeden cel, stawkę procentową opłaty rocznej przyjmuje się dla tego celu, który w umowie o oddanie w użytkowanie wieczyste został określony jako podstawowy. Jeżeli po oddaniu nieruchomości w użytkowanie wieczyste nastąpi trwała zmiana sposobu korzystania z niej, a przez to zmieni się także cel, na który nieruchomość została oddana, stawkę procentową opłaty rocznej zmienia się stosownie do tego celu.
Wysokość opłaty rocznej może być aktualizowana, nie częściej niż raz w roku, jeżeli wartość tej nieruchomości ulegnie zmianie. Aktualizacja ta dokonywana jest z urzędu albo na wniosek użytkownika wieczystego. Organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego ma obowiązek dokonania wypowiedzenia na piśmie wysokości dotychczasowej opłaty, przesyłając równocześnie ofertę przyjęcia jej nowej wysokości. Pismo to powinno zostać wysłane najpóźniej do 31 grudnia. Użytkownik wieczysty może, w terminie 30 dni od dnia otrzymania wypowiedzenia, złożyć do samorządowego kolegium odwoławczego wniosek o ustalenie, że aktualizacja opłaty jest nieuzasadniona albo jest uzasadniona w innej wysokości. Złożenie wniosku nie zwalnia jednak z obowiązku uiszczania opłat w dotychczasowej wysokości.



Stosowanie bonifikat

Jeżeli nieruchomość została odda w użytkowanie wieczyste na cele: mieszkaniowe, na realizację urządzeń infrastruktury technicznej oraz innych celów publicznych, na cele charytatywne, opiekuńcze, lecznicze, kulturalne, oświatowe, naukowe, badawczo-rozwojowe, wychowawcze, sportowe, turystyczne, niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej, dopuszczalne jest zastosowanie bonifikaty od pierwszej opłaty i opłat rocznych. Do zastosowania bonifikaty konieczna jest jednak zgoda odpowiednio wojewody albo rady lub sejmiku. Bonifikata może być zastosowana także wtedy, gdy nieruchomość została oddana w użytkowanie wieczyste Skarbowi Państwa albo jednostce samorządu terytorialnego, związkom wyznaniowym i kościołom lub spółdzielniom mieszkaniowym, organizacjom zrzeszającym działkowców albo poprzedniemu właścicielowi lub jego spadkobiercy, jeżeli nieruchomość została od niego przejęta przed 5 grudnia 1990 r. Jeżeli oddana w użytkowanie wieczyste nieruchomość została wpisana do rejestru zabytków, to opłaty z tytułu użytkowania wieczystego obniża się o 50 proc. Za zgodą wojewody albo rady lub sejmiku dopuszczalne jest podwyższenie lub obniżenie tej bonifikaty. 50 proc. bonifikata może być także udzielona osobom fizycznym, które wykorzystują nieruchomość na cele mieszkaniowe, a ich dochód miesięczny na jednego członka gospodarstwa domowego nie przekracza 50 proc. przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej.
Wysokość udzielonych bonifikat zawsze powinna być określona w umowie.
Jeżeli w ciągu dziesięciu lat od ustanowienia prawa użytkowania wieczystego nieruchomość zostanie zbyta lub wykorzystana na inne cele niż określone w umowie, to właściwy wójt, burmistrz, prezydent miasta, starosta lub zarząd województwa wypowiada udzieloną bonifikatę. Cofnięcie udzielonej bonifikaty nie jest jednak dopuszczalne, jeżeli nieruchomość została zbyta na rzecz osoby bliskiej, pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego lub pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego i Skarbem Państwa.
OPŁATY Z TYTUŁU UŻYTKOWANIA WIECZYSTEGO
Wysokość opłat rocznych:
• za nieruchomości oddane na cele obronności i bezpieczeństwa państwa, w tym ochrony przeciwpożarowej - 0,3 proc. ceny nieruchomości,
• za nieruchomości oddane pod budowę obiektów sakralnych wraz z budynkami towarzyszącymi, plebanii w parafiach diecezjalnych i zakonnych, archiwów i muzeów diecezjalnych, seminariów duchownych, domów zakonnych oraz siedzib naczelnych władz kościołów i związków wyznaniowych - 0,3 proc. ceny nieruchomości,
• za nieruchomości oddane na działalność charytatywną oraz na niezarobkową działalność opiekuńczą, kulturalną, leczniczą, oświatową, wychowawczą, naukową lub badawczo-rozwojową - 0,3 proc. ceny nieruchomości,
• za nieruchomości oddane na cele rolne - 1 proc. ceny nieruchomości,
• za nieruchomości oddane na cele mieszkaniowe, na realizację urządzeń infrastruktury technicznej i innych celów publicznych oraz działalność sportową - 1 proc. ceny nieruchomości,
• za nieruchomości oddane na działalność turystyczną - 2 proc. ceny nieruchomości,
• za pozostałe nieruchomości - 3 proc. ceny nieruchomości.
Podstawa prawna
• Ustawa z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. z 2004 r. nr 261, poz. 2603 ze zm.).