Do jakich czynności przypisanych notariuszom uprawnieni są wójtowie i burmistrzowie w miejscowościach, w których nie ma kancelarii notarialnej?
Możliwość wyjątków od tej reguły przewidziano w art. 101 ustawy Prawo o notariacie, zgodnie z którym innym podmiotom, w ściśle określonych przypadkach, może zostać powierzone dokonywanie tylko niektórych poświadczeń. Zgodnie z tym przepisem minister sprawiedliwości może, w drodze rozporządzenia, upoważnić organy samorządu terytorialnego i banki mające swoją siedzibę w miejscowościach, w których nie ma kancelarii notarialnej, do sporządzania niektórych poświadczeń dokonywanych przez notariusza.
W aktualnym stanie prawnym, zgodnie z rozporządzeniem ministra sprawiedliwości z 7 lutego 2007 r. w sprawie sporządzania niektórych poświadczeń przez organy samorządu terytorialnego i banki (Dz.U. nr 27, poz. 185), organy samorządu terytorialnego – wójtowie, burmistrzowie, prezydenci miast – w miejscowościach, w których nie ma kancelarii notarialnej, są upoważnione:
● do dokonywania poświadczeń własnoręczności podpisu na pismach upoważniających do odbioru przesyłek i sum pieniężnych oraz odbioru dokumentów z urzędów i instytucji,
● do dokonywania poświadczeń własnoręczności podpisu na oświadczeniach stwierdzających stan rodzinny i majątkowy składającego oświadczenie,
● do poświadczania pozostawania osoby przy życiu lub w określonym miejscu, w celu otrzymania emerytury, renty lub innych świadczeń z ubezpieczenia społecznego (w miejscowościach, w których znajdują się kancelarie notarialne, dokonywanie takich poświadczeń należy nadal do wyłącznej kompetencji notariusza).
Wydane przez wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) na podstawie par. 2 rozporządzenia ministra sprawiedliwości w sprawie sporządzania niektórych poświadczeń przez organy samorządu terytorialnego i banki poświadczenie pozostawania osoby przy życiu lub w określonym miejscu, w celu otrzymania emerytury, renty lub innych świadczeń z ubezpieczenia społecznego, ma moc poświadczenia notarialnego (czynności notarialnej).
Zdarzają się sytuację, że osoby, które zgodnie z obowiązującymi przepisami uzyskują poświadczenie pozostawania przy życiu w celu uzyskania świadczeń zagranicznych, nie mogą uzyskać tych świadczeń, ponieważ władze innych krajów wymagają, aby poświadczenie było sporządzane na wystawionym przez nie formularzu i podpisane przez właściwe władze lokalne.
Problem, o którym mowa, nie polega na nieprecyzyjności przepisów ustawy Prawo o notariacie i rozporządzenia ministra sprawiedliwości w sprawie sporządzania niektórych poświadczeń przez organy samorządu terytorialnego i banki, ale w istocie sprowadza się do działania władz innych państw, które nie honorują poświadczeń dokonywanych przez upoważnione do tego podmioty, tj. notariuszy (na podstawie odpowiedzi na interpelację nr 8337).