Radcowie prawni w ramach reklamowania swoich usług będą mogli podawać listy swoich klientów oraz dziedziny prawa, w których się specjalizują. Zakazane będzie natomiast narzucanie się klientom oraz wykorzystywanie ich przymusowej sytuacji. Andrzej Kalwas twierdzi, że nie będzie to jednak reklama, a jedynie rzetelna i szersza niż dotychczas informacja. Radcowie podkreślają, że także w tej kwestii obowiązuje ich nadrzędna zasada o działaniu niesprzecznym z godnością zawodową. Potwierdzają to również inni uczestnicy debaty. Profesor Ewa Nowińska, radca prawny i specjalista od prawa reklamy, mówi, że zamieszczanie informacji o działalności kancelarii na przykład na billboardach byłoby sprzeczne z etyką zawodową radcy prawnego.
Projekt kodeksu etyki zawodowej pozwala radcom prawnym w szerszy sposób informować o swojej działalności. Nie jest jednak jasne, czy dzięki temu zapisowi będą mogli się reklamować.
Reklama czy informacja
ANDRZEJ KALWAS
Krajowa Rada Radców Prawnych proponuje zmiany w swojej deontologii zmierzające do umożliwienia coraz szerszego informowania klientów. Ma być możliwa informacja w różnych mediach, dotycząca specjalizacji czy osiągnięć zawodowych, ale bez elementu reklamy. Informacja staje się wtedy reklamą, kiedy zawiera jakieś elementy wartościujące albo negatywnie oceniające konkurencję. Nie może być takiej informacji, że ktoś jest lepszy od kogoś innego.
EWA NOWIŃSKA
Powinno być dopuszczalne podanie specjalizacji, w jakiej funkcjonuje dana kancelaria. Prawo jest już na tyle skomplikowane, że w tej chwili nie ma już radcy od wszystkiego. Chodzi o to, by informować klienta o zakresie działań danej kancelarii po to, by mógł on wybrać odpowiednią dla siebie obsługę prawną. Jest to informacja konsumencka, która nie jest reklamą.
RYSZARD SOWIŃSKI
Według mojej oceny proponowane zapisy kodeksu etyki oznaczają dopuszczenie możliwości stosowania przez radców prawnych reklamy. Nowe regulacje nie zawierają w ogóle pojęcia reklamy - projektodawcy piszą tylko o zasadach informowania wskazując jedynie przykładowe treści stanowiące przedmiot takich informacji. Proponowany kodeks nie zawiera ograniczeń co do formy graficznej i sposobu zamieszczania informacji. Informacja musi być zgodna z dobrymi obyczajami i nie może naruszać godności zawodu, sugerować nierealnych korzyści itp. Takich zapisów nie można interpretować jako bezwzględnego zakazu reklamy.
Granice w sposobie informowania
EWA NOWIŃSKA
Informację o działalności radcy prawnego można zamieścić na przykład w książce telefonicznej czy na tabliczkach, ale ogłoszenia prasowe czy bilboardy są już kwestią etyki. Bilboard jest zbyt krzykliwą informacją. Stwarza się zatem pewne bariery etyczne, gdyż nie chcemy by traktowano nas jak proszek do prania. Nie może wyglądać to jak chwalenie się, że ktoś jest w czymś najlepszy. Należy też uniknąć nagabywania klientów zbyt nachalną informacją.
RYSZARD SOWIŃSKI
Nie widzę ze strony reklamy istotnych zagrożeń dla reputacji zawodu radcy prawnego. Granice dopuszczalnej reklamy wyznaczają przecież zasady uczciwej konkurencji i wskazówki zawarte w propozycjach nowych regulacji. Najskuteczniejszym cenzorem reklam będzie jednak nie samorząd, ale sami prawnicy. W przypadku reklamy usług profesjonalnych bardzo łatwo jest bowiem osiągnąć efekt odwrotny do zamierzonego, szczególnie jeżeli nadużywa się zaufania odbiorcy lub przekracza granice śmieszności.
MACIEJ BOBROWICZ
Nowe zasady etyki dopuszczają bardzo szeroki zakres informowania przez radców prawnych o prowadzonej przez nich działalności. Pojęcie informowania o wykonywaniu zawodu jest zbieżne z unijną Dyrektywą o usługach, która także mówi o informacji, tyle tylko że handlowej. Nowy kodeks etyki stanowi również o dozwolonym pozyskiwaniu klientów. Szczegółowo wymienione zostały w nim sposoby zakazane. Są to przede wszystkim sposoby agresywne, napastliwe, wykorzystujące przymusowe położenie klienta, czyli takie, których nie chcielibyśmy, aby kiedykolwiek miały miejsce. Przy interpretacji tych zasad powinniśmy pamiętać o naczelnej zasadzie, która mówi o działaniach zgodnych z godnością zawodową. Po zniesieniu zakazu reklamy duże kancelarie z pewnością nie zaczną reklamować się na bilboardach, ponieważ to nie jest to narzędzie, dzięki któremu pozyskają one klientów. Radcowie prawni bowiem nie sprzedają dóbr szybko zbywalnych, wobec tego sposób informowania o naszej działalności siłą rzeczy musi być zasadniczo inny. Dobra szybko zbywalne kupuje się pod wpływem impulsu, natomiast proces zakupu usług prawniczych jest długotrwały i wpływ na ich wybór ma wiele czynników. Tak więc bilboard jest w tym przypadku nieefektywnym narzędziem reklamy. Radcowie prawni będą mogli natomiast - reklamując swoje usługi - podawać listę podmiotów, które obsługują, ale tylko wówczas, gdy te podmioty wyrażą na to zgodę.
