Wywłaszczenie z nieruchomości nastąpi jednocześnie z decyzją o lokalizacji inwestycji. Właściciele otrzymają odszkodowania wyższe o 5 proc., jeżeli nie będą się odwoływać od wyceny. Wypłata odszkodowania nastąpi w ciągu 14 dni od dnia, w którym uzgodniono jego wysokość.
Szybkie ścieżki wywłaszczeniowe na Euro 2012 już obowiązują. Organizatorzy mistrzostw Euro 2012 będą więc mogli łatwiej pozyskać nieruchomości pod planowane inwestycje drogowe i stadiony. Szybszą realizację inwestycji budowlanych ma zapewnić nowelizacja ustawy o przygotowaniu finałowego turnieju Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA Euro 2012, która wchodzi dziś w życie.
Lokalizacja inwestycji
Zgodnie z tą nowelizacją nie będzie już konieczności wydawania dwóch odrębnych decyzji – o lokalizacji inwestycji i o wywłaszczeniu gruntów pod nią potrzebnych. Teraz obie te decyzje będą mogły znaleźć się w jednym akcie.
– Lokalizacja przedsięwzięcia Euro 2012 oraz wywłaszczenie będą objęte jedną decyzją. Nie będzie więc odrębnego postępowania wywłaszczeniowego. Przeniesienie własności nieruchomości pod przedsięwzięcie będzie automatyczne i nastąpi z mocy prawa w momencie, gdy decyzja lokalizacyjna stanie się ostateczna – mówi Patrycja Wolińska-Bartkiewicz, wiceminister infrastruktury.
Dla miast gospodarzy mistrzostw Europy to bardzo ważna zmiana. Dziś wielu właścicieli paraliżuje inwestycje, nie chcą oni pozbywać się swoich gruntów. Do tej pory rzadko udawało się nabyć nieruchomości w drodze cywilnoprawnych umów z właścicielami. Doświadczył tego m.in. Wrocław, gdzie właścicielka działki zablokowała budowę zjazdu z autostradowej obwodnicy Wrocławia i pętli szybkiego tramwaju plus.
Słuszne odszkodowanie
Teraz takie blokowanie nie będzie już możliwe. Od razu po uprawomocnieniu się decyzji o lokalizacji inwestycji inwestor będzie mógł zająć nieruchomość i rozpocząć prace.
– Elementem przyspieszającym inwestycję będzie oddzielenie etapu wywłaszczenia od etapu zapłaty odszkodowania – mówi Grzegorz Rudnicki, adwokat z kancelarii Wierzbowski Eversheds.
Zgodnie z nową procedurą, jeżeli w ciągu dwóch miesięcy od dnia, w którym decyzja o ustaleniu lokalizacji przedsięwzięcia Euro 2012 stanie się ostateczna, strony nie dojdą do porozumienia, wysokość odszkodowania ustali wojewoda w drodze decyzji. Wysokość odszkodowania będzie ustalana na podstawie operatu szacunkowego sporządzonego przez rzeczoznawcę majątkowego. Podstawą wyceny będzie stan nieruchomości w dniu wydania decyzji o ustaleniu lokalizacji przedsięwzięcia Euro 2012 oraz jej wartości w dniu zawarcia porozumienia lub w dniu wydania decyzji.
Eksperci mają jednak wątpliwości, czy taki sposób wywłaszczenia i ustalenia wysokości odszkodowania nie narusza konstytucji.
– Mogą pojawiać się wątpliwości co do konstytucyjności takiego rozwiązania. Wątpliwości może budzić nadmierne ograniczenie praw własnościowych obywatela przy jednoczesnym ograniczeniu możliwości obrony swych praw – wyjaśnia Grzegorz Rudnicki.
Bonusy dla właścicieli
Aby uniknąć sądowych sporów z właścicielami o odszkodowania, nowelizacja ma też zachęcić ich do dobrowolnego przekazywania swoich posiadłości. Przewiduje ona, że właściciele, którzy szybko opuszczą wywłaszczone działki, będą mogli otrzymać odszkodowania wyższe o 5 proc. Jeżeli wywłaszczana nieruchomość była zabudowana, to właściciel otrzyma dodatkowo 10 tys. zł. Ma to pokryć dodatkowe koszty związane np. z poszukiwaniem nowej nieruchomości, podatkami i opłatami związanymi z przeprowadzką.
– Rozwiązania tego typu sprawdziły się już w postępowaniach dotyczących nabywania nieruchomości pod drogi. Właściciele, zdając sobie sprawę, iż przejęcie gruntów jest nieuniknione, chętnie przyspieszają wydanie nieruchomości i lokali, wiedząc, iż dzięki temu zyskają dodatkowo niebagatelną kwotę 5 proc. wartości gruntu lub 10 tys. zł – mówi Leszek Mokosa, główny specjalista ds. prawnych w Mostostalu Warszawa.
Odszkodowanie będzie podlegać waloryzacji na dzień wypłaty według zasad obowiązujących w przypadku zwrotu wywłaszczonych nieruchomości. Za jego wypłatę będzie odpowiedzialny Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego – w zależności od tego, na czyją rzecz nastąpiło wywłaszczenie. Na wypłatę pieniędzy podmioty te będą miały 14 dni od dnia, w którym zostanie uzgodniona wysokość odszkodowania lub decyzja o ustaleniu odszkodowania stanie się ostateczna.
Decyzja samorządowców
Nowelizacja przyznaje też większą autonomię samorządom. To do nich będzie należało podjęcie decyzji, w oparciu o jakie przepisy chcą realizować swoje inwestycje. Jeżeli uznają, że szybciej wybudują np. drogę potrzebną na Euro 2012, to będą to mogli zrobić to na podstawie tzw. specustawy drogowej. Do tej pory nie mieli oni takich możliwości.
– To do inwestora powinno należeć podjęcie decyzji, czy chce zrealizować swoją inwestycję w oparciu o specustawę drogową, lotniskową czy o Euro 2012. Dobrze, że teraz będzie to możliwe – uważa Romuald Nietupski, prezes spółki Gdańskie Inwestycje Komunalne Euro 2012.
Wszystkie inwestycje, których realizacja rozpoczęła się już na podstawie dotychczas obowiązujących przepisów, mogą być prowadzone według nowych uproszczonych procedur. Do tego konieczny jest wniosek spółki celowej lub innego uprawnionego podmiotu.
Podstawa prawna
Ustawa z 28 sierpnia 2009 r. o zmianie ustawy o przygotowaniu finałowego turnieju Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej Euro 2012 oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 161, poz. 1281).