Warunki uczestnictwa stanowią część umowy o usługi turystyczne, jaką konsument zawiera z biurem podróży wykupując udział w wycieczce zagranicznej. Często zawierają one niekorzystne dla klientów zapisy, które w razie nieudanego wyjazdu uniemożliwiają skuteczną reklamację.
umowa o usŁUGI turystycznE Warunki uczestnictwa stanowią część umowy o usługi turystyczne, jaką konsument zawiera z biurem podróży wykupując udział w wycieczce zagranicznej. Często zawierają one niekorzystne dla klientów zapisy, które w razie nieudanego wyjazdu uniemożliwiają skuteczną reklamację.
Gazeta Prawna przeanalizowała warunki uczestnictwa w imprezach turystycznych organizowanych przez Triada Biuro Podróży. Stanowią one część umowy, jaką konsument zawiera z biurem podróży wykupując wycieczkę zagraniczną. Podpisując umowę klient akceptuje również warunki uczestnictwa. W razie nieudanego wyjazdu reklamacja klienta może nie zostać rozpoznana korzystnie dla niego, ponieważ biuro powoła się na niekorzystne dla niego zapisy argumentując, że wyraził on zgodę na nie.
Rażące terminy
Klient Triady otrzymuje cennik z warunkami uczestnictwa wydrukowanymi tak drobną czcionką, że przeciętny turysta będzie miał problem z zapoznaniem się z nimi. Informacje w pozostałej części broszury wydrukowane są czytelnie i większą czcionką.
Punkt 5 drugiej części warunków stanowi, że organizator zmuszony przed rozpoczęciem imprezy do zmiany istotnych warunków umowy niezwłocznie zawiadamia o tym klienta, który - niezwłocznie, ale nie później niż w ciągu trzech dni powinien poinformować o tym, czy przyjmuje nowe warunki czy odstępuje od umowy.
Trzy dni na odstąpienie od umowy jest rażąco krótkim terminem, tym bardziej że kolejny zapis stanowi, że brak odpowiedzi klienta w ciągu trzech dni uważa się za akceptację zaproponowanych mu nowych warunków uczestnictwa w imprezie. Jeżeliby więc po upływie trzech dni konsument zrezygnuje z wycieczki, to jego rezygnacja zostanie potraktowana jako odstąpienie od umowy z przyczyn leżących po stronie konsumenta. Będą się z tym więc wiązały restrykcje finansowe przewidziane w warunkach uczestnictwa. Gdyby taka sytuacja miała miejsce krótko przed wyjazdem, to wówczas organizator może zwrócić konsumentowi wpłatę pomniejszoną nawet o 80 proc. lub 90 proc. ceny imprezy.
Naszym zdaniem zapis ten narusza art. 3853 pkt 10 kodeksu cywilnego, ponieważ daje prawo Triadzie do jednostronnej zmiany umowy bez ważnej przyczyny wskazanej w umowie. Stwierdzenie, że zmiana istotnych warunków umowy nastąpiłaby z przyczyn niezależnych od organizatora, nie oznacza wcale, że są to ważne przyczyny.
W dodatku punkt 6 tej części warunków uczestnictwa przewiduje możliwość odwołania imprezy nawet na siedem dni przed jej rozpoczęciem. Klient otrzyma wówczas zapłaconą kwotę, ale organizator nie wypłaci mu odszkodowania za poniesione w związku z odwołanym wyjazdem wydatki i straty.
Naszym zdaniem zapis ten wyłącza odpowiedzialność organizatora wobec konsumenta za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania i narusza art. 3853 pkt 2 w związku z art. 3851 kodeksu cywilnego.
Przez zamieszczenie takiego zapisu w warunkach uczestnictwa została naruszona równość stron umowy, ponieważ została ograniczona odpowiedzialność organizatora turystyki wobec uczestnika.
Nieuzasadnione potrącenia
Jeżeli klient rezygnuje z wyjazdu, to wówczas biuro dokonuje potrąceń z uiszczonej ceny wycieczki. Zasada jest taka, że wielkość potrącenia powinna być proporcjonalna do strat, jakie poniósł organizator. Nie mogą być w sposób nieuzasadniony zawyżone, ponieważ organizator nie może zarabiać na tym, że ktoś rezygnuje z wyjazdu.
Natomiast w razie odstąpienia od wyjazdu przez uczestnika wycieczki w terminie od sześciu do jednego dnia oraz w dniu wyjazdu biuro ma prawo potrącić nawet 90 proc. ceny imprezy, a w razie odstąpienia od udziału w terminie od 14 do 7 dni przed datą wyjazdu organizator potrąca aż 80 proc. ceny.
Wprawdzie przy rozliczeniach z konsumentem w związku z rezygnacją z wyjazdu o niedozwolonym postanowieniu umownym (art. 3853 pkt 12 k.c.) można byłoby mówić wówczas, gdyby został wyłączony obowiązek zwrotu uczestnikowi uiszczonej opłaty, to jednak zapis przewidujący zwrot tylko 10 proc. ceny jest zapisem bardzo niekorzystnym dla klienta.
