Samorząd notarialny nie ma prawa dodatkowego egzaminowania radców prawnych i adwokatów, którzy chcą wykonywać ten zawód. Wystarczy, że spełnią oni wymagania określone w ustawie.
Kandydaci na notariuszy, spełniający wymogi określone w ustawie – Prawo o notariacie, nie mogą być dodatkowo egzaminowani przez izby notarialne. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wydanym 21 lipca 2009 r. wyroku zaznaczył wyraźnie, że minister sprawiedliwości, który ostatecznie wpisuje na listę notariuszy kandydatów z innych zawodów prawniczych, bada wcześniej, czy kandydat spełnia wymogi ustawowe. Wśród nich nie wskazano możliwości przeprowadzenia egzaminów sprawdzających przygotowanie kandydata z trzyletnim stażem w zawodzie adwokata lub radcy prawnego do wykonywania zawodu notariusza.

Bez dodatkowych pytań

Sąd przyznał tym samym rację szefowi resortu sprawiedliwości, który sprzeciwił się Radzie Izby Notarialnej we Wrocławiu i powołał na notariusza jednego z radców prawnych negatywnie zaopiniowanego przez oceniających jego kandydaturę notariuszy. Zdaniem rady kandydat nie dawał rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu. Wszystko dlatego, że radca odmówił odpowiedzi na pytania dotyczące specyfiki pracy notariusza, po tym jak uznał, że jest to dodatkowy i nie przewidziany w procedurze egzamin.
Ze stanowiskiem sądu nie zgadza się Krajowa Rada Notarialna. – Rozmowy przedstawicieli izb z osobami chcącymi przejść do zawodu notariusza z innego zawodu prawniczego nie mogą być traktowane jako egzamin zawodowy. Nie wolno odmówić samorządowi prawa do oceny kandydata w toku zwykłej, merytorycznej rozmowy. Należy pamiętać, że w myśl art. 17 konstytucji samorządy sprawują pieczę nad należytym wykonywaniem zawodów zaufania publicznego, do których należy zawód notariusza – tłumaczy Renata Greszta z KRN.

Spór o rekojmię

Notariusze chcą mieć prawo do dodatkowego sprawdzania kandydatów z uwagi na to, że nawet jeśli przyszły notariusz ma dobrą wiedzę prawniczą, to może mieć nikłe pojęcie o zawodzie, który chciałby wykonywać. Tym samym nie może spodziewać się pozytywnej oceny samorządu. Samorząd notarialny oczekuje więc od ministra sprawiedliwości, że w swojej ocenie kandydatów na notariuszy nie będzie się kierował wyłącznie faktem spełnienia warunków formalnych.
Co do tego, że osoby przenoszące się do innego zawodu prawniczego muszą znać doskonale zasady wykonywania nowej profesji, nie mają wątpliwości także przedstawiciele samorządu adwokackiego i radcowskiego.
Zdaniem Bartosza Grohmana z Naczelnej Rady Adwokackiej korporacje muszą mieć uprawnienie do badania rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu.
– Każdy kandydat na adwokata musi znać wzorowo zasady etyki i wykonywania zawodu. Skoro od aplikantów oczekujemy znajomości zasad etyki i prawa o adwokaturze, to również kandydaci na adwokatów muszą się taką wiedzą wykazać – wyjaśnia Bartosz Grohman. Dodaje, że etyka jest uzupełnieniem przepisów i pomaga w codziennym wykonywaniu zawodu.



Migracje między korporacjami

Zgodnie z przepisami prawa o adwokaturze wymogu odbycia aplikacji i złożenia egzaminu nie stosuje się m.in. do profesorów i doktorów habilitowanych nauk prawnych, osób, które co najmniej trzy lata zajmowały stanowisko radcy lub starszego radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa oraz sędziów, prokuratorów radców prawnych albo notariuszy. Na listę adwokatów może być wpisany ten, kto jest m.in. nieskazitelnego charakteru i swym dotychczasowym zachowaniem daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu adwokata. Wpis na listę adwokatów następuje na podstawie uchwały okręgowej rady adwokackiej właściwej ze względu na miejsce złożenia wniosku o wpis. Po uzyskaniu wpisu na listę adwokat wyznacza swoją siedzibę zawodową i zawiadamia o tym właściwą okręgową radę adwokacką nie później niż w terminie 30 dni przed dniem wyznaczenia siedziby zawodowej.
Procedura wpisu na listę radców prawnych w stosunku do osób wykonujących inny zawód prawniczy wygląda podobnie jak w adwokaturze. – Przed posiedzeniem okręgowej izby radców prawnych przeprowadzana jest rozmowa z kandydatem. Badane się przesłanki formalne, przeprowadzana jest rozmowa, podczas której ocenia się nieskazitelność charakteru kandydata i jeżeli kandydat spełnia te wymogi, to jest wpisywany na listę na najbliższym posiedzeniu rady – wyjaśnia Agnieszka Kurach, wicedziekan warszawskiej Okręgowej Izby Radców Prawnych. Dodaje, że kandydatowi na radcę prawnego nie są zadawane pytania o zasady etyki.
– Nasi przyszli członkowie mają obowiązek odbycia szkolenia z zakresu historii zawodu radcy prawnego oraz zasad etyki – podsumowuje Agnieszka Kurach. Szkolenia odbywają się po wpisie na listę radców prawnych.
Podstawa prawna
● Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 21 lipca 2009 r., sygn. akt VI SA/Wa 938/09.