ANDRZEJ KALWAS
Nowa dyrektywa o usługach mówi o tym, że obywatel UE ma prawo do szeroko pojętej informacji, również o usługach szczególnych, jakimi są usługi prawnicze. Zatem informacja tak - precyzyjna i szersza niż obecnie, ale nie reklama. Dlatego nie należy rozumieć naszych propozycji w taki sposób, że radcowie prawni znajdą się na bilboardach. Nadużyciem będzie na przykład informacja wartościująca, czyli chwalenie się, że jedna kancelaria jest lepsza od drugiej lub podawanie informacji o ilości wygranych spraw przed sądami. Taka praktyka będzie niedopuszczalna.
Kto skorzysta
RYSZARD SOWIŃSKI
Zniesienie zakazu reklamy usług świadczonych przez radców prawnych oceniam bardzo pozytywnie. Funkcjonujące dotychczas regulacje były archaiczne i wynikały z błędnego przekonania, że kancelarie prawne są przedsiębiorstwami szczególnego rodzaju i nie dotyczą ich powszechnie obowiązujące reguły prowadzenia działalności gospodarczej. Zakaz reklamy zwiększał bariery wejścia do branży i osłabiał jej konkurencyjność. Cieszę się, że samorząd dostrzegł, iż nowoczesna kancelaria prawna musi komunikować się z rynkiem, wykorzystując w inteligentny sposób wszystkie dostępne narzędzia promocji. Na zniesieniu zakazu reklamy skorzystają zarówno duże, jak i małe kancelarie prawne. W przypadku dużych kancelarii prawnych reklama nie przyciąga nowych klientów, ale służy jako narzędzie kształtowania i wzmacniania wizerunku. Inteligentnie przygotowane reklamy pozwolą na budowanie świadomości marki u potencjalnych klientów, a dotychczasowych klientów utwierdzą w przekonaniu o właściwym wyborze obsługującej ich kancelarii. Natomiast w przypadku małych kancelarii reklama może stać się narzędziem pozyskiwania nowych klientów - szczególnie tych, którzy nie są przedsiębiorcami lub prowadzą działalność w niewielkim zakresie. To reklama stanie się dla takich osób źródłem informacji o oferowanych przez prawników usługach.
Adwokaci nie zmienią zasad
HUBERT IZDEBSKI
Istnieją dwie różne tradycje uprawiania zawodu radcy prawnego oraz adwokata. Jedna europejska, druga - można powiedzieć w skrócie - amerykańska. Pierwsza traktuje te zawody jako zawody zaufania prawniczego, które w gruncie rzeczy są wypełnianiem pewnych funkcji społecznych, a druga traktuje je jako zawody, które są - jak wszystkie inne - zawodami rynkowymi. W tym drugim spojrzeniu etyka zawodowa radcy prawnego czy adwokata traktowana jest tak samo jak etyka sprzedawców proszków do prania czy też kontrolera lotniczego. A ponieważ radcowie prawni są bardziej otwarci niż adwokaci na różne nowości, to zrywają z tradycją europejską i kierują się w stronę zawodu rynkowego.
STANISŁAW RYMAR
Sprawa informacji jest w adwokaturze kontrowersyjna. Część adwokatów, szczególnie tych, którzy zajmują się prowadzeniem spraw karnych, kompletnie nie wyobraża sobie, aby chociaż namiastka reklamy mogła istnieć. Druga część adwokatów, którzy zajmują się sprawami gospodarczymi, jest zainteresowana tym, by mieć możliwość informowania o zakresie spraw, jakimi się zajmują. To nawet jest dopuszczone, ale póki co nie wypracowaliśmy jeszcze metod określania, kto jest specjalistą w danej dziedzinie. Obecnie używamy terminu: zakres zainteresowań danego adwokata. Zatem jeżeli ktoś prowadzi sprawy związane z prawem prasowym, może np. na stronie internetowej napisać: zakres zainteresowania - prawo prasowe. Taka informacja jest korzystna dla klienta. W kodeksie etyki jest przepis mówiący, że adwokat może informować z zachowaniem umiaru. Dlatego zamieszczenie bilboardu jakieś kancelarii byłoby uznane za przekroczenie tego umiaru i byłoby to w konflikcie z zasadami etyki.
Uważamy, że renomę w zawodzie buduje się latami poprzez opinie klientów.
Not. MAŁGORZATA KRYSZKIEWICZ I ŁUKASZ KULIGOWSKI
ikona lupy />
Andrzej Kalwas, były minister sprawiedliwości, były prezes Krajowej Rady Radców Prawnych / DGP
ikona lupy />
Ewa Nowińska, profesor, radca prawny, specjalista od prawa reklamy i prawa własności przemysłowej / DGP
ikona lupy />
Ryszard Sowiński, doktor z Kancelarii Prawnej Renata Urowska i Wspólnicy z Poznania / DGP
ikona lupy />
Maciej Bobrowicz, wiceprezes Krajowej Rady Radców Prawnych, autor nowego kodeksu etyki radców prawnych / DGP
ikona lupy />
Hubert Izdebski, profesor z Uniwersytetu Warszawskiego / DGP
ikona lupy />
Stanisław Rymar, prezes Naczelnej Rady Adwokackiej / DGP