Jakikolwiek zakup wyrobów medycznych albo przyjęcie ich darowizny dokonane z pominięciem zasad określonych przez podmiot tworzący powoduje, że taka czynność jest niezgodna z prawem.
W działalności każdego zakładu opieki zdrowotnej nieodzowne są wyroby medyczne. Ich wymiana i pozyskiwanie nowych jest więc koniecznością. Dokonując ich zakupu, należy jednak pamiętać, że kierownik publicznego zakładu opieki zdrowotnej musi nie tylko respektować przepisy dotyczące zamówień publicznych, lecz także zasady określone przez podmiot tworzący.
Zgodnie z art. 42 ustawy z 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (t.j. Dz.U. z 2007 r. nr 14, poz. 89 z późn. zm.), publiczny ZOZ może dokonać zakupu lub przyjąć darowiznę wyrobów medycznych (poprzednio określanych mianem aparatury i sprzętu medycznego) wyłącznie:
● o przeznaczeniu i standardzie określonym przez podmiot, który utworzył zakład,
● na zasadach określonych przez ten podmiot.
Regulacja ta ma bardzo radykalny charakter (wskazuje na to użyty w niej termin wyłącznie) i nie przewiduje żadnych odstępstw. Jakikolwiek zakup wyrobów medycznych albo przyjęcie ich darowizny dokonane z pominięciem zasad określonych przez podmiot tworzący powoduje, że taka czynność będzie niezgodna z prawem. Może być zatem skutecznie zakwestionowana. Co oczywiste, kierownik publicznego ZOZ łamiący te zasady może być pociągnięty do odpowiedzialności dyscyplinarnej.
Przedstawiona regulacja obejmuje wyłącznie ZOZ publiczne, w tym także samodzielne. W przypadku ZOZ, dla których podmiotem tworzącym są jednostki samorządu terytorialnego, kompetencja do określenia przedmiotowej materii (zasad, standardów i przeznaczenia) przysługuje ich organom stanowiącym (rada gminy, rada powiatu, sejmik województwa).
W praktyce podmioty tworzące ZOZ, normując zasady zakupu lub przyjęcia darowizny wyrobów medycznych, nie powinny formułować ich w sposób bardzo rygorystyczny. Nie powinny też być one drobiazgowo opisywane (nadmierna kazuistyka). Może to bowiem skutecznie utrudnić funkcjonowanie zakładu. W zasadzie należałoby się skupić na wprowadzeniu mechanizmów uprzedniej kontroli, np. takich jak informowanie podmiotu tworzącego przed dokonaniem zakupu (przyjęciem darowizny), uzyskanie jego opinii czy też opinii rady społecznej. Dotyczy to szczególnie przyjmowania tzw. wątpliwych darowizn sprzętu. W przeszłości bowiem znane były przypadki, gdy rzekoma darowizna okazywała się sprzedażą. Należałoby także zasugerować wprowadzenie progów cenowych. Im wyższa wartość, tym ściślejszy nadzór ze strony podmiotu tworzącego i na odwrót.
Wspomniany przepis nie odnosi się natomiast do zakładów niepublicznych. W ich przypadku podmiot tworzący może w zasadzie dowolnie określić zakres kompetencji i upoważnień kierownika do gospodarowania mieniem.