Z kolei w pkt 8 części poświęconej warunkom płatności organizator przewidział możliwość podwyższenia ceny w związku ze wzrostem kosztów transportu, opłat urzędowych, ładunkowych lub przeładunkowych w portach, podatków lub opłat niezależnych za te usługi, na przykład opłat lotniskowych, lub w związku ze wzrostem kursów walut. Organizator będzie mógł to zrobić najpóźniej na 21 dni przed wyjazdem. Termin uaktualnienia ceny wycieczki i dokonania dopłaty jest zgodny z przepisami ustawy z 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych (Dz.U. z 2004 r. nr 223, poz. 2268 z późn. zm.). Artykuł 17 ust. 1 ustawy stanowi, że tylko w okresie 20 dni przed datą wyjazdu cena ustalona w umowie nie może zostać podwyższona.
Pola do negocjacji
W warunkach uczestnictwa organizator nie przewidział możliwości obniżenia ceny imprezy wówczas, gdy zmieniły się korzystnie kursy walut w stosunku do złotego. Zabrakło też informacji o sposobie rozliczania się organizatora z turystami wówczas, gdy zapłacił mniej za transport, albo obniżono opłaty urzędowe.
Naszym zdaniem zapis dotyczący uaktualnienia ceny należy interpretować zarówno jako podwyższenie jej i egzekwowanie dopłat od turystów, jak i obniżenie jej, czyli powstanie obowiązku zwrotu uczestnikowi nadpłaty. Dlatego jeszcze przed zawarciem umowy z biurem należy wynegocjować jego zmianę, uściślenie i sprecyzowanie, tak by nie budził wątpliwości.
Radzimy negocjować zmianę postanowień końcowych warunków uczestnictwa. W punkcie 2 zawierają one zapis, że wszelkie spory wynikające z tytułu umowy będą rozstrzygane polubownie, a dopiero w razie braku porozumienia przez sąd właściwy dla pozwanego. Punkt 2 stanowi niedozwolone postanowienie umowne przewidziane w art. 3853 pkt 23 k.c. Przepis ten stanowi, że takim postanowieniem jest postanowienie wyłączające jurysdykcję sądów polskich lub poddające sprawę pod rozstrzygnięcie sądu polubownego polskiego lub zagranicznego albo innego organu, a także narzucające rozpoznanie sprawy przez sąd, który wedle ustawy nie jest miejscowo właściwy.
3 KROKI
Jeżeli klient po analizie umowy stwierdzi, że znajdują się w nich sprzeczne z jego prawami klauzule, powinien:
1 Podjąć negocjacje z organizatorem turystyki w sprawie ich zmiany
2 Jeżeli negocjacje nie doprowadziły do zmiany, zwrócić się do rzecznika konsumentów albo do UOKiK
3 Wnieść pozew do sądu o ustalenie, że wskazane przepisy nie wiążą go, ponieważ rażąco naruszają jego interesy
Analiza krok po kroku
Wątpliwy zapis umowy
Organizator odwołujący imprezę z przyczyn od siebie niezależnych natychmiast zwraca wszystkie świadczenia bez obowiązku poniesienia jakichkolwiek kar
CO TO OZNACZA
Klauzula ogranicza odpowiedzialność organizatora turystyki wobec uczestnika wycieczki za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania
CZY JEST ZGODNY Z PRAWEM
Nie
Dlatego klauzula nie wiąże konsumenta. Narusza art. 3851 k.c. Przepis ten stanowi, że postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy
REKOMENDACJA DLA UCZESTNIKA
Negocjuj z organizatorem turystyki treść niekorzystnych zapisów w warunkach uczestnictwa jeszcze przed wykupieniem wycieczki i podpisaniem umowy
REKOMENDACJA DLA ORGANIZATORA
Organizator turystyki powinien przeredagować warunki uczestnictwa, tak aby prawa i obowiązki stron były równe. Powinien też usunąć nieprecyzyjne zapisy i dopuścić możliwość negocjowania niekorzystnych warunków przez uczestników
MAŁGORZATA PIASECKA-SOBKIEWICZ
OPINIE
WALDEMAR JURASZ
główny specjalista UOKiK Kraków
Niedozwolone klauzule operatorzy najczęściej stosują we wzorcach umów, warunkach uczestnictwa oraz w warunkach dodatkowych do warunków uczestnictwa. Nieprawidłowości dotyczą przede wszystkim sposobu ustalania ceny oraz skutków wzrostu ceny dla uczestnika wycieczki, a także odpowiedzialności za niewykonane lub nienależycie wykonane usługi przez operatora turystyki. Ograniczają bowiem tę odpowiedzialność na przykład wówczas gdy niewykonanie lub częściowe wykonanie umowy spowodowane było na przykład przez osoby trzecie. Organizatorzy wolą bowiem ponosić odpowiedzialność na zasadzie winy, a nie odpowiedzialności kontraktowej.
BARTOSZ GROHMAN
Adwokat White&Case
Zanim turysta zawrze z biurem podróży umowę i wykupi wycieczkę, powinien zapoznać się nie tylko z jej treścią, ale uważnie przeczytać warunki uczestnictwa, cennik, katalog i wszelkie pisemne i informacje udostępnione mu przez organizatora turystyki. Szczególną uwagę powinien zwrócić na to, czy nie ma w nich niedozwolonych klauzul umownych, które różnicują prawa i obowiązki stron i przyznają często nieuzasadnione przywileje organizatorowi turystyki.
Aby zabezpieczyć się przed stratą pieniędzy za nieudaną wycieczkę, a po powrocie móc złożyć skutecznie reklamację, należy już przy zawieraniu umowy z operatorem dopilnować, aby znalazł się w niej zapis, że wszelkie informacje na temat wycieczki zawarte w katalogu zostaną na miejscu zrealizowane.
