Z roku na rok rośnie liczba sprzedawanych przez banki wierzytelności. Na takie działania pozwala
prawo. Sprzedający musi jednak spełnić kilka warunków.
- Po spełnieniu świadczenia umownego przez bank może on jednostronnie przenieść na osobę trzecią
prawa i obowiązki wynikające z umowy z konsumentem, jeżeli taka klauzula została wyraźnie zapisana w umowie. Nie może taki zapis wynikać z odesłania do regulaminu, albowiem nabywca praw i obowiązków może mieć inny regulamin - mówi Krzysztof Hłąb, adwokat z Częstochowy.
Artykuł 509 kodeksu cywilnego stanowi wyraźnie, że wierzyciel nie może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelności na osobę trzecią, jeżeli sprzeciwia się to
ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.
- Nie mam wątpliwości, że o przejściu praw i obowiązków bank jest zobowiązany skutecznie powiadomić
konsumenta - konkluduje Krzysztof Hłąb.
Jeżeli jednak bank zaniecha powiadomienia klienta o cesji wierzytelności i nie wskaże firmy np. firmy windykacyjnej, na rzecz której ona nastąpiła, konsument może regulować zobowiązanie zgodnie z dotychczasową umową. Jak bowiem wynika z art. 512 kodeksu cywilnego, dopóki zbywca wierzytelności nie zawiadomił dłużnika o sprzedaży wierzytelności, spełnienie świadczenia do rąk poprzedniego wierzyciela ma skutek względem nabywcy, chyba że w chwili spełnienia świadczenia dłużnik wiedział o tej sprzedaży.
Potrzeba zgody konsumenta
Inną kwestią jest przenoszenie przez bank na inny podmiot ogółu obowiązków i praw konsumenta wynikających z umowy. Takie zastrzeżenie w regulaminie może zostać uznane za niedozwolone w świetle art. 3853 pkt 5 kodeksu cywilnego.
- W myśl tego przepisu w razie wątpliwości uważa się, że niedozwolonymi postanowieniami umownymi są te, które w szczególności zezwalają kontrahentowi konsumenta na przeniesienie praw i przekazanie obowiązków wynikających z umowy bez zgody konsumenta - tłumaczy Waldemar Jurasz z delegatury UOKiK w Krakowie.
Dodaje, że dopiero w sytuacji, gdy bank planuje przeniesienie praw i obowiązków wynikających z umowy i gdy znany jest podmiot, na który mają zostać przeniesione obowiązki banku, powinien on wystąpić z wnioskiem o wyrażenie zgody przez konsumenta.
Klient, którego zobowiązania mają być przeniesione, powinien mieć możliwość wyrażenia sprzeciwu wobec takich działań banku.
- W takiej sytuacji konsument musi mieć zagwarantowane prawo do niewyrażenia zgody na przeniesienie praw i obowiązków. W innym wypadku nie ma podstaw do stwierdzenia, że kredytobiorca wyraził zgodę. W rzeczywistości bowiem nie miał wpływu na treść przedmiotowych postanowień, które zostają jednostronnie ustalone i narzucone przez bank - wyjaśnia Waldemar Jurasz.
Negatywne skutki
W pewnych sytuacjach przeniesienie przez bank praw i obowiązków, wynikających z umowy, może mieć negatywne konsekwencje dla klienta.
- Zmiana kontrahenta może być związana z pogorszeniem technicznych warunków otrzymania świadczenia przez konsumenta - mówi Krzysztof Hłąb.
Tak więc jednostronne przeniesienie przez bank na inny podmiot praw i obowiązków, wynikających z umowy z konsumentem, należy uznać za niedopuszczalne. I to nawet w sytuacji, gdy takie uprawnienie banku było zapisane w umowie.
- Konsument będzie mógł skutecznie żądać uznania takiej czynności za bezskuteczną. Wynika to z zaufania wyboru pierwotnego banku. Ponadto klient może mieć obawy, że wystąpią dolegliwości związane z realizacją umowy przez inny bank, który wstąpił w prawa i obowiązki banku pierwotnego - podsumowuje Krzysztof Hłąb.
Tak więc w sytuacji, gdy bez zgody i wiedzy klienta zostaną przeniesione jego prawa i obowiązki wynikające z umowy, konsument powinien zgłosić się do banku i żądać respektowania należnych mu praw.
- Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy - przypomina Aleksandra Wędrychowska-Karpińska, radca prawny w kancelarii WKB Wierciński, Kwieciński, Baehr.
Dodaje, że konsument może domagać się takiego wykonania umowy, jak gdyby zakazane postanowienie w ogóle nie znalazło się w treści umowy.
prawnik z Kancelarii Prawnej Gregorowicz-Ziemba, Krakowiak, Gąsiorowski
Wykładnia przepisów art. 3853 pkt 5 k.c. powinna uwzględniać cel tej regulacji, którym jest ochrona konsumenta. O ile uzasadnione jest, w świetle tego celu, zabezpieczenie konsumenta przed transferem umowy na nieznany mu podmiot, od którego utrudnione będzie wyegzekwowanie np. roszczeń reklamacyjnych, o tyle stwierdzić należy, że dokonywane przez przedsiębiorców najczęściej cesje wierzytelności na rzecz firm windykacyjnych nie stanowią, co do zasady, naruszenia tej ochrony. Nie należy bowiem tracić z pola widzenia również słusznego interesu przedsiębiorcy, który ma prawo podejmować działania zmierzające do skutecznego dochodzenia zapłaty od dłużników.
Niedozwolone klauzule
/
DGP
Banki coraz częściej w regulaminach kart kredytowych, także w regulaminach rachunków bankowych zastrzegają sobie prawo przenoszenia na firmy zewnętrzne uprawnień wynikających z umowy bez wiedzy i zgody konsumenta.
/
ST