Nowelizacja poszerza uprawnienia strażników miejskich, daje im m.in. możliwość przeglądania bagażu podręcznego osoby kontrolowanej.
Straż miejska będzie miała także możliwość rejestrowania obserwowanych zdarzeń w miejscach publicznych, jeżeli dochodziłoby do działań przestępczych, zagrażających bezpieczeństwu publicznemu oraz ochronie obiektów publicznych.
Według MSWiA poszerzenie uprawnień strażników jest nieznaczne i ma pomóc im w pracy. Możliwość przeprowadzania kontroli osobistej oraz przeglądania podręcznego bagażu ma zwiększyć bezpieczeństwo zarówno strażników, jak również innych osób.
Kontrola osobista będzie także możliwa w przypadku, gdy osoby swoim zachowaniem "dają powód do zgorszenia w miejscu publicznym, znajdują się w okolicznościach zagrażających ich życiu lub zdrowiu, albo zagrażają życiu i zdrowiu innych osób". W takim przypadku strażnik będzie zobowiązany niezwłocznie doprowadzić daną osobę do najbliższej jednostki policji.
"We wskazanych powyżej sytuacjach istnieje uzasadnione przypuszczenie, że osoby, wobec których strażnik podejmuje działania, mogą posiadać przy sobie niebezpieczne przedmioty, których użycie wobec interweniującego strażnika grozić może spowodowaniem uszkodzenia ciała czy uszczerbkiem na zdrowiu strażnika" - podkreślono w uzasadnieniu.
Według obecnie obowiązującego prawa, strażnik może zapobiegać omawianym niebezpieczeństwom jedynie w ramach obrony koniecznej.
Zgodnie z nowelizacją nadzór nad strażami zostanie powierzony wojewodzie (obecnie obowiązek ten spoczywa na Komendancie Głównym Policji).
Od 16 lat funkcjonowania formacji liczba jednostek i strażników systematycznie wzrasta. W ok. 500 oddziałach w kraju zatrudnionych jest 10 tys. osób. Rocznie strażnicy w całym kraju interweniują w różnych sprawach prawie 2 mln razy. 29 sierpnia ma być dniem straży gminnej. Tego dnia została uchwalona ustawa o strażach gminnych.