Regulamin karty kredytowej IKEA HSBC Bank Polska zawarła w regulaminie karty kredytowej IKEA postanowienia niezgodne z prawami konsumentów. Bank nie może w sposób dowolny ustalać kursu, po jakim będzie przeliczał wierzytelności wyrażone w walucie obcej na walutę polską.
Gazeta Prawna przeanalizowała regulamin karty kredytowej IKEA, której autorem jest HSBC Bank Polska. Okazało się, że dokument ten zawiera kilka punktów, które są sprzeczne z prawami osób, które zdecydują się na podpisanie z Bankiem umowy o korzystanie z tej karty płatniczej.

Niejasne zasady przewalutowania

Dokonując analizy regulaminu karty kredytowej IKEA, natknęliśmy się w rozdziale 5 pt. Korzystanie z karty i rachunku karty na punkt 5.4, który wzbudził nasze wątpliwości. Zawiera on następującą treść: wszelkie kwoty wyrażane w walucie obcej wynikające z transakcji lub opłat oraz wszelkie transakcje wykonane za granicą zostaną przeliczone na złote polskie po kursie wymiany ustalonym przez MasterCard lub Bank, obowiązującym w dniu obciążenia rachunku karty daną kwotą wraz z opłatą za przewalutowanie podaną w tabeli opłat. To postanowienie należy uznać za niedozwolone, albowiem nie spełnia ono wymogu zawartego w art. 385 par. 2 kodeksu cywilnego. Przepis ten stanowi, że wzorzec umowy powinien być sformułowany jednoznacznie i w sposób zrozumiały, a postanowienia niejasne winny być interpretowane na korzyść konsumenta. Tych kodeksowych warunków nie spełnia powołane wyżej postanowienie regulaminu. W regulaminie tym bank przyznał sobie prawo do dowolnego wyboru kursu, po jakim przelicza się wierzytelności na walutę polską. Brakuje przede wszystkim sprecyzowania, według jakich kryteriów taki wybór miałby następować. Należy także zaznaczyć, że zgodnie z treścią cytowanego przepisu kodeksu cywilnego konsument na podstawie punktu 5.4 regulaminu, mógłby domagać się zastosowania przez bank kursu wymiany walut korzystniejszego z punktu widzenia konsumenta.
Niedozwolonym postanowieniem umownym jest również punkt 8.6 regulaminu, który znajduje się w rozdziale 8 - Spłaty. Jego treść jest następująca: w przypadku gdy kwota minimalnej miesięcznej spłaty nie zostanie zapłacona w terminie podanym w miesięcznym wyciągu, bank może pobrać opłatę za obsługę nieterminowej spłaty określoną w tabeli opłat. Zastrzeżenia powoduje możliwość kumulacji przez bank opłat w związku z jednym zdarzeniem. W sprawie pobierania opłaty za nieterminową spłatę kwoty minimalnej przy kartach kredytowych wypowiadał się już Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. W wyroku z 2 lutego 2005 r. (sygn. akt XVII Amc 42/04) uznał taką opłatę za niedozwolone postanowienie umowne. Jest ona niezgodna z prawem, albowiem pobierana jest przez bank niezależnie od naliczanych z tego samego tytułu odsetek umownych w danym okresie rozliczeniowym.

