Czy możliwa jest reaktywacja autorskich praw majątkowych po ich wygaśnięciu?
BARTOSZ TOMASZEWSKI
prawnik z Kancelarii Prawnej Baker & McKenzie Gruszczyński i Wspólnicy
Zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych od 2000 roku ustawodawca przewidział jako regułę 70-letni okres ochrony autorskich praw majątkowych. Okres ten liczony jest:
• od śmierci twórcy, a do utworów współautorskich - od śmierci współtwórcy, który przeżył pozostałych;
• w odniesieniu do utworu, którego twórca nie jest znany - od daty pierwszego rozpowszechnienia, chyba że pseudonim nie pozostawia wątpliwości co do tożsamości autora lub jeżeli autor ujawnił swoją tożsamość;
• w odniesieniu do utworu, do którego autorskie prawa majątkowe przysługują z mocy ustawy innej osobie niż twórca - od daty rozpowszechnienia utworu, a gdy utwór nie został rozpowszechniony - od daty jego ustalenia;
• w odniesieniu do utworu audiowizualnego - od śmierci najpóźniej zmarłej z wymienionych osób: głównego reżysera, autora scenariusza, autora dialogów, kompozytora muzyki skomponowanej do utworu audiowizualnego.
Okres ochrony przewidziany w przepisach stosuje się do utworów, do których prawa autorskie według przepisów dotychczasowych (a więc gdy nie upłynęło 50 lat) nie wygasły, jak również do utworów, do których prawa autorskie według przepisów dotychczasowych wygasły, a które według ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych korzystają nadal z ochrony.
W piśmiennictwie mówi się o swoistym odżyciu wygasłych majątkowych praw autorskich. Oznacza to, iż jeżeli prawo do danego utworu wygasło przed datą wejścia w życie ustawy, wraz z nadejściem tej daty prawo to reaktywuje się i trwa ono od daty wejścia w życie ustawy do czasu upływu okresu obliczonego według zasad określonych w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Przykład: gdy rozważamy czas ochrony liczony od śmierci twórcy, to ożywienie ochrony powstanie w odniesieniu do tych utworów, których twórcy zmarli przed 1944 rokiem.