Ośrodki wypoczynkowe lub osoby świadczące inne usługi nie mają prawa zatrzymywać dowodu osobistego jako zabezpieczenie zapłaty za wykonaną usługę. Zabrania tego art. 33 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych, który stanowi, że dokumentu tego nie wolno zatrzymywać z wyjątkiem przypadków określonych w ustawie.

- Żaden z przepisów odnoszących się do obowiązku meldunkowego wczasowiczów i turystów nie przewiduje możliwości zatrzymania dowodu osobistego w pensjonacie lub w hotelu na czas trwania pobytu w danym ośrodku - tłumaczy Wioletta Paprocka z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Przepis ten może być jednak wykorzystany przez oszustów, którzy po podróży taksówką czy zatankowaniu samochodu na stacji benzynowej zamiast gotówki zostawiają dokument tożsamości, po odbiór którego mają zgłosić się z gotówką. Wyrobienie nowego dowodu osobistego nie stanowi jednak żadnego problemu i kosztuje tylko 30 zł. Natomiast osoba, która przyjęła cudzy dokument jako zabezpieczenie swojego roszczenia, działa bezprawnie.

- Zgodnie z art. 55 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych, osoba, która zatrzymuje cudzy dowód osobisty, podlega karze ograniczenia wolności do 1 miesiąca albo karze grzywny - mówi Wioletta Paprocka.

Także dochodzenie spełnienia wierzytelności w sądzie jest w takim przypadku bardzo trudne.

Niezgodne z prawem jest nie tylko zatrzymanie, ale też legitymowanie przez kontrolerów bez zgody pasażera. Według Renaty Purcel-Kalus, podkomisarza, rzecznika Komendy Miejskiej Policji w Koninie, kontrolerzy mogą poprosić osobę o podanie swoich danych personalnych lub okazanie dokumentu potwierdzającego tożsamość, ale nie mogą tego zażądać. Jeśli pasażer niemający biletu odmawia podania danych personalnych kontrolerzy mogą, zgodnie z art. 33a par. 4 pkt 2 prawa przewozowego, wezwać na pomoc policję, która dysponuje uprawnieniami do legitymowania obywateli.

Podstawa prawna

• Ustawa z 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz.U. nr 139, poz. 993 z późn. zm.).

• Ustawa z 15 listopada 1984 r. Prawo przewozowe (Dz.U. nr 50, poz. 601 z późn. zm.).