Dowolna interpretacja

Kolejnym postanowieniem łamiącym prawa konsumentów jest punkt 8.8 regulaminu. Brzmi on: Bank zastrzega sobie prawo zmiany kolejności spłat, według swego uznania, o czym powiadomi Posiadacza Karty Głównej. We wskazanej treści postanowienia nie wskazano żadnych przesłanek ani okoliczności uzasadniających zmianę kolejności zadłużenia. W związku z powyższym ten punkt regulaminu stanowi niedozwolone postanowienie umowne, o którym mowa w art. 3853 pkt 9 k.c., albowiem bank zastrzega sobie prawo do dokonywania jednostronnej, wiążącej interpretacji przepisów umowy. Nie można także wykluczyć, że wprowadzone przez bank modyfikacje mogą okazać się niekorzystne dla konsumenta, a pomimo to nie będzie mógł ich kwestionować, z uwagi na zastrzeżenie wskazane w kwestionowanym postanowieniu. Ponadto treść tego postanowienia może doprowadzić do naruszenia interesów ekonomicznych konsumentów. Bank bowiem może przyznać sobie na jego podstawie prawo wyboru korzystnej dla niego kolejności spłaty zadłużenia z tytułu różnie oprocentowanych transakcji. Pierwszeństwo dla operacji oprocentowanych niżej przy spłacie zadłużenia może spowodować, że transakcje wyżej oprocentowane (pomimo iż wcześniej wymagalne) będą spłacone później, co wiąże się z dalszym naliczaniem (wyższych) odsetek przez bank. Taka regulacja pozostaje w sprzeczności z art. 3851 k.c. Dodatkowo omawiany punkt regulaminu narusza wyrażoną w art. 451 k.c. zasadę pierwszeństwa spłaty długu najdawniej wymagalnego.
W ocenie HSBC Bank Polska wskazane punkty Regulaminu nie naruszają praw konsumentów. Dyrektor departamentu prawnego Banku Tomasz Jackowski uważa bowiem, że punkt 5.4 nie zawiera dowolności w zakresie kursu. W pierwszej kolejności Bank stosuje kursy przyjęte przez MasterCard, a w sytuacjach wyjątkowych - kursy Banku ogłoszone zgodnie z art. 111 prawa bankowego. W oświadczeniu zapewniono także, że Bank nie stosuje podwójnych obciążeń. Bank nie nalicza karnych odsetek za nieterminową spłatę, a opłata odzwierciedla wysokość kosztów ponoszonych przez Bank w związku z wystąpieniem opóźnienia. W stosunku do punktu 8.8 regulaminu przedstawiciel Banku zapewnił, że zostanie wdrożona jego zmiana, a klientom zostanie doręczony nowy Regulamin zgodnie z art. 3841 k.c. Celem jest wprowadzenie w przyszłości korzystnej dla Klienta zmiany kolejności zaliczania płatności na spłatę zadłużenia (standard first in, first out).
3 KROKI
Co zrobić, gdy umowa zawiera niedozwolone postanowienia?
1 Próbować negocjować umowę z bankiem.
2 Zwrócić się do miejskiego (powiatowego) rzecznika konsumentów lub Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (gdy dojdzie do naruszenia zbiorowych interesów konsumentów).
3 Zwrócić się do odpowiedniego sądu konsumenckiego z wnioskiem o rozstrzygnięcie sporu z bankiem.
Analiza krok po kroku
WĄTPLIWY ZAPIS UMOWY
Wszelkie kwoty wyrażane w walucie obcej wynikające z transakcji lub opłat oraz wszelkie transakcje wykonane za granicą zostaną przeliczone na złote polskie po kursie wymiany ustalonym przez MasterCard lub bank, obowiązującym w dniu obciążenia rachunku karty daną kwotą wraz z opłatą za przewalutowanie podaną w tabeli opłat.
CO TO OZNACZA
Bank może dowolnie wybrać kurs, po jakim będzie przeliczał wierzytelności wyrażone w walucie obcej na walutę polską.
CZY JEST ZGODNY Z PRAWEM
NIE
Zapis jest niezgodny z prawem, albowiem nie spełnia wymogu zawartego w art. 385 par. 2 kodeksu cywilnego. Ten przepis prawa stanowi bowiem, że wzorzec umowy powinien być sformułowany jednoznacznie i w sposób zrozumiały, a postanowienia niejasne winny być interpretowane na korzyść konsumenta.
REKOMENDACJA DLA KLIENTA
Klient banku powinien zwrócić się do rzecznika praw konsumenta o zbadanie, czy umowa nie zawiera niedozwolonych lub niekorzystnych dla niego postanowień oraz spróbować negocjować z bankiem zmianę takich zapisów.
REKOMENDACJA DLA FIRM
Bank powinien zrezygnować z przepisów sprzecznych z prawami konsumentów lub dla nich niekorzystnych.
OPINIE
MAGDALENA NAPIÓRKOWSKA
adwokat z Kancelarii Prawnej Jasiński Jatczak Lubbe
Zawierając umowę o kartę płatniczą, należy sprawdzić, czy umowa nie zawiera postanowień, które są lub mogą być potraktowane jako niedozwolone postanowienia umowne. Przykładowo takich, które dotyczą: obowiązku wniesienia przez klienta opłaty za rozpatrzenie nieuznanej w całości lub w części reklamacji, czasowego ograniczenia odpowiedzialności banku za szkodę klienta powstałą w związku z utratą karty, uzależnienia ograniczenia odpowiedzialności klienta z tytułu utraty karty od dokonania dodatkowych - oprócz zgłoszenia jej utraty - czynności, wyłączenia odpowiedzialności banku za transakcje dokonane przez osobę nieuprawnioną z prawidłowym wprowadzeniem kodu PIN i przyznania bankowi uprawnienia do zaliczania spłaty zadłużenia w pierwszej kolejności na poczet transakcji o niższym oprocentowaniu.
WALDEMAR JURASZ
delegatura UOKiK w Krakowie
Nierozważne korzystanie z karty kredytowej może powodować znaczne koszty po stronie użytkownika. Jedną z pułapek stosowanych przez banki jest pobieranie opłaty za nieterminową spłatę kwoty minimalnej, niezależnie od naliczanych z tego samego tytułu odsetek. Inną próbą wykorzystania przewagi kontraktowej banku jest ustalenie różnych poziomów oprocentowania dla różnych transakcji i zastrzeżenie korzystnej dla banku kolejności spłaty zadłużenia. W takiej sytuacji bank często przyznaje pierwszeństwo dla operacji oprocentowanych niżej, natomiast transakcje wyżej oprocentowane (nawet jeżeli są wcześniej wymagalne) spłacane są później, co prowadzi do naliczania wyższych odsetek. Takie postanowienia naruszają reguły wyrażone w art. 451 k.c., w tym zasadę pierwszeństwa spłaty długu najdawniej wymagalnego.
DGP